Айтылғанда, өкпеден ауа ешбір кедергісіз, еркін шығатын дыбыстар дауысты дыбыстар деп аталады. Қазақ тілінде 12 дауысты дыбысы бар. Олар: а, ә, е, э, о, ө, ү, ү, ы, і, и, у.
Бұлардың ішінде э тек орыс тілінен енген сөздерде ғана қолданылады (электр, элеватор т. б.)
Дауысты дыбыстар буын құрайды, дауыссыздар буын құрай алмайды.
Қазақ тілінде дауысты дыбыстар үш жақты жіктеледі.
1. Тіл катысына (жасалу жолына) қарай жуан және жіңішке болып бөлінеді.
Жуан дауыстылар: а, о, ү, ы және бірде жуан, бірде жіңішке и, у.
Жіңішке дауыстылар ә, е, (э), ө, ү, і және бірде жуан, бірде жіңішке и, у.
2. Иек (жақ) қатысына немесе жасалу орнына қарай ашық және қысаң болып бөлінеді.
Ашық дауыстылар: а, ә, е, (э), о, ө.
Қысаң дауыстылар: ы, і, и, ұ, ү, у.
3. Ерін қатысына қарай езулік және еріндік болып бөлінеді.
Тыныс алудың жеткіліксіздігі — патологиялық синдром, бірқатар аурулармен бірге жүреді, бұл өкпедегі газ алмасуды бұзуға негізделген. Тыныс алу жеткіліксіздігімен (Нам) Қан газының қажетті құрамы қамтамасыз етілмеген, немесе тыныс алу жүйесінің компенсаторлық мүмкіндіктерінің асқын кернеулігі арқылы қамтамасыз етіледі. Тыныс алудың жеткіліксіздігі әртүрлі өткір және созылмалы қабыну ауруларында дамуы мүмкін, бүлінген, тыныс алу жүйесінің ісік зақымданулары; тыныс бұлшықеттерінің және жүректің патологиясы бар; шарттарда, кеуде қуысының шектеулі болуына алып келеді. Тыныс алу жетіспеушілігінің клиникалық көрінісінің негізі — гипоксия мен гиперкапния белгілері, тыныс алу бұлшықетінің шаршау синдромы және тыныс алудың қысқа болуы.
Дауысты дыбыстар
Айтылғанда, өкпеден ауа ешбір кедергісіз, еркін шығатын дыбыстар дауысты дыбыстар деп аталады. Қазақ тілінде 12 дауысты дыбысы бар. Олар: а, ә, е, э, о, ө, ү, ү, ы, і, и, у.
Бұлардың ішінде э тек орыс тілінен енген сөздерде ғана қолданылады (электр, элеватор т. б.)
Дауысты дыбыстар буын құрайды, дауыссыздар буын құрай алмайды.
Қазақ тілінде дауысты дыбыстар үш жақты жіктеледі.
1. Тіл катысына (жасалу жолына) қарай жуан және жіңішке болып бөлінеді.
Жуан дауыстылар: а, о, ү, ы және бірде жуан, бірде жіңішке и, у.
Жіңішке дауыстылар ә, е, (э), ө, ү, і және бірде жуан, бірде жіңішке и, у.
2. Иек (жақ) қатысына немесе жасалу орнына қарай ашық және қысаң болып бөлінеді.
Ашық дауыстылар: а, ә, е, (э), о, ө.
Қысаң дауыстылар: ы, і, и, ұ, ү, у.
3. Ерін қатысына қарай езулік және еріндік болып бөлінеді.
Езулік дауыстылар: а, ә, е, (э), ы, і, и.
Еріндік дауыстылар: о, ө, ұ, ү, у.
Тыныс алудың жеткіліксіздігі — патологиялық синдром, бірқатар аурулармен бірге жүреді, бұл өкпедегі газ алмасуды бұзуға негізделген. Тыныс алу жеткіліксіздігімен (Нам) Қан газының қажетті құрамы қамтамасыз етілмеген, немесе тыныс алу жүйесінің компенсаторлық мүмкіндіктерінің асқын кернеулігі арқылы қамтамасыз етіледі. Тыныс алудың жеткіліксіздігі әртүрлі өткір және созылмалы қабыну ауруларында дамуы мүмкін, бүлінген, тыныс алу жүйесінің ісік зақымданулары; тыныс бұлшықеттерінің және жүректің патологиясы бар; шарттарда, кеуде қуысының шектеулі болуына алып келеді. Тыныс алу жетіспеушілігінің клиникалық көрінісінің негізі — гипоксия мен гиперкапния белгілері, тыныс алу бұлшықетінің шаршау синдромы және тыныс алудың қысқа болуы.
Объяснение: