Қыс – күзден кейін келетін, жылдың ең суық мезгілі. Күнтізбе жүйесі бойынша Желтоқсан, Қаңтар, Ақпан қыс айлары болып саналады. Қыста түн ұзақ, күн қысқа болып, Үркер жұлдызы көкке өрмелеп жоғары көтерілген сайын суыта түседі. Қыс мерзімін халқымыз өзінше бағалап, өз тұрғысынан сипаттап келеді. Осы тұста қыстың бейнесін тірі жанға балаған Ұлы Абайдың мына өлең шумақтары еріксіз тіл ұшына оралады:
Ақ киімді, денелі, ақ сақалды, Соқыр, мылқау, танымас тірі жанды. Үсті-басы ақ қырау, түсі суық, Басқан жері сықырлап, келіп қалды. Дем алысы – үскірік, аяз бен қар, Кәрі құдаң – қыс келіп, әлек салды.
Бұл мезгілде болатын табиғи құбылыстардың бірін қалдырмай аса көркемдікпен суреттеген Жүсіпбек Аймауытовтың және Ілияс Жансүгіровтің төмендегі өлең жолдары қыстың қатал мінезін көз алдымызда жандандырып тұрғандай:
Жалп-жалп, жалп-жалп жауды қар. Тон киіндік, тоңды мал. Бұрқ-бұрқ, бұрқ-бұрқ боран бар, Боран жоқта тұман бар. Қызыл шұнақ қызыл бар. Суда айна тас мүсін бар, Қылаулатқан қырау бар.
решить тест:
63.Омоним сөздерді табыңыз.
А) Бас, аяқ.
В) Мұғалім, оқушы.
С) Бас, жақ.
D) Ара, бас.•
Е) Үлкен, кіші.
64.Тура мағыналы сөзді табыңыз.
А) Суық сөз.
В) Ыстық ықылас.•
С) Ақниетті.
D) Жақсыадам.
Е) Тереңойлы.
65.Синонимдік қатарды көрсетіңіз.
А) Зор, үлкен.
В) Бай, кедей.
С) Пайдалы, зиян.
D) Туған, қайтыс болған.
Е) Кең, тар•
66.Үнді дыбыстары бар сөздітабыңыз.
A) Наным.
В) Жаға.•
С) Отбасы.
Б) Көкжиек.
Е) Бастық
67.Түбір сөзді табыңыз.
А) Кісі.
В) Апам.•
С) Дастарханға.
Д) Бауырының.
Е) Үйде.
68.Буын үндестігі сақталмаған сөзді көрсетіңіз.
А) Оқушы.
В) Орман.
С) Ғарышкер.
Д) Мектеп.
Е) Дәптер.•
69.Мақалды толықтырыңыз.
Жеті жұрттың тілін біл,
Жеті түрлі біл.
А) ақыл. •
В) әдет
С) тарих
D) білім
Е) көңіл
70.«Дәулет» сөзінің синонимін табыңыз.
А) Аз.
В) Байлық.
С) Үлкен.
D) Бас.
Е) Қас.•
71.Қай септікте тұрғанын көрсетіңіз: «Студенттен».
А) Барыс септік.
В) Шығыс септік.
С) Атау септік.•
D) Ілік септік.
Е) Табыс септік.
72.Толықтырыңыз.
«... кітабыңыз өте қызық екен.»
А) Сіз. •
В) Біздің.
С) Сенің.
D) Сіздің.
Е) Мені
73.Негізгі зат есімді табыңыз
A) бала,кітап,университет;
B) бала,білімді,қысқы;
C) кітап,баладай,қалалық;•
D) университет,бақытты,денсаулық;
E) мектеп,кітап,таудай;
74.Біріккен сөзді атаңыз:
A) тасбақа,қолшатыр;
B) ҚСТУ,ЖҚС;•
C) аяқ киім,қант сауыты;
D) ата-ана,бала-шаға;
E) аты-жөні,сиыр еті;
75.Киіз үйдің басты бөлшектерін көрсетіңіз
A) ошақ, босаға,кереге
B) кереге, шаңырақ, уықтар
C) есік, уықтар, шаңырақ•
D) түндік,кереге, ошақ
E) адырна, кебеже, уықтар
76.Реттік сан есімі бар сөйлемді атаңыз:
A) Жиырмасыншы томды бер;
B) Алтаудың біріне берсең болады;
C) Үш жігіт кірді;
D) Біз екеуміз;•
E) Бесеуіміз бардық;
77.Дұрыс жазылған сөзді табыңыз:
A) адамдікі;
B) адамдыкы;
C) адамтікі;•
D) адамнікі;
E) адамдіқы;
78."Білім кілті - тіл" дұрыс аудармасын көрсетіңіз.
A) Знание - сила•
В) 3нание ключ к языку.
С) Язык и знания сила
D) Язык- ключ к знаниям
E) Люби и береги свой язык.
79.Колледж бітіргенде,студент қандай білім алатынын анықтаңыз.
А) Кәсібибілім.
В) Арнайы орта.
С) Жоғарыбілім.
D) Орта білім.
E) Бастауышбілім.•
80.Қазақтың үш жүзініңбасынқосқанхандыанықтаңыз.
А) Кенесары хан.
В) Әбілхайыр хан.
С) Қасым хан.•
D) Абылай хан.
Е) Тәуекел хан
81.Ядролық қаруға қарсы қоғамдық қозғалыстың атауын белгілеңіз.
А) «Жас Алаш»
В) «Жер - Ана» •
С) «Невада – Семей»
D) «Жасыл ел»
Е) «Экология»
82.Есік қорғанынан табылған ескерткішті көрсетіңіз.
А) Алтын адам.•
В) Алаша хан кесенесі.
С) Көне кітаптар.
Д) Қожа Ахмет Йасауи кесенесі.
Е) Айша биби кесенесі
83.Махамбет Өтемісұлының жауынгер досы, көтеріліс басшысын табыңыз.
A) Шернияз
B) Есет батыр
C) Жәңгір
D) Әбілқайыр•
E) Исатай
Объяснение:
Все ответы отмечены •
Қыс – күзден кейін келетін, жылдың ең суық мезгілі. Күнтізбе жүйесі бойынша Желтоқсан, Қаңтар, Ақпан қыс айлары болып саналады. Қыста түн ұзақ, күн қысқа болып, Үркер жұлдызы көкке өрмелеп жоғары көтерілген сайын суыта түседі. Қыс мерзімін халқымыз өзінше бағалап, өз тұрғысынан сипаттап келеді. Осы тұста қыстың бейнесін тірі жанға балаған Ұлы Абайдың мына өлең шумақтары еріксіз тіл ұшына оралады:
Ақ киімді, денелі, ақ сақалды, Соқыр, мылқау, танымас тірі жанды. Үсті-басы ақ қырау, түсі суық, Басқан жері сықырлап, келіп қалды. Дем алысы – үскірік, аяз бен қар, Кәрі құдаң – қыс келіп, әлек салды.
Бұл мезгілде болатын табиғи құбылыстардың бірін қалдырмай аса көркемдікпен суреттеген Жүсіпбек Аймауытовтың және Ілияс Жансүгіровтің төмендегі өлең жолдары қыстың қатал мінезін көз алдымызда жандандырып тұрғандай:
Жалп-жалп, жалп-жалп жауды қар. Тон киіндік, тоңды мал. Бұрқ-бұрқ, бұрқ-бұрқ боран бар, Боран жоқта тұман бар. Қызыл шұнақ қызыл бар. Суда айна тас мүсін бар, Қылаулатқан қырау бар.