"Ескендір" дастаны 1887 жылы жазылған.Дастанның көлемі онша үлкен емес.Онда Абай Аристотельдың ақылын және қанағатсыздығын және Ескендірдің қаныпезерін қарсы тұрғызады.Ескендір шараны табыстауды білмейдіОл бүкіл әлемді өзіне бағындырғысы келеді. Бір күні, Ескендір мен Аристотель жорыққа шыққанда алтын қақпаны көрді.Онда күзетші болды.Ескендір қақпаларды ашуын сұрады. Ал күзетші оған түйіншек берді,оның ішінде сүйек ғана болды.Аристотель сүйекті өлшеген кезде,оның өлшемі алтыннаң да,аймауыттанда көп болды.Сонда Аристотель жерден бір уыс топырақ алып,оны сүйекке септі.Ол жоғары көтеріле бастады. Осы дастанның мағынасы:адам қанша бай болса да,ажалдан кейін оның байлығы жерде қалады.Өзінмен бірге алып кете алмайсын!
Осы дастанның мағынасы:адам қанша бай болса да,ажалдан кейін оның байлығы жерде қалады.Өзінмен бірге алып кете алмайсын!
Композициялық құрылым.
1.Оқиғаның басталуы.
1.Ауылға әкелінген күшік.
Күшік ауылға әкелінген соң,2күннен кейін көзін ашты.Үйден шықпай Құрмаштың қасында жататын болды.Құрмаш оған Көксерек деп ат қойды.
2.Оқиғаның дамуы.
2.Көксеректің өсуі.
Көксерек өсті.Бойы ауыл күшіктерінен үлкен емес.Қасқырға шабатын иттер талап,ауыл иттері маңына жолатпады.
3.Оқиғаның аяқталуы.
3.Көк шолақ қасқыр.
Көксерек өсіп көк шолақ қасқырға айналды.Көзі жасылданып,азуы ақсиып ұмтылғанда ауылдың бұралқы иттері қашатын болды.Құрмашта Көксеректің бұл түрінен қорқатын.