lol1046

04.01.2023 22:02 •  Қазақ тiлi

Класс 7 Ақпанның сегізі
Тұрақтылықтың басты кепілі – татулық пен келісім
1-жаттығу. . 106-бет. Оқылым мәтініндегі ақпаратты оқып, оқиғаның дамуы мен аяқталуын болжау жаса. 3-4 сөйлем.

1.

2.

3.

4.

Әдеби тіл нормалары

«Негізгі және туынды еліктеу сөздер» тақырыбы

Еліктеу сөздер құрамына қарай дара және күрделі түбір болып келеді. Дара еліктеу сөздер тұлғасына қарай негізгі және туынды түбір түрінде болады.

Негізгі еліктеу сөздерге әр түрлі дыбыстар мен қимыл, іс-әрекетк тікелей еліктеуден туған түбір сөздер жатады. Мысалы: тарс, тырс, т.б.

Туынды еліктеу сөздер негізгі түбір еліктеу сөздер мен басқа да сөздерден -аң, -ең,-ың, -ің, -ң жұрнағы арқылы жасалады:

а)негізгі түбір еліктеу сөзден жасалған туынды еліктеу сөздер: арс-аң, балп-аң, жылт-ың, томп-аң, быж-ың, т.б.

ә) етістіктерден жасалған туынды еліктеу сөздер: ағар-аң, былға-ң, домала-ң, т.б.

б)осы жұрнақ арқылы жасалған кейбір туынды еліктеу сөздердің тү-бірі қазіргі кезде
жеке қолданылмайтын өлі түбірге айналып кеткен. Олардын түбірін түбірлес басқа
сөздермен салыстырып қарау арқылы болжауға болады. Мысалы: арбаң (арби), ербең (ерби),
жарбаң (жарби),т.б

3.Күрделі еліктеу сөздер негізгі және туынды еліктеу сөздердің қайталануынан
немесе қосарлануынан жасалады. мысалы: борт-борт, гүрс-гүрс, бүрсең-бүрсең, адыраң-едірең, т.б.

Еліктеу сөздерден жұрнақ арқылы басқа сөз таптары да (негізінен зат есім мен етістік) жасалады. мысалы: тарс-ыл, сыр-ыл, т.б. тәрізді елік-теу сөздерден -ыл, -іл, -л, -ек, -ғыр, —гір жұрнақтары арқылы зат есім жасалған болса, желб-іре, салб-ыра, үлб-іре, т.-б. тәрізді еліктеу сөздерден -ыра, -іре және -ла, -ле, -да жұрнақтары арқылы етістіктер жасалған.

3-жаттығу. .107-бет.Жұмбақтарды көшіріп жазып, еліктеу сөздерді тауып, тұлғасы мен құрамына қарай талдау жаса.

Үйге. Достық, бірлік тақырыбына өлең шығарып көріңдер. Еліктеу сөздерді қатыстырыңдар