Менің Қазақстаным - ең қымбат, маңызды, бағалы, сүйікті ел. Бұл менің Отаным ... Көптеген ғасырлар бойы ол, реттеуге үйрену, оны қорғауға бейнесi мен, бізге өмір мұра өтуге біздің ата-бабаларымыз алды. Қанша жұмыс, тер және қан, қуаныш пен апатқа өткен ұрпақ ауыратын. Халқымыздың ақындық мұрасы туған жер сұлулығын көптеген қызықты суреттер бар, ақ қауым тауларында, Ұлы көлдер Лазурный кеңістігінде өзінің шексіз кеңістігін ... ақындар қазақ жерінің сұлулығы мен тарихын даңқын. Халық жады сақтайды және бір ұрпақтан қазақ халқының өміріндегі даңқты және қайғылы оқиғаларға аударымдар. Домбыра халық себептері тыңдау, Күннің, егер ретінде қанаты үлкен дала, еркін жел туралы өңделетінін дала шөптер, шабытты боз атта отырған, оған ұшатын, елестету. Ол кеңінен және дұрыс Қазақстанды созылған болып табылады. күні бойы көлдер тығыз ормандар мен мыңдаған кездесу, далада астам күн даласынан көтеріледі, ол сондай-ақ дала келеді. Оңтүстігінде тау етегінде солтүстік көп қардың көбесі жеміс ағаштарын сыл кезде. Республика Каспий және Арал теңіздерінің шекаралас, оның аумағында көптеген өзендер мен көлдер бар. Қазақ даласының ежелгі Ертегідей бай ішек. Көмір, мұнай, алтын, титан, қорғасын, мырыш, темір - бәрі қазақ жеріне табуға болады. Қазақстанда, бір отбасы он бес миллион адам, жүзден астам ұлт өкілдері өмір сүрген. Мен түрлі діндерді, түрлі тілдерде сөйлейтін, біздің елімізде бірге бойымен қалай алуға қызық түрлі ұлт көмектесе алмайды. Осының бәрі жақсы көзқарасы, сондай-ақ бір-біріне көзайымы ғана емес жүреді. Қазақ, орыс, ұйғыр, неміс, корей, татар кітаптар мен газеттер жарияланған, Ұлттық театр жұмыс істейді, эстрада ансамбльдер, ұлттық радио және теледидар бағдарламаларын меңгерген. Барлық біз, ортақ біріккен түрлі ұлт адам,: біз - Қазақстан халқы. Біздің елімізде және менің үлкен туыстары ретінде көпұлтты. Онда оған болып табылады және қазақтар, татарлар, лезгинами және орыс, және корей. Бұл барлық жер үй айналды үшін. консенсус ұмтылу әр ұлттың қан тұрады, бірақ ол әсіресе Қазақстаннан әзірленді. Қазақ жер жомарт, және сол жомарт қонақжай және қазақ халқының табиғат. Осында тұратын Әр қазақ халқының тілін, тарихын және салт-білу қажет. Ал домбыра, украин және неміс ән жер әуендер дыбыс көрейік. Адам полька және Лезгинка би болсын. Қазақстан халқы бірі болып табылады. Бұл Қазақстанның көне, әдемі жерінде бейбітшілікті сақтап көмектеседі. Ал әлемдік - болашақ гүлдену үшін ең маңызды шарты.
ҰЛТЫМЫЗДЫҢ ҰЛЫҚ ӨНЕРІ Күй – көне замандардан күні бүгінге дейін халқымызбен бірге жасасып келе жатқан ең киелі де қастерлі, сырлы да сұлу өнер. Ұлт мәдениетінің арғы-бергі тарихын зерттеп, жүйелеп, бүгінгі жас ұрпақтың кәдесіне жарату және оны әлемдік деңгейде насихаттау мақсатында жасалған “Мәдени мұра” мемлекеттік бағдарламасы аясында “Қазақтың дәстүрлі 1000 күйі” жобасының жүзеге асырылуын ұлттық музыка тарихындағы елеулі оқиға деп бағалаймын. Қазақтың ұлы ақыны Абай: “Құлақтан кіріп бойды алар, Әсем ән мен тәтті күй”, деп жырлағандай, қазақтардың сан буыны Құрманғазы, Дәулеткерей, Байжігіт, Тәттімбет, Қазанғап, Сүгір, Тоқа, Абыл сияқты халқымыздың асыл өнерін ұстаған ұлы күйшілердің мол мұрасымен сусындап өсті. “Қазақтың дәстүрлі 1000 күйі” шеңберінде бағзы замандардан келе жатқан күй атасы Қорқыттан бастап Ықыласқа дейінгі қобызға арналған күйлер мен Сармалай бастаған сыбызғы күйлерінің де сараланып осы жинаққа енгізілуі – жобаның құнын арттыра түсетін соны жаңалық. Еліміздің алуан аймақтарында қалыптасқан Шығыс, Батыс, Арқа, Қаратау, Жетісу, Сыр бойы, Маңғыстау күй мектептері ғана емес, елімізден тысқары Моңғолия, Қытай қазақтарының күй дәстүрлерінің бір жобада тоғысуын терең тамырлы халқымыздың мәдени бірлігінің айқын айғағы деп бағалаған жөн. Қай замандағы болмасын күй өнеріндегі ортақ сарын – азаттыққа, бостандыққа ұмтылу, ел тәуелсіздігін аңсау. Осы тұрғыдан алғанда, қазақ күйлері – халқымыздың ғасырлар бойы армандап, бүгінгі ұрпақ жүзеге асырған, тәуелсіздікті жақындатқан ең қастерлі құндылық. Қазақтың Д.Нұрпейісова, Қ.Жантілеуов, Ж.Қаламбаев, Д.Мықтыбаев, Т.Момбеков, Г.Асқаров, У.Бекенов, Қ.Ахмедияров, Ә.Есқалиев, А.Үлкенбаева, т.б дәулескер домбырашылар орындауындағы 1000 күй ұлтымыздың ұлы қазынасы ретінде туған халқының жүрегіне жол тартты. Оның бүгінгі және болашақ ұрпақтың рухани азығы мен игілігіне айналатынына және жаңа ізденістерге бастап, алдағы уақыттарда жарасты жалғастығын табатынына кәміл сенемін. Нұрсұлтан НАЗАРБАЕВ, Қазақстан Республикасының Президенті. БАҒА ЖЕТПЕС БАЙЛЫҚ Ел өміріндегі елеулі оқиға саналатын, қазақ үшін қабырғалы да қазыналы іс – күні кеше ғана тұсауы кесілген “Қазақтың дәстүрлі 1000 күйі” антологиясы дер едім. Ұлттың ұлылығын, жұрттың мықтылығын танытатын рухани құндылықтары, оны мұра етіп қалдырған ой өлшемі биік, қаны да, жаны да таза арыстар екені айдан анық. Бұл Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың тікелей тапсырмасымен, Мәдениет және ақпарат министрлігінің ұйытқы болуымен “Мәңгілік сарын: қазақтың 1000 күйі мен 1000 әні” жобасы негізінде іске асып отырғанынан хабардармын. Жалпы, күй өнерінің өмірге келген кезеңін тап басып ешкім айта алмаса керек. Тіпті біздің дәуірімізге дейін де алуан түрлі сарындардың болғаны, оны орындаған аспаптардың сақталғаны мәлім. Ал көне ғасырдағы Қорқыт, ХІІ ғасырдағы Кетбұға, ХІV-XV ғасырлардағы Асанқайғы, Қазтуған, XVІ-XVІІ ғасырлардағы Байжігіт, XVІІІ ғасырдағы Абылайхан, XІХ ғасырдың басындағы Құрманғазы, Абыл, т.б. алыптар, олардың ізін қуған дара таланттар тарау-тарау әңгіменің, том-том кітаптың арқауы болары сөзсіз. Болып та жатыр. Осы жауһарларымызға кешегі кеңестік дәуірде көп мән бере қоймадық. Атүсті қарап, өзгенің әніне еліктеп келдік. Сөйтсек, кіммен де болса тереземіз тең түсетін, иықтаса алатын дүниелеріміз жетіп артылады екен. Соның бір парасын кезінде А.Затаевич жинақтап бастырса, Е.Брусиловский опералық шығармаларға тиімді пайдалана білді. Мұның өзі қазақтың ән мен күйін қажетіңе жарата алсаң, қандай шығармамен де ұштасып кететінін, ажарын ашып, айбынын асыратынын аңғаруға болады.
Көптеген ғасырлар бойы ол, реттеуге үйрену, оны қорғауға бейнесi мен, бізге өмір мұра өтуге біздің ата-бабаларымыз алды. Қанша жұмыс, тер және қан, қуаныш пен апатқа өткен ұрпақ ауыратын. Халқымыздың ақындық мұрасы туған жер сұлулығын көптеген қызықты суреттер бар, ақ қауым тауларында, Ұлы көлдер Лазурный кеңістігінде өзінің шексіз кеңістігін ... ақындар қазақ жерінің сұлулығы мен тарихын даңқын. Халық жады сақтайды және бір ұрпақтан қазақ халқының өміріндегі даңқты және қайғылы оқиғаларға аударымдар. Домбыра халық себептері тыңдау, Күннің, егер ретінде қанаты үлкен дала, еркін жел туралы өңделетінін дала шөптер, шабытты боз атта отырған, оған ұшатын, елестету.
Ол кеңінен және дұрыс Қазақстанды созылған болып табылады. күні бойы көлдер тығыз ормандар мен мыңдаған кездесу, далада астам күн даласынан көтеріледі, ол сондай-ақ дала келеді. Оңтүстігінде тау етегінде солтүстік көп қардың көбесі жеміс ағаштарын сыл кезде. Республика Каспий және Арал теңіздерінің шекаралас, оның аумағында көптеген өзендер мен көлдер бар. Қазақ даласының ежелгі Ертегідей бай ішек. Көмір, мұнай, алтын, титан, қорғасын, мырыш, темір - бәрі қазақ жеріне табуға болады.
Қазақстанда, бір отбасы он бес миллион адам, жүзден астам ұлт өкілдері өмір сүрген. Мен түрлі діндерді, түрлі тілдерде сөйлейтін, біздің елімізде бірге бойымен қалай алуға қызық түрлі ұлт көмектесе алмайды. Осының бәрі жақсы көзқарасы, сондай-ақ бір-біріне көзайымы ғана емес жүреді. Қазақ, орыс, ұйғыр, неміс, корей, татар кітаптар мен газеттер жарияланған, Ұлттық театр жұмыс істейді, эстрада ансамбльдер, ұлттық радио және теледидар бағдарламаларын меңгерген. Барлық біз, ортақ біріккен түрлі ұлт адам,: біз - Қазақстан халқы. Біздің елімізде және менің үлкен туыстары ретінде көпұлтты. Онда оған болып табылады және қазақтар, татарлар, лезгинами және орыс, және корей. Бұл барлық жер үй айналды үшін. консенсус ұмтылу әр ұлттың қан тұрады, бірақ ол әсіресе Қазақстаннан әзірленді. Қазақ жер жомарт, және сол жомарт қонақжай және қазақ халқының табиғат. Осында тұратын Әр қазақ халқының тілін, тарихын және салт-білу қажет. Ал домбыра, украин және неміс ән жер әуендер дыбыс көрейік. Адам полька және Лезгинка би болсын. Қазақстан халқы бірі болып табылады. Бұл Қазақстанның көне, әдемі жерінде бейбітшілікті сақтап көмектеседі. Ал әлемдік - болашақ гүлдену үшін ең маңызды шарты.
ҰЛТЫМЫЗДЫҢ ҰЛЫҚ ӨНЕРІ Күй – көне замандардан күні бүгінге дейін халқымызбен бірге жасасып келе жатқан ең киелі де қастерлі, сырлы да сұлу өнер. Ұлт мәдениетінің арғы-бергі тарихын зерттеп, жүйелеп, бүгінгі жас ұрпақтың кәдесіне жарату және оны әлемдік деңгейде насихаттау мақсатында жасалған “Мәдени мұра” мемлекеттік бағдарламасы аясында “Қазақтың дәстүрлі 1000 күйі” жобасының жүзеге асырылуын ұлттық музыка тарихындағы елеулі оқиға деп бағалаймын. Қазақтың ұлы ақыны Абай: “Құлақтан кіріп бойды алар, Әсем ән мен тәтті күй”, деп жырлағандай, қазақтардың сан буыны Құрманғазы, Дәулеткерей, Байжігіт, Тәттімбет, Қазанғап, Сүгір, Тоқа, Абыл сияқты халқымыздың асыл өнерін ұстаған ұлы күйшілердің мол мұрасымен сусындап өсті. “Қазақтың дәстүрлі 1000 күйі” шеңберінде бағзы замандардан келе жатқан күй атасы Қорқыттан бастап Ықыласқа дейінгі қобызға арналған күйлер мен Сармалай бастаған сыбызғы күйлерінің де сараланып осы жинаққа енгізілуі – жобаның құнын арттыра түсетін соны жаңалық. Еліміздің алуан аймақтарында қалыптасқан Шығыс, Батыс, Арқа, Қаратау, Жетісу, Сыр бойы, Маңғыстау күй мектептері ғана емес, елімізден тысқары Моңғолия, Қытай қазақтарының күй дәстүрлерінің бір жобада тоғысуын терең тамырлы халқымыздың мәдени бірлігінің айқын айғағы деп бағалаған жөн. Қай замандағы болмасын күй өнеріндегі ортақ сарын – азаттыққа, бостандыққа ұмтылу, ел тәуелсіздігін аңсау. Осы тұрғыдан алғанда, қазақ күйлері – халқымыздың ғасырлар бойы армандап, бүгінгі ұрпақ жүзеге асырған, тәуелсіздікті жақындатқан ең қастерлі құндылық. Қазақтың Д.Нұрпейісова, Қ.Жантілеуов, Ж.Қаламбаев, Д.Мықтыбаев, Т.Момбеков, Г.Асқаров, У.Бекенов, Қ.Ахмедияров, Ә.Есқалиев, А.Үлкенбаева, т.б дәулескер домбырашылар орындауындағы 1000 күй ұлтымыздың ұлы қазынасы ретінде туған халқының жүрегіне жол тартты. Оның бүгінгі және болашақ ұрпақтың рухани азығы мен игілігіне айналатынына және жаңа ізденістерге бастап, алдағы уақыттарда жарасты жалғастығын табатынына кәміл сенемін. Нұрсұлтан НАЗАРБАЕВ, Қазақстан Республикасының Президенті. БАҒА ЖЕТПЕС БАЙЛЫҚ Ел өміріндегі елеулі оқиға саналатын, қазақ үшін қабырғалы да қазыналы іс – күні кеше ғана тұсауы кесілген “Қазақтың дәстүрлі 1000 күйі” антологиясы дер едім. Ұлттың ұлылығын, жұрттың мықтылығын танытатын рухани құндылықтары, оны мұра етіп қалдырған ой өлшемі биік, қаны да, жаны да таза арыстар екені айдан анық. Бұл Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың тікелей тапсырмасымен, Мәдениет және ақпарат министрлігінің ұйытқы болуымен “Мәңгілік сарын: қазақтың 1000 күйі мен 1000 әні” жобасы негізінде іске асып отырғанынан хабардармын. Жалпы, күй өнерінің өмірге келген кезеңін тап басып ешкім айта алмаса керек. Тіпті біздің дәуірімізге дейін де алуан түрлі сарындардың болғаны, оны орындаған аспаптардың сақталғаны мәлім. Ал көне ғасырдағы Қорқыт, ХІІ ғасырдағы Кетбұға, ХІV-XV ғасырлардағы Асанқайғы, Қазтуған, XVІ-XVІІ ғасырлардағы Байжігіт, XVІІІ ғасырдағы Абылайхан, XІХ ғасырдың басындағы Құрманғазы, Абыл, т.б. алыптар, олардың ізін қуған дара таланттар тарау-тарау әңгіменің, том-том кітаптың арқауы болары сөзсіз. Болып та жатыр. Осы жауһарларымызға кешегі кеңестік дәуірде көп мән бере қоймадық. Атүсті қарап, өзгенің әніне еліктеп келдік. Сөйтсек, кіммен де болса тереземіз тең түсетін, иықтаса алатын дүниелеріміз жетіп артылады екен. Соның бір парасын кезінде А.Затаевич жинақтап бастырса, Е.Брусиловский опералық шығармаларға тиімді пайдалана білді. Мұның өзі қазақтың ән мен күйін қажетіңе жарата алсаң, қандай шығармамен де ұштасып кететінін, ажарын ашып, айбынын асыратынын аңғаруға болады.