Ғ. Мұстафин «Шығанақ» романы (үзінді) Ұсынылған кесте не туралы екенін анықта.
Бидай өндірудегі лидер
елдер
Күріш өндірудегі лидер Жүгері өндірудегі лидер
елдер
елдер
15 % дәнді дақыл
әлемдік нарыққа
түседі. Басты
экспорттаушы елдер:
Қытай, АҚШ, Үндістан,
Ресей, Франция.
Китай, Индия, Индонезия,
Бангладеш,
Вьетнам.
США, Канада, Бразилия,
Мексика, Франция.
Канада, США, Аргентина,
Австралия, Франция,
Мьянма, Таиланд, США,
Франция, Канада.
Әлем бойынша дәнді дақылдарды өндіруші елдер
Күріш өндіру бойынша көшбасшы мемлекеттер
Әлем бойынша мал шаруашылығымен айналысатын мемлекеттер
Бидай өндірудегі лидер елдер
ho
1.02
Ән — ең кең таралған музыкалық шығармалар жанры, музыка және поэзия өнерлерінің ортақ туындысы. Ән мазмұнына қарай (азаматтық, революциялық, лирикалық, еңбек, әзіл т.б.), шығу тегіне байланысты (халықтық, авторлық, қалалық, әскери, балаларға арналған, діни т.б.) және орындалуы мен құрылымына байланысты (жеке дауысты, көп дауысты) болып бөлінеді. Әуендік-интонацация, орындаушылық мәнер-нақышы және шырқау ерекшелігіне сай қазақ әндері Арқа әндері, Жетісу сазы, Батыс Қазақстан мектебі, Алтай әуені, Сыр бойы мақамы тағы басқа болып айқындалады. Халқымыздың ән шығармашылығы негізінен домбыра аспабының сүйемелдеуімен дамыған. Тақпақ-сазды екпіндегі нөсер терме, желдірме-толғаулар және кең тынысты созып айтатын көтеріңкі әндер көбіне халықтық әндерге тән. Қазақстанның кәсіпқой композиторларының әндеріне өмірдегі сан-алуан тақырып арқау болған. Отандық ән жанрының дамуына Абай, Ақан сері, Мұхит, Біржан, Балуан шолақ, Үкілі Ыбырай, К. Әзірбаев, Н. Бекежанов, Л. Хамиди, Б. Байқадамов, С. Мұхамеджанов, С. Кәрімбаев,Ә. Еспаев, Н. Тілендиев, Е. Рахмадиев, Ш. Қалдаяқов, Ә. Бейсеуов, М. Маңғытаев,Т. Базарбаев, Е. Хасанғалиев т.б. елеулі үлес қостынді сүйсең, менше сүй, - деп дана Абай қазақтың ән мен күй құдіретін осылай жырлаған. Себебі, қазақтың әні мен күйі - халқымыздың көне заманнан бері қалыптасқан асыл қазынасы, ұлттың бекзат болмысы, жүрек сыздатқан сағынышы, көңілдің нәзні ы-сезы-нзніы-сезы-мезыы.
Қазақ халқының рухани жәдігерліктерінің ішінде мақтаныш етер бай мұрасының бірі - дәстүрлі әндер. Музыка зерттеушілерінің айтуына қарағанда, халқымызда 5 мыңнан аса күй, 12 мыңға жуық ән бар көрінеді. Бұл - қазақ әншілік өнердің сан ғасырлық даму тарихының бар екендігін бірден бір айғағы.
Киелі қара домбыра мен қарт қобыз сүйемелдеуімен айтылатын дәстүрлі ән өнері кемел құрылымымен, кең диапазон, күрделі ырғақ-иірімдерімен ерекшеленеді. Талай ғасыр сүзгісінен өтіп бүгінге жеткен дәстүрлі ән өнерінде әуендік, орындаушылық, құрылымдық өзгешеліктері мен кең тарағансты мекеніне байланы Олар - Арқа, Батыс, Сыр және Жетісу мектептері.
Бағдарламаға дәстүрлі ән мектептерінің өкілдері Рамазан Стамғазиев, Ұлжан Байбосынова, Ардақ Исатаева, Нұрболат Исаев, Нұрсұлтан Елемесов, Зульфия Баймұрзаа інілсы
Алтыдағы атанды жық.Он екі айда он үш той.Алты ай баққан арықты бір түн ұрындырған өлтіреді.Алты бала таппай ана аталмайды,
Бес бала таппай белгілі әйел болмайды.Бір күн ашыққаннан қырық күн ақыл сұрама.Бір күн ұрыстың қырық күндік қырсығы бар.Жұт жеті ағайынды, жиенім сегіз.жеті атасын білмеген ұл жетесіз.Жеті атасын білген ұл
жеті жұрттың қамын жер.
Өзін ғана білген ұл
Құлағы мен жағын жер.Жігітке жеті өнер де аз.Туған да алтау едік, өле-өле жетеуміз.Қарғыс жеті атаға жетеді.Жеті кедей жиналғанмен ортасынан бір бай шықпас.Кедейдің жеті қаңтары бар.Жетім бала жеті күлшеге тоймасЖетімге жеті бидай да тамақ,Жетімнің қарны жетеуЖеті қарақшыны таныған, жеті күнде ада Айла алтау, ақыл жетеу.Қыстың соңы жеті тоғыс, көктем басы бес тоғыс.Жігіт бір сырлы, сегіз қырлы болсын.Алты аға бірігіп әке болмас, жеті жеңге бірігіп ана болмас.Алты жастан жинасам асырам, жеті жастан жинасам жеткізем.Жетелі мен іскерге жеті күннің бәрі сәтті.Тоғыз ат бір қазыққа байланбас,Тойған үйге тоғыз бар,Егістікті бір рет сыйламасаң, ол сені тоғыз рет қинайды,Тоғыз қатынның толғағы бір келді,Тоғыз ат бір қазыққа байланбасЕкі аяқтыда бажа тату, төрт аяқтыда бота тату.Бір ит көріп үреді,
Екі ит еріп үреді.Бірінші байлық – денсаулық,
Екінші байлық – ақ жаулық,
Үшінші байлық – он саулық.Елуінде – ер дана,
Елуінде – ел жаңа.Тоқсан сөздің тобықтай түйіні бар.
Отыз тістен шыққан сөз,
Отыз руға тарайды.Мыңның жүзін білгенше,
Бірдің атын біл.Екі қарға таласса, бір қарғаға жем түсер.Тоғыз қабат торқадан, тоқтышақтың терісі артық.Бір жылға қоян терісі де шыдайды.Аларманға алтау аз,
Берерменге бесеу көп.Екі баланың ортасындағы шал бала болады,
Екі шалдың ортасындағы бала дана болады.Бас екеу болмай, мал екеу болмас.Біреуге мал қайғы, біреуге жан қайғы.
Мың қайғы бір борышты өтемейді.Жақсы кісі қырқында толады,
жаман кісі қырқында соладыЕр бір рет өледі, ез мың рет өледі.Жүз дімкеске бір лепес.Бірінші әйел – шекер, екінші әйел – бекер.Бірінші әйелді құдай қосады,
екіншісін адам қосады,
үшіншісін сайтан қосады.Екі уыс алтын берсе, үшіншісін қоса сұра.Біреу жаныңа жолдас,
біреу малыңа жолдасБіреу тойып секіреді,
біреу тоңып секіредіАғайын – алтау, ана – біреу.Аласыға алтау аз,
бересіге бесеу көп.Төртеу түгел болса, төбедегі келеді,
алтау ала болса, ауыздағы кетеді.Алтаумын деме, жетеуге жолығасың,
жетеумін деме, сегізге жолығасың.Шындық – сегіз, бақыт егіз,Ер- егіз, еңбек- жалғыз,Еңбегі жанғанның тоқтысы егіз туады,
Еңбек пен бақыт – егізҚұтты қонақ келсе, қой егіз табадыҚорқаққа қос көрінер,Құдай бір ұрғанды қос қолдап ұрады,Бір жебемен қос нысана оққа ұшты