Мәтін мазмұны бойынша төмендегі жоспарды ретімен жаз. Әр тақырыпша бойынша тірек сөздерді анақта Жоспар: 1) Шығармашылық әлемінің ерекшеліктері 2) Ақын шығармашылығының өзге тілдерге аударылуы 3) Қазақ поэзиясына қосқан үлесі 4) Ақын шығармаларының тақырыбы 5) Алғашқы жарияланымдар
Қыстап қалатын құстар: Қарға, сауысқан, торғай, суық торғай, сары шымшықпен таныстыру. Сауысқан – ала қанатты, ұзын құйрықты құс. Ұясына — жұмыртқа салып, балапан басып шығарып оларды қауіп - қатерден сақтайды. Кез келген тамақты қорек етеді. Қауырсындары біріңғай қара емес, жасыл реңкті келеді, бүйіріндегі қауырсыны аппақ. Ол өте сақ. Ерекшелігі – жылтыр, әшекейлі заттарға әуестігі. Оның ұғымталдығы да соншалық адамның айтқан сөзін жаттап алады. Суық торғай – кеудесі қызыл, қанаттары көкшіл болып келген, ағаш қуыстарын, індерді, үй – жайларды мекендейді. Бұталардың дәнімен, жемісімен қоректенеді. Кейде тоқылдақ қорегінің қар бетіне түскен қалдығын теріп жейді. Қара қарға – басы, қанаты, құйрығы, арқасы мен бауыры бәрі қара болып келеді, тұмсығы үшкір, тырнақтары өткір. Түрлі тамақ қалдықтарын тырнақтарымен қар астынан шұқып жейді. Бұл өте ақылды құс. Оның балапанын сөйлеуге үйретуге болады. Қарғалар ұзақ өмір сүреді. Торғай –- сүйір тұмсықты кіп – кішкентай құс. Ағаш қуыстарын, індерді, үй - жайларды мекендейді немесе ағаштарға шар тәріздес ұялар салады. Олар ұсақ жәндіктермен, өсімдік дәндерімен, тамақ қалдықтарымен қоректенеді; балапандарын бастапқы уақытта жәндіктермен, кейіннен өсімдік тұқымдарымен қоректендіреді. Сары шымшықтың кеудесі сары, қауырсындары көкшіл болып келеді. Ол үйдің қасында жүреді шиқылдаған балапандарына жем тасиды. Сары шымшықтың он беске дейін балапаны болады. Бір жазда екі рет жұмыртқа басып шығарады. Ол ұясы мен алма ағашының арасында ерсілі - қарсылы ұшады да жүреді. Құрт таба қалса, балапандарына алып барады. Күн суытқан кездері оларға күнбағыс, кендір, асқабақ, қарбыз дәндерін беруге болады. Сары шымшықтарға сүйекте қалған ет қалдықтары мен тұздалмаған еттің майлары да қатты ұнайды.
Біз 2 Сен
Сендер
Сіз
Сіздер 3 Ол, Олар
мын / мiн (бын / бін, пын / пін)
мыз / мiз (быз / біз, пыз / піз)сың / сің
сыңдар / сіңдер
сыз / сіз
сыздар / сіздер
–
м
қ / кң
ңдар / ңдер
ңыз / ңіз
ңыздар / ңіздер
–
Настоящее времяып / іп / п тұр, жүр, отыр, жатыр
времяды / ді, ты / ті
деепричастиеПереходное времяа / е / йОл, Олар ды / ді
Условное наклонениеса / се
причастиеБудущее предположительное вр.ар / ер / р
Будущее время намерениябақ / бек, пақ / пек, мақ / мек
причастиеДавно вр. (очевид)ған / ген, қан / кен
деепричастиеДавно вр. (неочевид)ып / іп / пОл, Олар ты / ті
причастиеПереходное времяатын / етiн, йтын / йтін
Повелительное наклонениеЖелательное наклонение1 Мен
Біз 2 Сен
Сендер
Сіз
Сіздер 3 Ол, Олар (а / е)йын / йін
йық / йік
(ы / i)–
ңдар / ңдер
ңыз / ңіз
ңыздар / ңіздер
сын / сінғы / гі, қы / кі
+ притяжат. окончания
келу
Чтобы запомнить времена и наклонения глаголов в казахском языке, можете воспользоваться следующими рисунками:
УвеличитьҚара қарға – басы, қанаты, құйрығы, арқасы мен бауыры бәрі қара болып келеді, тұмсығы үшкір, тырнақтары өткір. Түрлі тамақ қалдықтарын тырнақтарымен қар астынан шұқып жейді. Бұл өте ақылды құс. Оның балапанын сөйлеуге үйретуге болады. Қарғалар ұзақ өмір сүреді.
Торғай –- сүйір тұмсықты кіп – кішкентай құс. Ағаш қуыстарын, індерді, үй - жайларды мекендейді немесе ағаштарға шар тәріздес ұялар салады. Олар ұсақ жәндіктермен, өсімдік дәндерімен, тамақ қалдықтарымен қоректенеді; балапандарын бастапқы уақытта жәндіктермен, кейіннен өсімдік тұқымдарымен қоректендіреді.
Сары шымшықтың кеудесі сары, қауырсындары көкшіл болып келеді. Ол үйдің қасында жүреді
шиқылдаған балапандарына жем тасиды. Сары шымшықтың он беске дейін балапаны болады. Бір жазда екі рет жұмыртқа басып шығарады. Ол ұясы мен алма ағашының арасында ерсілі - қарсылы ұшады да жүреді. Құрт таба қалса, балапандарына алып барады.
Күн суытқан кездері оларға күнбағыс, кендір, асқабақ, қарбыз дәндерін беруге болады. Сары шымшықтарға сүйекте қалған ет қалдықтары мен тұздалмаған еттің майлары да қатты ұнайды.