Мәтін Оқылым Мәтінді мұқият оқып, тапсырмаларды орындаңыз. Аңшылық- саятшылық- қазақтың байырғы да қосалқы кәсібі, сондай-ақ көшпенділер үшін күнкөріс әрі көңіл көтеру дәстүрі. Бұл кәсіптін маманын аңшы әрі саятшы деп атаған.
Аңшылықтың бейнеті көп, еңбек шығыны аз, бірақ табысы мол. Бағалы аң терісі, еті, қауырсыны, мамығы- қай-қайсысы да адамдардың қажетіне жараған. Құрал-сайманның үнемі жетіліп отыруы аңшылықтың да өзгеріп отыруына әсер етті. Ертеде адам ор қазып, тор, тұзақ, қақпан құрған, кейін ит қосып, құс салған, садақпен, мылтықпен атып алған.
1-тапсырма Мәтіннен тірек сөздерді теріп жазыңыз , опорные слова ктексту. –
№
1
2
3
4
5
6
7
8
2-тапсырма Мәтіннен берілген сөздердің антоним, синонимдерің табыңыз (найдите в тексте антоним и синоним заданных слов) и с ними составьте по 1 предложению -
1) көп (антоним)-... 2) көп (синоним)-...
3. Оқылым мәтінінің мазмұны бойынша 1 шың ақпаратты белгілеңіз (отметьте 1 правдивую информацию из текста)-
А) Ертеде адам ор қазып, тор, тұзақ, қақпан құрған, кейін мысықты қосып, құс салған, садақпен, таяқпен атып алған.
В) Құрал-сайманның үнемі жетіліп отыруы аңшылықтың да өзгермейді. С) Аңшылықтың бейнеті көп, еңбек шығыны аз, бірақ табысы мол. Д) Бұл кәсіптін маманын аңшы әрі саятшы деп аталмаған
2-мәтін
Құсбегілік– бүркіт, ителгі, қаршыға, қырғи, тұйғын, тұрымтай, сұңқар, лашын, жағалтай сияқты жыртқыш құстарды қолға үйретіп, аңға, құсқа салатын саятшылық өнер.
Құсбегілік қазақ, қырғыз халықтарында ежелден келе жатқан үлкен өнер ретінде саналады.
Құсбегілік көңілді, әсерлі, қызығы мол демалыс саналады. Осынау киын да қызықты өнерге балалардың жас кезінен көзін қанықтырып, танымын шыңдап отырған. Аңшылық-саятшылық көшпелі өмір салтынын әрі күнкөрістік, әрі көңіл көтерерлік бір дәстүрі болумен бірге, әскери жаттығудың, шынығып-шыңдалудың да тамаша үлгісі болған. Құсбегі- деп аң алу мақсатымен жыртқыш құстарды қолға үйрететін адамды айтады. Құс салуға бірнеше кісі шығады. Қыран ұстаған құсбегі биіктеу жерге барып тұрады. Қалғандары дабыл қағады, аң мен үйрек-қазды үркітеді. Құсбегі оларды көре салып, қыранның томағасын ағытып, ұшырады.
4 Сұраққа жауап беріңіз. ответь на вопрос Аңшылықтың не көп, не мол?-1 б.
Ана! Ана! Ана! «Ана» дегенде толқымайтын жүрек, толғанбайтын жан жоқ. Осы үш қана әріптен тұратын «ана» сөзінің астарында ұшан теңіз ой жатыр. Ана — әрбір а үшін ең ыстық, жанға жақын, мағыналы да қастерлі сөз. А алғаш дүние есігін ашқанда ананың ақ сүтімен бойына нәр алады, ана құшағына еніп, ана мейіріміне бөленеді. Адамның аузынан шығатын ең алғаш сөзі де – «ана». Міржақып Дулатов ағамыз айтқандай, бізді сүйетұғын, күйетұғын, әрқашан қамымызды ойлап жүретұғын абзал жанды адам, бұл – ана. Алдыңа қойған мақсатыңа жетуің үшін ана жанын қиюға да дайын. Ана баласының үлгілі азамат боп өсуі үшін бар күшін салып, тер төгеді. Ананың махаббатына, құдіретіне тамсанған талай ақын әнін арнап, жырын жазып, талай жазушы қалам тербеген.
«Анаңды меккеге үш арқалап барсаң да, қарызын өтей алмайсың» деген дана қазақ халқы. Шынында да, осыншама қиналып, көз жасын төге жүріп, бізді өсірген анаңа қолыңнан келгеніңнің бәрін істесең де, оның бәрі анаңның түн ұйқысын төрт бөлген бір күніндей ғана. Өз парызыңды өтеу, бұл – ана алдындағы парызды өтеу.Қаншама байлық иесі болсаң да, әлемге әйгілі адам болсаң да, анаңды, оның саған жасаған жақсылығын ұмытпау – сенің өмір бойындағы борышың. Қай адам қолынан келген сый – құрметін жасамады десеңші, шіркін! Бірақ соның бәрі анаңның бір ауыз жылы сөзіне де жетпейді. Дүниенің нұры, өмірдің гүлі, қызықтың қызығы – ананың қолында. Ана бір қолымен бесік тербетсе, екінші қолымен әлемді тербетеді.
Қорыта айтқанда, барлық адам ана алдындағы парызын өтеп, ақ сүтін ақтап, ананың шашына ақ түсірмей, тек осы киелі жандардың бақытты болуын ойлау керек. Себебі ең бақытты адам – анасы бар адам. Жер бетіне жақсылық нұрын себетін аналарымыз аман болсын!
Абыройы асқан Астана! Әлемді сүйсіндіріп таңғалдырған Астана! Дүниеге даңқы жайылған Астана! Қазақ елінің бағын жандырған Астана!
Сол қазақ елінің бүгінгі елордасы – Астана қаласы жайлы сыр толғар көңіл түкпірінде жатқан осы бір үш ауыз сөздің дәл осы бір сәтте жүректен үн қатарын қайтерсіз! Тарихтың аса бір қысқа мерзімінде бой көтеріп, әлемнің әрідегі замандарында, яғни ғасырлардан асып түсер кезеңдерден бері астана болып келе жатқан талай да талай бір әйгілі де әйдік қалалардан өзінің сәні мен салтанатын да, сәулеті мен дәулетін де асырып, адамзаттың бүгінгі өркениеті алдындағы өзінің тарихи миссиясын да адал атқарып, а ң жақсылықтар мен татулық, бірлік пен ынтымақтастық және бауырмалдық үмітінің шырағын жағып келе жатқан Астана даңқы әлемге қазақ елінің даңқы болып жайылғандығын да айтқан ләзім.