Мәтінді мұқият оқып шығыңыз. 2. Төңкерілген карточкалардың («-», « +» таңбасы қойылған) бірін таңдап, «даттаушы» («-» таңбасы) не «жақтаушы» (« +» таңбасы) рөліне ие болыңыз.
3. Берілген тұжырым бойынша рөліңізге сай сөйлеңіз. Пікір білдіруде мәтін ақпаратын пайдалынып, аргуметтермен дәлелдеуге тырысыңыз. Ойыңызды тыңдаушыға жеткізу үшін дауыс ырғағын, интонацияны тиімді қолдануға тырысыңыз.
Тұжырым:
Жақтаушы үшін: «Тіл жойылса, ұлт та өзінің өмір сүруін тоқтатады».
Даттаушы үшін: «Халық туған ана тілінсіз де, өзге тілді меңгеріп өмір сүре алады».
[10]
1-мәтін
Күллі әлемдегі ең қарапайым, бірақ ұлы әрі ғажайып құбылыс – а ң сөйлеу құралы, оның тілі. Алла дарытқан қабілет адамзатқа біткеннен күні бүгінге дейін адамзат айнасына, өмірдің ұлы қаруына айналды. Оның астарында әрбір халықтың тарихының ізі, ғасырлар бойы қалыптасқан ұлтық даналық қайнары, рухы, мұрасы мен өнегесінің қыры мен сыры жатыр. Демек, адамның, тіпті, тұтас халықтың сыр – сипатын, рухани әлемін тілі айқындайды. Соның өзінде бұл құбылыстың негізгі маңыздылығы адам мен адамды байланыстыруында, жүрекке жылы, көңілге жағымды және ғибрат мәнді сөз арқылы сезіммен үйлестіріп, араларындағы адал құрметтің артуына әсер етуінде. Яғни, байқап қарасақ, адамның бойына сіңірілген қабілеттер әрқашанда адамға жақсылық жасау, тек ғибратты әсер ету мақсатында жұмсалу қажет. Сонымен тілді адамзат өмірінің іргетасы десек те, әбестік болмас. Сол үшін де: «Тілдің қастерлігі – біздің ғұмырымыздың, келешек тағдырымыздың жарқын мысалы», - деген әрбір көзі ашық азаматтың көкейінде болуға тиіс. Әр ұлт өзіндік тілімен, халқымен үндес мәдениетімен, туған тарихымен, төл әдебиетімен және тағы басқа саф алтындай құндылықтарымен ерекше. Осыларды біріктіріп, біртұтас етіп бүгінгі таңға дейін сақтап келген ұлы құбылыс – ана тілі. Егер, Қазақстан "Мәңгілік Ел" деген мұратына қол жеткізгісі келсе, өз тілін, салтын өмір бойы сақтауы керек. Себебі, тіл жай сөз емес, өмірдің талай сынынан өткен, өскелең талаптарға сәйкес өрістей түскен толыққанды ақиқат десек, жаңыла қоймаспықәтінді мұқият оқып шығыңыз.
2. Төңкерілген карточкалардың («-», « +» таңбасы қойылған) бірін таңдап, «даттаушы» («-» таңбасы) не «жақтаушы» (« +» таңбасы) рөліне ие болыңыз.
3. Берілген тұжырым бойынша рөліңізге сай сөйлеңіз. Пікір білдіруде мәтін ақпаратын пайдалынып, аргуметтермен дәлелдеуге тырысыңыз. Ойыңызды тыңдаушыға жеткізу үшін дауыс ырғағын, интонацияны тиімді қолдануға тырысыңыз.
Тұжырым:
Жақтаушы үшін: «Тіл жойылса, ұлт та өзінің өмір сүруін тоқтатады».
Даттаушы үшін: «Халық туған ана тілінсіз де, өзге тілді меңгеріп өмір сүре алады».
[10]
1-мәтін
Күллі әлемдегі ең қарапайым, бірақ ұлы әрі ғажайып құбылыс – а ң сөйлеу құралы, оның тілі. Алла дарытқан қабілет адамзатқа біткеннен күні бүгінге дейін адамзат айнасына, өмірдің ұлы қаруына айналды. Оның астарында әрбір халықтың тарихының ізі, ғасырлар бойы қалыптасқан ұлтық даналық қайнары, рухы, мұрасы мен өнегесінің қыры мен сыры жатыр. Демек, адамның, тіпті, тұтас халықтың сыр – сипатын, рухани әлемін тілі айқындайды. Соның өзінде бұл құбылыстың негізгі маңыздылығы адам мен адамды байланыстыруында, жүрекке жылы, көңілге жағымды және ғибрат мәнді сөз арқылы сезіммен үйлестіріп, араларындағы адал құрметтің артуына әсер етуінде. Яғни, байқап қарасақ, адамның бойына сіңірілген қабілеттер әрқашанда адамға жақсылық жасау, тек ғибратты әсер ету мақсатында жұмсалу қажет. Сонымен тілді адамзат өмірінің іргетасы десек те, әбестік болмас. Сол үшін де: «Тілдің қастерлігі – біздің ғұмырымыздың, келешек тағдырымыздың жарқын мысалы», - деген әрбір көзі ашық азаматтың көкейінде болуға тиіс. Әр ұлт өзіндік тілімен, халқымен үндес мәдениетімен, туған тарихымен, төл әдебиетімен және тағы басқа саф алтындай құндылықтарымен ерекше. Осыларды біріктіріп, біртұтас етіп бүгінгі таңға дейін сақтап келген ұлы құбылыс – ана тілі. Егер, Қазақстан "Мәңгілік Ел" деген мұратына қол жеткізгісі келсе, өз тілін, салтын өмір бойы сақтауы керек. Себебі, тіл жай сөз емес, өмірдің талай сынынан өткен, өскелең талаптарға сәйкес өрістей түскен толыққанды ақиқат десек, жаңыла қоймаспыз ДО 7 МИ ПО АСТАНЕ 7ОЙ. КЛАСС
Ауа райының өзгеруі денсаулыққа әсер ете ме? тақырыбына диалог құрастыру.
Дәрігер: Сәлеметсіз бе, қандай шағымыңыз бар?
Емделуші: Қайырлы таң, дәрігер мырза! Кеше түстен бері өзімді жайсыз сезініп, басым ауырып, қан қысымым жоғарылап кетті. Түнде де дұрыс ұйықтай алмай, таң атысымен қабылдауыңызға келіп отырған жайым бар. Кеше ауа райы да бұзылып, жайсызданып кетті ғой. Осы ауа райының өзгеруі денсаулыққа әсер ете ме?
Дәрігер: Жеңіңізді түріп жіберіңізші. Қан қысымыңызды тексеріп көрейін. Жалпы ауа райы мен климат әрбір адамның денсаулығы мен өмір сүру жағдайына үздіксіз әсер етіп отыратын табиғи фактор болып табылады. Ауа райы мен климат жағдайларының адам денсаулығына әсері Гиппократ заманынан белгілі болған. Сол уақыттарда өзінде ақ, көптеген аурулардың пайда болуын, ағымы мен салдарын климат және ауа райымен байланыстырған. (...) Қан қысымыңыз бен жүрек қағысыңыз жоғарылап тұр.
Емделуші: Енді не істесем болады? Емдік шараларын қолдануым керек пе?
Дәрігер: Иә, қазір жас ерекшелігіңізге байланысты қабылдайтын әрі қан қысымын түсіретін дәрі жазып беремін. Ол дәріні әлеуметтік дәріханадан тегін алып, нұсқаулыққа сай пайдаланып, екі күннен кейін тағы да бір тексерілуге келіңіз. Үйде жағдайыңызды бақылап тұрыңыз, себебі қазіргі уақытта миокард инфарктісі, мида қан айналымының жедел бұзылыстары, гипертониялық криз секілді аурулардың дамуында, сонымен қатар, кейбір дені сау адамдардың денсаулығының нашарлауында, климат пен ауа райы жағдайларының рөлі жөнінде дауласуға жатпайтын көптеген ғылыми фактілер жиналған.
Объяснение: