Мәтінді оқып, төмендегі сұрақтарға жауап бер. Судың қасиеті
Су – тіршілік көзі. Сусыз тіршілік ететін ағза болмайды. Құбылыстардың бәрі судың қатысуымен жүреді. Табиғатты адам мен жануар, өсімдікке бес түрлі жағдай міндетті түрде қажет. Атап айтсақ: ауа, жылу, жарық, тамақ және су. Сондықтан ағзалар денесі 50-ден
90 %-ға дейін судан тұрады. Салмағы 70 кг адамның денесінде 50 кг су бар. Оның мөлшері
27 кг кемісе адам өледі. А су ішпей бір апта ғана шыдай алады. Су – табиғатта ең көп таралған зат. Жер бетінің үштен екі бөлігін су қабаты алып жатыр. Осы орайда Тұрсынзада Есімжановтың су туралы мынадай өлең жолын оқығым келіп отыр:
Су жүргізер тіршіліктің тамырын,
Су жоқ болса тіршілік тәмам, бауырым.
Судың біз біле тұра маңызын,
Көп болған соң ұмытамыз қадірін.
Су бар жерде бау-бақша, орман –тоғай, бітік шыққан егін, мыңғырған мал бар. Сондықтан қазақ «Сулы жер – нулы жер» -деп бекер айтпаған. Бүгінгі менің тақырыбым «Су – тіршілік көзі» деп аталады. Қазақ халқы суды қадір тұтумен қатар оны жалпы халыққа, жан-жануар дүниесіне өсімдік әлеміне тіршілік беруші күш деп атаған.
Су – тазалықтың белгісі. Сондықтан суға байланысты тыйым сөздер де орын алған. Мысалы: «Су ішкен құдыққа түкірме», «Судың бетін ашық қалдырма», «Түнде суға барма».
( 183 сөз)
Ғылыми жоба "«Су тіршілік көзі»" (multiurok.ru)
«Тіршілік» сөзін қалай түсінесің?
Берілген тыйым сөздердің астарында қандай ой айтылған?
Судың адам өмірі үшін және табиғат үшін маңызы қандай?
«Су-тіршілік көзі» мен «Табиғат –тіршілік көзі» халық сөзінің қандай айырмашылығы бар?
Судың қандай қасиеті бар?
2 тапсырма
Судың адам денсаулығына қаншалықты маңызды екенін шынайы өмірмен байланыстырып шағын мәтін құрастыр. Берілген тірек сөздерді пайдаланып,
6-7 сөйлем жаз.
Тірек сөздер: күйзеліс, шаршау, теңізге, демалу, суға шомылу, жүрек талмасы, қан қысымы, бас ауру, суда жаттығу, су ішу, алдын алу.
3 тапсырма
Мәтінмен мұқият танысыңыз, мәтіндегі салт, сабақты етістіктің астын бір сызықпен, болымды, болымсыз етістіктің астын екі сызықпен сыз.
Сидней Олимпиадасы
Қазақстандық бокс мамандары Бекзат өте жас болғандықтан, оны Сидней Олимпиадасына жібергісі келмейді. Бірақ 2000 жылдары бокстан Қазақстан ұлттық құрамасын басқарған бапкер Тұрсынғали Еділов Бекзаттың көзіндегі жалынды байқап, ел намысын қорғауды жас боксшыға сеніп тапсырады. Бекзат Олимпиадада 57 келі салмақ дәрежесінде өнер көрсетеді.
Алғашқы кездесуінде Бекзат Саттарханов румыниялық боксшы Бобирант Овидиу-Тибериуаны айқын басымдықпен жеңеді.
Кейін ол африкалық Джефри Матебулламен кездесіп, оны 16-5 есебімен тізе бүктіреді.
Ол қалалық, аудандық, ауылдық, өнеркәсіптік, энергет. Э. ж. болып, сондай-ақ электр энергиясын тарату, қоректендіру желілері болып та ажыратылады. Электр энергиясын алысқа таратып жеткізу үшін жоғарылатқыш трансформатор ст-нда ток кернеуі жоғарылатылады. Кернеу артқанда ток күші кемитіндіктен, қуат шығыны азаяды, сөйтіп өткізгіш сымдардың жуандығын дардың жуандығын жіңішкерту мүмкіндігі туады. Төмендеткіш қосалқы ст-нда кернеу тұтынушылардың пайдаланылуына қажетті шамаға дейін төмендетіледі. Белгілі бір кернеулі токты өзгеріссіз қабылдауға әрі бөліп таратуға арналған қосалқы ст. бөліп таратушы деп аталады. Әр түрлі кернеулі Э. ж-н өзара қосу үшін желілік қосалқы ст-ларда орнатылған жоғарылатқыш және төмендеткіш трансформаторлар қолданылады. Қосалқы ст-ларда трансформаторлардан басқа коммутациялы аппараттармен жабдықталған жоғары және төм. кернеулі бөліп тарату және бақылау, басқару құрылғылары болады. Әрбір Э. ж-нің электртех. жабдықтары жұмыс істейтін номинал кернеумен сипатталады. Біздің елде пайдаланылатын номинал кернеулер: 220/127, 380/220 және 600 В және 3, 6, 10, 20, 35, 110, 150, 220, 330, 500, 750 кВ; қ. Аспалы электр линиясы, Трансформатор.
Нұр-Сұлтан–Қазақстан еліндегі ең керемет те ғажап қалалардың бірі. Сонымен қатар, Нұр-Сұлтан біздің елордамыз, көптеген шетелдіктер Қазақстанда Нұр-Сұлтан қаласына демалып саяхаттауға келеді. Менің ойымша, бұл қалада әрбір қазақстандық болып көру керек және келгеніне олар ешбір өкінбесіне сенімдімін. Нұр-Сұлтанда көптеген қызықты жерлер бар: Бәйтерек, Ханшатыр, Пирамида және тағы да басқа қызықты жерлер аз емес. Қазақстандағы халықтың көп бөлігі осы қалада тұрады.
Нұр-Сұлтан атты әсем қаламызбен әрбір қазақстандық мақтана алады!