МәтінМЕН ЖҰМЫС ТЫҢДАЛЫМ оқылым Айтылым
-тапсырма.
3
Мәтінді тыңда. Түсінгеніңді айт. Оқы.
tascopmu
«Дастарқан
істеуге бол
АЙТЫЛЫМ
Төр — сыйлы орын
Төр — қонақбөлменің жоғарғы жағы. Ол — жасы үлкен адамдар, қонақтар отыратын сыйлы
орын. Қазақ үйге келген қонақты «Төрлетіңіз!», «Төрге шығыңыз!» — деп қарсы алады. Көрпе
төсеп, жастық қойып, төрге отырғызады, құрмет көрсетеді.
2
Қазақ халқында дастарқанға үлкендерден бұрын отыру ұят саналады. Себебі алдымен ақ
сақалды ата мен ақ шашты әжені сыйлап, төрден орын береді. Үлкен кісілер — көпті көрген,
сыйлы кісілер. Қазақта «төріңнен қарт кетпесін» деген сөз бар. Себебі қарт тілегін айтып, бата-
сын береді. Төрде қарттар, одан төмен жастар отырады. 6
Тамаққа да үлкендерден бұрын қол созуға болмайды. Ол — әдепсіздіктің белгісі.
Дастарқанда үлкендермен жарысып сөйлеу де ұят саналады. Қазақ дастарқаны дос, бауыр,
туыс қана емес, кез келген адамға ашық. Қазақтар бір-бірінің үйіне барып, жиі араласқанды
ұнатады. Әсіресе ата-анасын әрқашан құрметтеп, үйіне шақыру, төрге отырғызу
Сы үшін әрі міндет, әрі парыз. Өйткені дастарқан жақсылықтың басы, қуаныштың белгісі.
8 Татар
Жағ,
нен
тура
қазақ бала-
ОҚЫЛЫ
-таг
ү
АЙТЫЛЫМ
4
А.
-тапсырма.
Мәтіннің мазмұны бойынша
сұрақтарға жауап бер.
V1.
1. Төр — қандай орын?
2. Қазақ халқы үйге келген қонақты қалай қарсы алған?
V3. Қонаққа қалай құрмет көрсеткен?
4. Қазақ халқы төрге кімді отырғызған?
5. Қазақта қарт туралы қандай аталы сөз бар?
6. Төрде кім отырады?
7. Дастарқанға кім бата береді?
ЖАЗЫЛЫМ
《Астана-Бәйтерек》 монументі – елордамыз Астана қаласының негізгі нышаны, оның визитті карточкасы деуге болады. Жалпы, бәйтерек - ежелгі таным бойынша, тылсым қасиетке ие алып ағаш. Бәйтерек байырғы орта түсінігінде жердің дәл кіндігінде өсетін, тамыры жерасты, діңі адам әлемі, басы рухтар мекені болып табылатын көк тіреген алып ағаш. Бәйтерек ежелгі түркі сөзі, "бәй" - үлкен, алғашқы деген ұғымдарды, ал терек (парсы тілінде - дарақ) «ағаш» деген ұғымды білдіреді. Демек "Бәйтерек" екі сөздің бірігуінен жасалып, «зәулім ағаш» дегенді танытады. Оның идеясында «Самұрық» қасиетті құсы туралы ежелгі қазақ аңызы жатыр. Қанатымен аспанды жауып «Самұрық» тұр. Бәйтерек тіршілік тірегіне қарай ұшып келеді. Бәйтеректің ортасында өмір мен үміт беретін алтын жұмыртқа Күнге негіз салуда. Ал астында, тамырында айдаһар орналасып, түн мен қысты шақыруда.
Монумент ұзын темірлі құрылымдардан, шыныдан, металдан, бетоннан тұрғызылған. Алып шардың түсі хамелеон шынылармен көмкерілген. Күннің шапағына шағылысып, әртүрлі түске құбылып тұрады.Бәйтерек» кешенін жобалаушы сәулетшілер тобын басқарушы - А.Рүстембеков. Сондай-ақ С.Базарбаев, Ж.Айтбалаев сынды сәулетшілердің еңбегін ерекше атап өтуге болады. Инженер-конструкторы - М.Вахштейн, интерьер дизайншысы - А.Оспанов. Сондай-ақ оның жобасын жасауға “Аэропорт” ААҚ, “ЭМК” ЖШС, “Архфонд” ЖАҚ, Сәулетшілер одағы және “Алуа” ЖШС секілді қазақстандық жетекші фирмалардың мамандары қатысты. Оның негізгі идеясы - елбасы Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың эскиз-нобайы негізінде өмірге келді. Ол бейбіт өмір мен келісімге ұмтылған барлық қазақстандықтардың ғұмырлық мұратын білдіреді.
ответ:Қиялдың жетегіне еріп, армандамайтын адам жоқ шығар. Менің бала күннен арманым – ұшқыш болу. Бұл мамандық бейне бір тылсымға толы сияқты көрінеді, себебі ұшқыштар жер мен көкті жалғап, аспан әлеміне саяхаттап, ел мен жерді ұшақ арқылы байланыстыратын адамдар. Көк аспанға көзімді тігіп, қиялдап қараймын. Болашақта асқақ арманым орындалып, мақсатыма қол жеткізу үшін бар ынта – жігерімді саламын.
Ұшқыш болу үшін жақсы білім мен қатар мықты денсаулық та керек, сонымен қатар түрлі қиындықтарға да төзімді болу керек. Ұшқыштар алыс сапарларға аттанбас бұрын бірнеше ай бойы арнайы сынақтардан өтіп, тәжірибе зауытында даярланады, өз білімдерін жетілдіреді.
Мықты денсаулық пен жақсы білім мен қатар ұшқыш болу үшін шет тілдерін де жетік меңгеру керек, әсіресе қазір барлық әлемде ағылшын тілі авиацияда кеңінен қолданылады. Сондықтан мен ағылшын тілін аса зор ынтамен оқып, үйренудемін.
Әлемнің түкпір – түкпіріне саяхаттап, отбасыма да жер жүзін көрсеткім келеді. Дегенмен, қанша шетелді аралап жүрсем де, жүрегім тек «Қазақстан» деп соғады, себебі бұл менің туған жерім. Сөз соңында Қасым Аманжоловтың «Ұшқыш болғым келеді» атты өлеңі менің ойымды түйіндей түседі:
Мөлдір тұнық көк аспан,
Сол аспанға жарасқан
Самолеттей сұңқармен,
Ұшқан құспен таласқан,
Ұшқыш болғым келеді!
Көңлі – дария, ойы – аспан,
Асқар шыңнан бойы асқан,
Ай, Күнімен аспанның
Әзілдескен, сырласқан
Ұшқыш болғым келеді!
Объяснение: