Мәтіннің әр бөлігіне 2 сұрақтан құрастыр

1) Ауылды аждаһа аралағанына бір жұма болды. Әр күні түстен кейін қой-қозы, бота, тайды жұтады да жоқ боп кетеді. Атқан оқ дарымайды. Әзірге адамға ауыз салған жоқ. Кейін қайтерін кім білісін? – деді садақ ұстаған жігіт. – Шарасын таппай дал болдық... – Ойбай... Әне... Тағы келді, - деп сөзін жалғастырды жігіт. – Аждаһа шығады.
Жанқожа қылышын алып, солай қарай жүрді. Қасындағы адамдар жан-жаққа қашты. Ауыл ақсақалы, жасақ басшысы, сауыт, дулыға киіп қару асынған бес-алты жігіт амалсыздан ізіне ерді. Мақұлық үйдің арт жағында тұрған құлынды алып жұтқалы тұр екен. Жанқожа жылдам «Қуран» оқыды да ақырып, қасына жетіп барды. Тез қылышын көтерді.
Лезде айбатанан айырылған мақулықтың көзінен пора-пора жас ағып, сылқ етіп алдына жата кетті. Оның бейшара халін көрген Жанқожа қылышын түсірді.
- Ағарған әкеліңдер! – деді сосын одан отты жанарын алмастан...
Жасақ басшысы жүгіріп қараша үйге кірді де ентелей жетті. Артына қарамстан қолын созған Жанқожа одан зерен кеседегі сүтті мақұлықтың басына шашып жіберді.
Мақулық көзінен жас тамшылаған күйі Жанқожға бір қарады да кері бұрылып, ақырын-ақырын жоқ боп кетті. Сұсты мақұлықтан құтылғанына қуанған адамдар қатты қуанды.

2) Жанқожа екі күн ақсақалдың уйінде жатты. Аждаға қайта оралмады. Ауыл адмдарды үрейден арылып, тасаттық берді. Үшінші күні еліне қайтты. Үлкендер батсын жаудырып ауыл іргесіне дейін шығарып салды. Ауылдан ұзап шыққан соң тізгінді босатты...
Түн. Жұлдыздар жымыңдайды. Шалқалай туған айдың жарығынан жол бедері анық байқалады. Қызылқұмның ішінде торы атты құстай ұшырып келеді. Кенет алдынан ақ отау көрінді. Айналасында қаз-қатар тізілген сансыз шам жанып тұр. Бұл жер таныс сияқты. Анадай жердегі сесеуілге көзі түскенде барып, мұның жылқының өлексесі жатқан жер екенін бірден сезе қойды. Демек, торы ат жүйткіген екен. Әйтпесе, бұл жерге ертең түске тарта жетуі тиіс еді. Он сегіз мың ғалымның тылсымын кім түсіндер дейсің?! Өз көзімен көріп өткен жазық далаға айналасында әскері жоқ демесең, хан ордасы көшіп келгендей. Әдемі ақ отаудың жанына барғанда іштен ханшадай киінген сұңғақ бойлы қыз шықты. Инабаттылық басын сәл иіп сәлем берді:
- Жолаушы, алған бағытыңыз алыс көрінеді. Бір түн қонақ боп тынығып алыңыз!
Жанқожа ізет сақтап қызбен амандасты. Астындағы торысы аман болса, аулының алыстығы білінбейді. Айдаладағы ақ отаудан шыққан қыздың қолқасынан гөрі бұл жерде қандай сыр бар екндігі көбірек қызықтырған тәрізді. Құранды ердің басына байлаулы тұрған сусын құятын ыдысын алған соң, атын қоя берді. Ыдыстағы суға жуынып алды. Қыздың соңынан үйге кірді де төрге озды. Дастрақан жайнап тұр екен. «Мынадай таңсық тағамдар елдің дастарқанында болса ғой» деп ойлап отырды.

Орындау уақыты: 15-20 минут

БАҚЫТЖАН ЖАНЕЛЬ

1-тапсырма

«Күлтегін» жырында еркіндік, бостандық, тәуелсіздік идеясы қалай көрінеді? Ойыңызды жинақтап, эстетикалық құндылығы туралы шағын сыни шолу жазыңыз. Сөз саны 80

КҮЛТЕГІН ЖЫРЫНДА КҮЛТЕГІННІҢ СӨЗДЕРІНЕН ЕЛІНЕ ДЕГЕН СҮЙІСПЕУШІЛІГІН КӨРУГЕ БОЛАДЫ. МЫСАЛЫ СОЛ ЖЫРДА ОЛ АҒАМ МЕН ӘКЕМНЕН ҚАЛҒАН ЖЕРДІ ҚҰРЫМАҚ ПА? ДЕП ТҮН ҰЙҚЫСЫҢ ТӨРТ БӨЛГЕНІ ЖАЙЫНДА АЙТАДЫ. СҮЙТІП ОЛ ХАЛЫҚ САНЫҢ ӨСІРЕДІ, МАЛДАРЫН ӨСІРЕДІ. ОН ЕКІ РЕТ СОҒЫСАДЫ, ОН ЕКІ РЕТ ҰРЫСАДЫ. АҚЫРЫ ОНЫҢ ЕЛІ БОСТАНДЫҚҚА ҚОЛ ЖЕТКІЗЕДІ. СҮЙТІП ОЛ БАРЛЫҚ ЕЛІН КИІНДІРІП, ТӨРТ ТҮЛІКТЕРІН САЙ ҚЫЛАДЫ. СОНДАЙ ҚИЫНДЫҚТЫ ӨТІП БІРАҚ ОНЫҢ ХАЛҚЫ БОСТАНДЫҚ ПЕН ТӘУЕЛСІЗДІККЕ ЖЕТЕДІ. ЕЛІ ҚОРҚЫНЫШСЫЗ, БЕЙБІТ ӨМІР СҮРЕДІ. ОСЫЛАЙ ЖЫРЛА БОСТАНДЫҚ ПЕН ТӘУЕЛСІЗДІ ЖӘНЕ ЕРКІНДІКТІ СУРЕТТЕЙ ОТЫРЫП, ТҮРКІ ЕЛІНІҢ ҚУАНЫШЫ МЕН БИБІТШІЛІГІҢ СИПАТТАҒАН.

Объяснение:

Сәлемдесу дегеніміз - достық пейіл мен құрмет білдіру әрекеті. Әрбір  күн немесе әрбір әңгіме қашанда сәлемдесуден басталады. Біздің күнделікті өмірімізде мейлінше кең тараған осы бір ғұрып әдептілік сезімінің мол болуын талап етеді.

Сонымен, қалай амандасу керек? Ең алдымен амандасатын адамның көзіне қараңыз. Адамдарға қыр көрсете немесе менмендікпен қарамай, достық пейілмен, жылы шыраймен қарауды әдетке айналдырыңыз.

«Сәлеметсіз бе?», «сәлем бердік» немесе тәуліктің мезгіліне сәйкес, «қайырлы таң», «қайырлы күн», «қайырлы кеш» деген сөздер айтып амандасқан дұрыс. Сәлемдескенде сөзді анық, айқын және ешқашан дауыс көтермей, сабырсызданбай айту керек.

Әдептілік қағидасы бойынша, қарсы келе жатқан адамға 3-4 қадам қалғанда амандасады.                           

Кімнің бірінші болып амандасуы керек? Әдетте, кіші адам жасы үлкенмен, еркек әйелмен, бағынышты адам бастығымен және жас бала ересекпен бірінші болып сәлемдеседі. Бойжеткен егде тартқан ер кісімен өзінің амандасқанын күтпестен, бірінші болып сәлемдессе, өте жақсы әсер қалдырады.

Кірген адам отырғандарға бірінші болып амандасады, ал кетіп бара жатқанда, қалушылармен бірінші болып қоштасады. Бұл әйел затына да қатысты. Үйге кірген әйел өзінің жұбайымен ең соңында амандасуы тиіс.

Қонаққа бара қалсаңыз, ең алдымен үй иесі әйелмен, сонан соң, қожайынмен, тек содан кейін барып қана отырғандармен амандасыңыз. Қонақтармен жынысына, жасына да қарамай, олар қалай отырса, сол ретпен амандасуға болады.

Кіммен, қай жерде амандасу керек?  Әдептілік әліппесі бойынша, өзіңіз таныстырылған адамдармен ғана амандасуыңыз керек. Дегенмен, өзіңіз сөйлесіп үлгермеген болсаңыз да, жұмысқа, сабаққа бара жатқанда, жолда, дүкенде немесе басқа ортада жиі кездестіретін адамдармен амандасқыныңыз абзал.

Егер сіз ол адамдарды көшеде келе жатып, үйдің терезесінен немесе автокөліктен көріп қалсаңыз (терезеге немесе көлікке әдейі қарау  мәдениетке жатпайды) да сәлемдесуіңіз қажет.

Қоғамдық орындарға (кафеге, асханаға) кіріп келе жатқан таныс адаммен үнсіз амандасыңыз. Егер көп адамдар отырған үстелге жақындасаңыз, оларға тәулік мерзіміне сай келетін сөздермен сәлемдесуіңіз керек, үстеліңіздегі ең жақын көршіңізбен қол алысып амандасуға болады.

Қол алысу әрқашанда достық пейілді білдіруі тиіс, бірақ екінші адамның қолын ауыртатындай қатты қысып, ұзақ жібермей ұстап және тым болбыр амандасу орынсыз екенін есте ұстаңыз.

«Сәлем –сөздің анасы», « Сәлем түзелмей, әлем түзелмейді» дейді дана қазақ. Ендеше, әлеміңізді түзегіңіз келсе, асыл сөздің анасы – «сәлеміңіз» қашанда түзу болсын!