Мәтіннен негізгі тірек сөздерді түртіп ал (6-7 сөз). Галактика аспан денелері: жұлдыздар, планеталар және астероидтармен
толтырылған шексіз ауқымды кеңістік.
Әлем кеңістігі 15 миллиард жыл бұрынғы үлкен жарылыстан кейін пайда
болған. Бұл жарылыс кезінде алдымен химиялық элементтер түзіліп, олардың
кейбір белшектері бірігіп, ялдызды краған. Кейіннен жұлдыздардан
миллиардтаған галактикалар түзілген
Жұлдыздар әртүрлі көлемдегі галактикаларды құрайды. Біздің Күн басқа
жұлдыздарымен бірігіп, спиральді «Құс жолы» деп аталатын галактиканы құрайды.
Оны бүртсыз түндерде үзік-үзік жарық жолақ ретінде керуге болады. Біздің
талактиканың диаметрі шамамен жүз мың жарық жыльна, ал вертикальді белігі
галактика орталығынан шамамен он мың жарық жылына тең.
Тірек сөздер:
• Тірек сөздерді пайдаланып, мәтіннің мазмұнын айт.
Галактикаттар туралы тағы не білесің?
Наурыз көже– ұлттық тағам. Келер жылғы молшылықтың жоралғысы ретінде наурыз тойында әрбір шаңырақта міндетті түрде әзірленген. Халықтық дәстүр бойынша оған бидай, тары, сүр ет, бұршақ, сүт, су, тұз сияқты кем дегенде жеті түрлі азықтық заттар міндетті түрде қосылуы тиіс.
Наурыз көже жасау үшін ең алдымен қазан толы сүтіңізді қайнатып, сүт піскеннен кейін оның бетіндегі қаймағын қалқып алып тастайсыз. Сүт әбден пісуге тақаған кезде, қыс бойы сақтаған сүріңізді салып жіберіп, 15 минуттай бетін жауып қоясыз. Аталған уақыт өткеннен кейін жеке ыдысқа пісіріп алған бидай, жүгері, тары, асбұршақ, күріш тәрізді қоректік заттардың жеті түрін сүт пен етке араластырып тағы бір қайнатып аласыз.Асыңыз дәмді болсын!
Химиялық экология — химикаттарды қолданудың салдарын және олардың қоршаған ортаға түскендегі әрекетін зерттейтін, экологиялық мониторингтің әдістерін талдап-белгілейтін ғылым. Химиялық экология химикаттардың орнықтылығын, олардың ауыс-түйіс, таралу, жинақталу және басқа түрге айналу процестерін зерттейді. Зерттеулердің нәтижесінде көптеген химикаттардан бас тарту қажеттілігі, олардың қоршаған ортаға шығарындыларын азайту үшін кәсіпорындардың технологияларын жетілдіру.
Қоршаған ортаны, табиғатты корғауға арналған шараларға барлық қоғам мүшелері бірдей қатысуы тиіс. Өз заманында ұлы химик Д. И. Менделеев: "Химияда қалдық жоқ, тек пайдаға аспаған шикізат бар", — деп, көрегендікпен қалдықсыз өндіріс құру қажеттілігін мегзеген еді. Осы күні ғалымдарымыз бен өнертапқыштарымыз өндіріс қалдықтарынан баска заттар өндіруге арналған тиімді әдіс-тәсілдерді іздестіруде. Химиялық экология проблемалары адамзат іс-әрекетінің нәтижесінде ұзақ уақыт бойы біртіндеп жинақталып, пайда болған тіршіліктің жағымсыз көрінісі. Өз шығармасында ұлы француз жазушысы В. Гюго:
"Кімге қауіп төніп түр?
Сіздерге.
Сіздер алдарыңыздағы таразыны көрмейсіздер ме? Оның бір жағында Сіздердің мүмкіндіктеріңіз, ал екінші жағында сіздердің жауапкершіліктеріңіз тұрған жоқ па?" — деген еді.
Сондықтан табиғат байлығын ысырапсыз пайдаланып, адамның әл-ауқатын арттыру үшін қазіргі қоғамда барлық мүмкіншіліктер қолданылуда