Мағынасы Сөздер мен сөз тіркестері | Сәйкестендіру бағаны Ел басына күн туып Шартарап Елтұтқа Жаным құрбан Ғұмыр кешу елі үшін өмір сүру бар әлем, төрткүл дүние Қиын заман халықтың тірегі, көшбасшысы
Ел мен жер тағдыры екіталай күйге түскенде қолына ер-азаматтармен бірге қару алып, ұрыс даласында атой салған қазақтың батыр қыздары мен аналарының көп болғаны қарт тарихтың еншісінде жатқан хақ ақпар. Бүгінде оларды дәріптеу былай тұрсын, есімін ұран еткендердің қатары мол. Бұл анасын ардақтаған текті ел үшін зор мәртебе, үлкен қуаныш болса керек-ті.
Қазақ қыздарының әрбірінің бойында қайсарлық пен батылдық, жанарында жалын бар. Олардың осындай қайсарлығы мәңгі өшпес алаумен тең. Үндінің Дели сұлтандығының басын XIII ғасырда қарумен қосқан Рәзия патшайымның да шыққан тегі қыпшақ екені белгілі болды, яғни, түбі қазақ деген сөз. Сондықтан да батыр аналарымыз жайлы тарихтың тереңінен мейлінше сыр суыртпақтауға болады. Домалақ ана, Қызай ана, Жанат, Қарқабар, Алтыншаш, Әлпеш, Момын аналар, Айсары, Таңсұлу, Айтолқын арулар, Ақбикеш, Мақпал, Бопай ханымдар, Айша бибі, Рабиға бегім, Қарашаш, Еңлік, Баян сұлу сынды қазақтың батыр қыздары мен аналары том-том еңбектер жазуға лайық.
Атақты Қабанбай батырдың жары Гауһар өте ақылды, тапқыр жан болған деседі. Соғыста әртүрлі тәсіл ойлап таба білген. Мәселен, түйенің өркешіне найза байлап соғыс алаңына алып келгенде жау жағы қазақтарға қосымша әскер келді деп қаша жөнелген екен. Осындай тәсілдерді соғыс үстінде таба білуімен ерекшеленген Гауһар мәңгі ел есінде.
Назым – Қаракерей Қабанбай мен Гауһардың қызы. Қаһарман қыз сан рет жау әскерін талқандап, әкесімен бірге қазақ-жоңғар соғысына қатысып, елін қорғаған оның ерлігі елге аңыз болып тараған.
Ақбикеш жауды алыстан көретін қырағылығымен танылған қыз екен. Соғыста жау жасағын бақылап, оның бағытын хабарлап отырған. Тіпті, жау бағытын анықтау үшін Қаратау өңіріне биік мұнара салдыртқан. Талай ұрыста қапы қалып, әбден өшіккен жау Ақбикешті қолға түсіріп, қырағы көздерін ойып тастаған көрінеді. Қаратаудағы «Ақбикеш мұнарасы» осы батырдың құрметіне аталған.
Ботагөз батыр – Есет баһадүрдің қызы. 1742 жылы Орынборға кеткенде елін қалмақтар шауып, жылқыны айдап алып кетеді. Сол тұста 150 сарбазды бастап барған Ботагөз жау әскерін тас-талқан етіп, тірі қалғанын тұтқынға алып жеңіспен оралған. Қыз бастаған қолдан ойсырай жеңілгенін естіген қалмақ қолбасшысы бас сауғалап үлгерген негізгі әскерді қатаң жазалаған екен.
Бопай батыр – Кенесары ханның қарындасы. 1837-1847 жылдары Ресей отаршылдығына қарсы жүргізілген көтеріліске қатысқан ол 600-ден астам сарбазды басқарған. Бірнеше рет тұтқынға түссе де ебін тауып құтылып отырған Бопай батыр сарбаздарды азық-түлік, қару-жарақ, киім-кешекпен қамтамасыз етуде айрықша қажыр-қайрат көрсеткен. Барлық істе табандылығымен, ақыл-парасатымен танылып отырған қазақ елінің мақтанышы, ардақты анасы.
Бақты батыр – әкесі жаужүрек болған текті жердің қызы. Алаш арыстарының бірі Мұстафа Шоқайдың әжесі. Бақты әкесімен бірге Түркістанды жаулаушы орыс отаршылдарына қарсы барлаушылық қызмет атқарған.
Міне, қазақтың осындай жаужүрек батыр қыздары мен аналары ел тарихын қалауда, елдігімізді берік етіп, мемлекетімізді құруда айрықша үлес қоса білген. Біз сондай-ақ Мәншүк Мәметова, Әлия Молдағұлова, Хиуаз Доспанова сынды майдангерлерді, Ләззат пен Сабирадай қайсар қыздарымызды атаусыз қалдыра алмаймыз. Олар да кешегі батыр аналардың жолын жалғаған, елдігіміз үшін, өр рухымыз үшін аянбай күрескен намысшыл аруларымыз еді. Сол намысты да рухты қыздарымыз бен аналарымыздың ізбасарлары егемен елден көптеп шыға бергей.
Древние города Казахстана — города и поселения Казахстана древнего и средне-векового периодов.Первые письменные сообщения о древних поселениях, находящихся на территории нынешнего Казахстана, относятся ко II в. до н. э. — I в. н. э. Древние авторы упоминают о город Чигу, располагавшемся либо в котловине озера Иссык-Куль, либо в Илейской долине, а также о городах на реке Сырдарье.
На обширной территории Казахстана издревле выделяются крупные историко-культурные регионы развития оседлой, а в Средние века и городской жизни. Одними из них были Южный Казахстан и Жетысу. При исследовании этих районов археологи выявили древние поселения, в которых обнаружены дворцовые постройки владетелей городов из сырцового кирпича, с помещениями, перекрытыми купольными сводами. Наибольшее число поселений найдено в Отырарском оазисе, в долине реки Арыс, на северных склонах Каратау, в низовьях Сырдарьи. Жители этих поселений занимались земледелием с использованием искусств, орошения, скотоводством, ремеслом и торговлей.
Бурный рост городов на территории нынешнего Казахстана, происходящий в XII вв., связан с развитием тюркских государств средневековья: Тюркского, Западно-Тюркского, Тюргешского, Карлукского каганатов, Огузского, Кимакского, Кыпчакского и Караханидского государств.
Археологическими исследованиями на Южном Казахстана зафиксировано 25 городищ со слоями VI—IX вв., которые можно считать остатками городов. Известны названия некоторых из них: Исфиджаб (Сайрам), Шараб, Будухкет, Отырар (Фараб), Шавгар. Выделяются: ада (цитадель), шахристан (внутренний город) и рабад (пригород). Города Тараз, Отырар (Фараб), Исфиджаб, Шавгар, Баласагун, Алмалык, Суяб, занимавшие важное положение на международных торговых путях, являвшиеся резиденциями правителей, центрами больших государственных объединений, были известны далеко за пределами Казахстана. Кроме них, на территории современного Казахстана и на сопредельных территории существовали такие города, как Барсхан, Арсубаникет, Кулан, Мерки, Аспара, Хамукат, Дех Нуджикес, Талгар (Талхиз). В IX — нач. XIII вв. оседлая и городская жизнь существовала и в Центральном Казахстане. Города и поселения располагались в долинах Жезды, Кенгира, Сарысу, в предгорьях Улытау. Города также появились в Восточном Казахстане, в долине реки Иртыш. Письменные источники сообщают, что эти города принадлежали кимакам. Наиболее крупным был город Имакия — летняя резиденция царя (хакана). Кроме столицы, были известны города Дамурня, Сараус, Бенджар, Дахлан, Астур. Города-ставки возникают и в Западном Казахстане, в долинах Урала. Они принадлежали тюркам-огузам.
Ел мен жер тағдыры екіталай күйге түскенде қолына ер-азаматтармен бірге қару алып, ұрыс даласында атой салған қазақтың батыр қыздары мен аналарының көп болғаны қарт тарихтың еншісінде жатқан хақ ақпар. Бүгінде оларды дәріптеу былай тұрсын, есімін ұран еткендердің қатары мол. Бұл анасын ардақтаған текті ел үшін зор мәртебе, үлкен қуаныш болса керек-ті.
Қазақ қыздарының әрбірінің бойында қайсарлық пен батылдық, жанарында жалын бар. Олардың осындай қайсарлығы мәңгі өшпес алаумен тең. Үндінің Дели сұлтандығының басын XIII ғасырда қарумен қосқан Рәзия патшайымның да шыққан тегі қыпшақ екені белгілі болды, яғни, түбі қазақ деген сөз. Сондықтан да батыр аналарымыз жайлы тарихтың тереңінен мейлінше сыр суыртпақтауға болады. Домалақ ана, Қызай ана, Жанат, Қарқабар, Алтыншаш, Әлпеш, Момын аналар, Айсары, Таңсұлу, Айтолқын арулар, Ақбикеш, Мақпал, Бопай ханымдар, Айша бибі, Рабиға бегім, Қарашаш, Еңлік, Баян сұлу сынды қазақтың батыр қыздары мен аналары том-том еңбектер жазуға лайық.
Атақты Қабанбай батырдың жары Гауһар өте ақылды, тапқыр жан болған деседі. Соғыста әртүрлі тәсіл ойлап таба білген. Мәселен, түйенің өркешіне найза байлап соғыс алаңына алып келгенде жау жағы қазақтарға қосымша әскер келді деп қаша жөнелген екен. Осындай тәсілдерді соғыс үстінде таба білуімен ерекшеленген Гауһар мәңгі ел есінде.
Назым – Қаракерей Қабанбай мен Гауһардың қызы. Қаһарман қыз сан рет жау әскерін талқандап, әкесімен бірге қазақ-жоңғар соғысына қатысып, елін қорғаған оның ерлігі елге аңыз болып тараған.
Ақбикеш жауды алыстан көретін қырағылығымен танылған қыз екен. Соғыста жау жасағын бақылап, оның бағытын хабарлап отырған. Тіпті, жау бағытын анықтау үшін Қаратау өңіріне биік мұнара салдыртқан. Талай ұрыста қапы қалып, әбден өшіккен жау Ақбикешті қолға түсіріп, қырағы көздерін ойып тастаған көрінеді. Қаратаудағы «Ақбикеш мұнарасы» осы батырдың құрметіне аталған.
Ботагөз батыр – Есет баһадүрдің қызы. 1742 жылы Орынборға кеткенде елін қалмақтар шауып, жылқыны айдап алып кетеді. Сол тұста 150 сарбазды бастап барған Ботагөз жау әскерін тас-талқан етіп, тірі қалғанын тұтқынға алып жеңіспен оралған. Қыз бастаған қолдан ойсырай жеңілгенін естіген қалмақ қолбасшысы бас сауғалап үлгерген негізгі әскерді қатаң жазалаған екен.
Бопай батыр – Кенесары ханның қарындасы. 1837-1847 жылдары Ресей отаршылдығына қарсы жүргізілген көтеріліске қатысқан ол 600-ден астам сарбазды басқарған. Бірнеше рет тұтқынға түссе де ебін тауып құтылып отырған Бопай батыр сарбаздарды азық-түлік, қару-жарақ, киім-кешекпен қамтамасыз етуде айрықша қажыр-қайрат көрсеткен. Барлық істе табандылығымен, ақыл-парасатымен танылып отырған қазақ елінің мақтанышы, ардақты анасы.
Бақты батыр – әкесі жаужүрек болған текті жердің қызы. Алаш арыстарының бірі Мұстафа Шоқайдың әжесі. Бақты әкесімен бірге Түркістанды жаулаушы орыс отаршылдарына қарсы барлаушылық қызмет атқарған.
Міне, қазақтың осындай жаужүрек батыр қыздары мен аналары ел тарихын қалауда, елдігімізді берік етіп, мемлекетімізді құруда айрықша үлес қоса білген. Біз сондай-ақ Мәншүк Мәметова, Әлия Молдағұлова, Хиуаз Доспанова сынды майдангерлерді, Ләззат пен Сабирадай қайсар қыздарымызды атаусыз қалдыра алмаймыз. Олар да кешегі батыр аналардың жолын жалғаған, елдігіміз үшін, өр рухымыз үшін аянбай күрескен намысшыл аруларымыз еді. Сол намысты да рухты қыздарымыз бен аналарымыздың ізбасарлары егемен елден көптеп шыға бергей.
Древние города Казахстана — города и поселения Казахстана древнего и средне-векового периодов.Первые письменные сообщения о древних поселениях, находящихся на территории нынешнего Казахстана, относятся ко II в. до н. э. — I в. н. э. Древние авторы упоминают о город Чигу, располагавшемся либо в котловине озера Иссык-Куль, либо в Илейской долине, а также о городах на реке Сырдарье.
На обширной территории Казахстана издревле выделяются крупные историко-культурные регионы развития оседлой, а в Средние века и городской жизни. Одними из них были Южный Казахстан и Жетысу. При исследовании этих районов археологи выявили древние поселения, в которых обнаружены дворцовые постройки владетелей городов из сырцового кирпича, с помещениями, перекрытыми купольными сводами. Наибольшее число поселений найдено в Отырарском оазисе, в долине реки Арыс, на северных склонах Каратау, в низовьях Сырдарьи. Жители этих поселений занимались земледелием с использованием искусств, орошения, скотоводством, ремеслом и торговлей.
Бурный рост городов на территории нынешнего Казахстана, происходящий в XII вв., связан с развитием тюркских государств средневековья: Тюркского, Западно-Тюркского, Тюргешского, Карлукского каганатов, Огузского, Кимакского, Кыпчакского и Караханидского государств.
Археологическими исследованиями на Южном Казахстана зафиксировано 25 городищ со слоями VI—IX вв., которые можно считать остатками городов. Известны названия некоторых из них: Исфиджаб (Сайрам), Шараб, Будухкет, Отырар (Фараб), Шавгар. Выделяются: ада (цитадель), шахристан (внутренний город) и рабад (пригород). Города Тараз, Отырар (Фараб), Исфиджаб, Шавгар, Баласагун, Алмалык, Суяб, занимавшие важное положение на международных торговых путях, являвшиеся резиденциями правителей, центрами больших государственных объединений, были известны далеко за пределами Казахстана. Кроме них, на территории современного Казахстана и на сопредельных территории существовали такие города, как Барсхан, Арсубаникет, Кулан, Мерки, Аспара, Хамукат, Дех Нуджикес, Талгар (Талхиз). В IX — нач. XIII вв. оседлая и городская жизнь существовала и в Центральном Казахстане. Города и поселения располагались в долинах Жезды, Кенгира, Сарысу, в предгорьях Улытау. Города также появились в Восточном Казахстане, в долине реки Иртыш. Письменные источники сообщают, что эти города принадлежали кимакам. Наиболее крупным был город Имакия — летняя резиденция царя (хакана). Кроме столицы, были известны города Дамурня, Сараус, Бенджар, Дахлан, Астур. Города-ставки возникают и в Западном Казахстане, в долинах Урала. Они принадлежали тюркам-огузам.