Қажымұқан Мұңайтпасұлы (7 сәуір 1871 ж., Ақмола облысы Қараөткел ауылы, — 12 тамыз 1948 ж., Ленин туы колхозы, Оңтүстік Қазақстан облысы) — қазақтың атақты палуаны және и цирк артисі. Кәсіпқойлар арасындағы классикалық күрес бойынша әлем чемпионаттарында бірнеше дүркін (1908, 1909, 1911, 1913 және 1914 жылдары) жеңіске жетті. Француз күресі бойынша әлем чемпионы атағын жеңіп алған ең алғашқы қазақ; классикалық күрес бойынша ауыр салмақ палуандары арасында әлемдік, ресейлік, аймақтық, одан кейін одақтық чемпионаттарда бірнеше рет жеңіске жеткен. Елуге жуық наградалар мен медальдардың иегері.Қажымұқан, өз батырларымен аты шыққан, Қыпшақтың Алтыбас руынан шыққан. Қажымұқанның шығу тегі: қыпшақ Тоқтарбай, одан кейін Қобыланды, Тірлікбай, Ойбас, Ұзын, Алтыбас, Қарыс, Жоламан, Санбай, Шадибатыр (Абылайхан дәуірінде өмір сүрген), одан кейін Қажымұқан атасы Ернақ, әкесі Мұңайтпас және Қажымұқанның өзі. Қажымұқанның нағашы атасы Лек палуан ағаштарды тамырымен жұлып алуға шамасы жететін күші туралы аңыздар бар.Қажымұқан 1871 жылдың 7 сәуірінде (паспорт мәліметі бойынша) қазіргі Ақмола облысының Қараөткел ауылында дүниеге келген, дегенмен Қажымұқанның қай жылы және қай жерде дүниеге келуіне байланысты мәселелер бойынша басқа да пікірлер бар (Дүниеге келген жері ОҚО, Отырар ауданы, туған жылы 1883). Оның әкесі Ернақұлы Мұңайтпас қарапайым, бірақ өте күшті адам болған, палуандар күрестерінде көптеген жеңістерге жеткен, сондықтан «жуанаяқ палуан» деген атқа ие болған. Қажымұқанның атасы Ернақ та ерекше күштің иесі болған дейді және ол немересіне қазақша күрестің ережелерін үйреткен.
Жыл басынан бері Елбасы жолдауы бойынша бірталай жұмыс атқарылды.
Мен ара - тұра ағамның баласына қарайласып тұрамын.
Ішінара іске немқұрайлы қарайтындар да жоқ емес.
Мен жазғы демалыс уақытында кешқұрым серуенді ұнатамын.
Ол телефонмен сойлесті де, жалма - жан киіне бастады.
Олар біржолата Астанаға көшуге шешім қабылдады.
Ол Қарағандыда оқыған кезінде біздің үйге арагідік келіп тұратын.
Біз жол - жөнекей ауылға баратын көршілерімізді де машинамен ала кеттік.
Самат етігін қоңылтаяқ киді де, үйден асығып шығып кетті.
Менің ағам жарыс кезінде жылдам жүгіріп, бірінші орынға ие болды.
Үйге сабақтан шаршап келсем, қарындасым ойыншықтарын қаз - қатар жинап қойыпты.