22 наурыз-Дүниежүзілік су күні (World Water Day). Жер бетіндегі адамдардың, өсімдіктер мен жануарлардың өмірі судың сапасына тікелей байланысты екені белгілі. Адамдар үшін ішуге, тамақ дайындауға және гигиена үшін пайдаланылатын судың тазалығы ерекше маңызды.
Адамдардың ластанбаған ауыз су ресурстарына деген қажеттілігінің артуына қарамастан, адам "пайдаланған" судың көп мөлшері ешқандай тазартусыз жер асты суларына, өзендерге, көлдерге, теңіздер мен мұхиттарға түседі. Халықтың қажеттіліктері үшін пайдаланылатын суда көптеген қауіпті химиялық заттар жиі кездеседі: органикалық ластағыштар (жануарлардың нәжісіндегі вирустар, ауылшаруашылық ағынды сулардағы нитраттар мен фосфаттардың қалдықтары, тамақ қалдықтары мен ағынды сулар, мұнай өнімдері), беттік-белсенді заттар (беттік-белсенді заттар), ауыр металдар (кадмий, сынап, қорғасын), синтетикалық химиялық қосылыстардың қалдықтары (пластмассалар, пестицидтер), дәрі-дәрмектер, радиоактивті қалдықтар және т. б.
Судың әртүрлі зиянды қосылыстармен қатты ластануы күтпеген салдарға, соның ішінде көптеген су объектілерінің және оның тұрғындарының толық жойылуына әкелуі мүмкін. Экологтар арасында эвтрофикация процесі жақсы белгілі, онда ауылшаруашылық ағындары, сондай-ақ көлдер мен өзендерге түсіп, азот пен фосформен қаныққан тазартқыштар мен жуғыш заттар су өсімдіктерінің тез өсуіне әкеледі. Осы процестің нәтижесінде тоған өте тез батпаққа айналады, барлық тірі организмдер, соның ішінде балық күн мен қоректік заттардың жетіспеушілігінен өледі.
Ластанған суды қалпына келтіру немесе тазарту өте маңызды қаражат салуды қажет етуі мүмкін болғандықтан, бүкіл әлемде су ресурстарының ластануын болдырмауға арналған бағдарламалар ұсынылады.
Суды қалай ластауға болады?
Суды үнемдеңіз. Таза тұщы судың әлемдік қоры неғұрлым көп болса, су ресурстарының бір бөлігінің ластануы адамзат үшін маңызды болмайды.
Уытты тұрмыстық химикаттарды (еріткіштер, тазартқыштар) және қажетсіз заттарды құймаңыз
«Отан отбасынан басталады» десек, сол әрбір кіші отанның ұйытқысы, берекесі болатын – әйел адам. Ұлттың адаспай, ұлт болып қалуы, қоғамның ырғақты дамуы, мемлекеттің өркендеуі – соңында келіп әйелге, келешек Ана болар қыздардың қалай тәрбиеленетініне байланысты болмақ.
Заттай байлықтың құны өршіп тұрған бұл кезеңде руханият аяқ асты қалмауға тиіс. Адам тек тәнімен ғана адам болып тұрмағанын жақсы сезінуіміз – бүгінгі күннің өткір мәселесі. Біз рухымыз биік болғанда ғана Адам деген асыл есімге кір жуытпай қала аламыз. Діні мен Ділі берік ел – алынбас қамал. Ал оның болашағы жастардың қолында. Сондықтан басқа елдердің өркениеттік жетістігі деп бағаланған арзанқол мәдениет үлгісі ата салт-дәстүріміздің тұнығын лайлатпасын десек, жастарымызға, әсіресе қыздарымызға дұрыс тәрбие беру – бәріміздің ортақ парызымыз. Өйткені кім-кімде болашақ әке, аға, әпке немесе ана.
Қай ұлттың әйел затына бөлетін орнын қазақ қоғамында бөлінген орнымен салыстыруға келмейді. Қыз баланы кішкентайынан төрге шығарып отырған қазақ оның болашақтағы Ел анасы боларына кәміл сенген. Қазақ қыздары даланың ерке елігіндей бұлаңдап өскен
22 наурыз-Дүниежүзілік су күні (World Water Day). Жер бетіндегі адамдардың, өсімдіктер мен жануарлардың өмірі судың сапасына тікелей байланысты екені белгілі. Адамдар үшін ішуге, тамақ дайындауға және гигиена үшін пайдаланылатын судың тазалығы ерекше маңызды.
Адамдардың ластанбаған ауыз су ресурстарына деген қажеттілігінің артуына қарамастан, адам "пайдаланған" судың көп мөлшері ешқандай тазартусыз жер асты суларына, өзендерге, көлдерге, теңіздер мен мұхиттарға түседі. Халықтың қажеттіліктері үшін пайдаланылатын суда көптеген қауіпті химиялық заттар жиі кездеседі: органикалық ластағыштар (жануарлардың нәжісіндегі вирустар, ауылшаруашылық ағынды сулардағы нитраттар мен фосфаттардың қалдықтары, тамақ қалдықтары мен ағынды сулар, мұнай өнімдері), беттік-белсенді заттар (беттік-белсенді заттар), ауыр металдар (кадмий, сынап, қорғасын), синтетикалық химиялық қосылыстардың қалдықтары (пластмассалар, пестицидтер), дәрі-дәрмектер, радиоактивті қалдықтар және т. б.
Судың әртүрлі зиянды қосылыстармен қатты ластануы күтпеген салдарға, соның ішінде көптеген су объектілерінің және оның тұрғындарының толық жойылуына әкелуі мүмкін. Экологтар арасында эвтрофикация процесі жақсы белгілі, онда ауылшаруашылық ағындары, сондай-ақ көлдер мен өзендерге түсіп, азот пен фосформен қаныққан тазартқыштар мен жуғыш заттар су өсімдіктерінің тез өсуіне әкеледі. Осы процестің нәтижесінде тоған өте тез батпаққа айналады, барлық тірі организмдер, соның ішінде балық күн мен қоректік заттардың жетіспеушілігінен өледі.
Ластанған суды қалпына келтіру немесе тазарту өте маңызды қаражат салуды қажет етуі мүмкін болғандықтан, бүкіл әлемде су ресурстарының ластануын болдырмауға арналған бағдарламалар ұсынылады.
Суды қалай ластауға болады?
Суды үнемдеңіз. Таза тұщы судың әлемдік қоры неғұрлым көп болса, су ресурстарының бір бөлігінің ластануы адамзат үшін маңызды болмайды.
Уытты тұрмыстық химикаттарды (еріткіштер, тазартқыштар) және қажетсіз заттарды құймаңыз
Заттай байлықтың құны өршіп тұрған бұл кезеңде руханият аяқ асты қалмауға тиіс. Адам тек тәнімен ғана адам болып тұрмағанын жақсы сезінуіміз – бүгінгі күннің өткір мәселесі. Біз рухымыз биік болғанда ғана Адам деген асыл есімге кір жуытпай қала аламыз. Діні мен Ділі берік ел – алынбас қамал. Ал оның болашағы жастардың қолында. Сондықтан басқа елдердің өркениеттік жетістігі деп бағаланған арзанқол мәдениет үлгісі ата салт-дәстүріміздің тұнығын лайлатпасын десек, жастарымызға, әсіресе қыздарымызға дұрыс тәрбие беру – бәріміздің ортақ парызымыз. Өйткені кім-кімде болашақ әке, аға, әпке немесе ана.
Қай ұлттың әйел затына бөлетін орнын қазақ қоғамында бөлінген орнымен салыстыруға келмейді. Қыз баланы кішкентайынан төрге шығарып отырған қазақ оның болашақтағы Ел анасы боларына кәміл сенген. Қазақ қыздары даланың ерке елігіндей бұлаңдап өскен