Өзен биік таудан бастау алады.Таудан құлаған өзен суы күн сәулесімен жарқырап,күннің желінеде,аптық ыстығынада қарамай өз қалпынан айнымай,тау мен тасты аралап сарқырап ағып жатыр.Өзеннің суын адам ішсе,көңіл сарайын ашады,денедегі бар дертін қашырады.Шөлдеп оттай ысып келген жануарлар,суын ішіп рахаттанады.Торғайлар топтасып желмен бірге ұшып келіп су ішеді.Бұл өзеннің суы тұнық,мөлдір,10мың мал айдапөтсеңде суы лай болмайды.Суы тасыса сай-саланың бәрін алып,даланы көк шалғын,көкорай шөпке орайды.Жағасында ел қоныстанып,алуан-алуан дәмді балықтарын аулайды.Аққан суға тас не алтын тас лақтырып сынасаңда,өзен өз арнасынан ауытқымай қалыбында аға бермек.Өзен-өмір нәрі.
Ыбырай Алтынсарин.Өзен.
Өзен биік таудан бастау алады.Таудан құлаған өзен суы күн сәулесімен жарқырап,күннің желінеде,аптық ыстығынада қарамай өз қалпынан айнымай,тау мен тасты аралап сарқырап ағып жатыр.Өзеннің суын адам ішсе,көңіл сарайын ашады,денедегі бар дертін қашырады.Шөлдеп оттай ысып келген жануарлар,суын ішіп рахаттанады.Торғайлар топтасып желмен бірге ұшып келіп су ішеді.Бұл өзеннің суы тұнық,мөлдір,10мың мал айдапөтсеңде суы лай болмайды.Суы тасыса сай-саланың бәрін алып,даланы көк шалғын,көкорай шөпке орайды.Жағасында ел қоныстанып,алуан-алуан дәмді балықтарын аулайды.Аққан суға тас не алтын тас лақтырып сынасаңда,өзен өз арнасынан ауытқымай қалыбында аға бермек.Өзен-өмір нәрі.
Лексикалық талдау
Талдау реті:
Сөйлемді оқы, ондағы өзің қалаған сөздің қандай мағынаны білдіріп тұрғанын анықта.
Сол сөздің сөйлемде кандай мағынада жұмсалып тұрғанын анықта (тура ма, әлде ауыспалы ма)
Мүмкіндігіне қарай, сөздің синонимін, антонимін, омонимін тап
Сөздің қазақ тілі сөздік құрамының қай тармағына жататынын дәлелде.
Талдау үлгісі:
Аманның жылы сөздері ерекше әсер етті.
жылы — жағымды, мейірімге толы деген мағынада, ауыспалы мағынада.
жылы, шуақты, ыстық, мейірлі — синоним; жылы — суық — антоним:
жылы — жалпылама қолданылатын сөз.
Сөз мағыналарының шартты белгілері:
омоним O ←→ O
синоним O ≈ O
антоним O →← O