Вот пойдетТалантты ғалым, публицист, әдебиет зерттеушісі, саяхатшы-географ Шоқан (шын аты Мұхаммедханафия) Шыңғысұлы Уәлиханов XIX ғасырдың екінші жартысында Қазақстанда туған демократтық, ағартушылық мәдениеттің тұңғыш өкілдерінің бірі. Оның қысқа да жарқын өмірі, жан-жақты зерттеушілік қызметі, философия, этнография, тарих, экономика, құқық, география, ауыз әдебиеті, әдебиет теориясы, т.б. жайындағы ғылыми зерттеулері, пікірлері қай кезде болмасын өзінің құндылығымен жарқырай берері сөзсіз. Қазақ халқының рухани ізденістерінің жарқын көрінісі бола отырып, қоғамдық ойсана, пікір-тұжырымдардың биіктей өркендеуіне ерекше ықпал етті. Шоқан 1835 жылдың қараша айында қазіргі Қостанай облысының Құсмұрын бекетінде атақты аға сұлтан Шыңғыс Уәлиханов отбасында дүниеге келген. Арғы атасы Абылай жоңғарларға қарсы соғыста асқан ерлік көрсеткен, ел бірлігі мен тыныштығы үшін күрескен, ақылды қолбасшы, іскер дипломат, амал-айласы мол Орта жүз ханы болған. Шоқанның балалық шағы Сырымбет тауының баурайында, туған елі Көкшетауда өткен. Шоқан әжесі Айғанымның тәрбиесінде болған. 1847 жылы 12 жасар Шоқанды әкесі сол кездегі ең таңдаулы оқу орны болып есептелген Сібір кадеті корпусына оқуға орналастырады. Шоқанның бүкіл келешегі мен ғылым, өнер жолындағы талантын ашуда бұл оқу орнының маңызы ерекше болды. Мұнда жабық әскери оқу орны болғанымен, көптеген пәндер әскери сабақтарға қоса орыс, батыс әдебиеті, географиясы мен тарихы, философия, физика, математика негіздері, шетел тілдері оқытылып, орыстың озық ойлы интеллигенттерінің өкілдері сабақ берген. Оқытушылар құрамында білімді және прогресшіл ой-пікірлі адамдар көп болған.
Адам өмір сүре алмайды Отанның .Әркімнің өз арманы бар. Бұл ел, қала, деревня, ол өмір сүреді. Үлкен құрметпен зейнетке өзінің туған өлкеге .Мен өз отанымды сүйемін нәзік, трепетной махаббат. Біз өз елімізді мақтан тұтамыз, өйткені біз мақтан етеміз. Менің отаным - Қазақстан. Необъятная, қайталанбас, ұлы жер. Көп ғасырлар қажет болды біздің ата-бабаларымыздың жері, меңгеру үшін, қоныстандыру жоспарланып, қорғап нашествий жауларының алмаса, бізге мұра болып қалған бұл үлкен төл аумағы. Халық жады сақтайды және береді ғасырдан ғасырға даңқты және қайғылы оқиғалар қазақ халқы. Қарамастан өте ауыр, сынау, ұн және қайғы-қасірет, өткен ұрпақтың сақтап тапсырды бізге, қазір өмір сүретін, өте бай мұра. Қазақстан – менің жер; жер, ол айта келе, өзінің жылы құшақтау көрсетті миллион, әлем қандай тамаша.
