Қазақстанның кең байтақ дархан даласы әлі күнге дейін толық зерттелмеген, сыры ашылмаған құпияларға толы. Кең байтақ жеріміздің аумағында табиғаттың көз тартар небір құбылыстары мен қайталанбас өзіне тән ерекшеліктері бар. Солардың бірі «әнші құм» (кейбір деректерде Айғай құм) – Алматы облысы Кербұлақ ауданы жеріндегі Іле өзенінің аңғарын бойлай орналасқан Үлкен Қалқан тауы және Кіші Қалқан тауы етегіндегі құмды төбе, Алматы қаласынан 250 шақырым қашықтықта орналасқан. Биіктігі 150 м-дей, ұзындығы 8 км, ені 3 км-ге дейін жетеді. Қалқан тауларынан соғатын желдің бағыты үнемі өзгеріп отыруы нәтижесінде құм түйіршіктері електеніп, бірегей құм қо тұратын төбеге айналған.
«Алтынемел» мемлекеттік ұлттық табиғи паркі «Айғай құм немесе Әнші құм» атты құмды төбені өз қамқорлығына алған. Кейбір деректерге сүйенсек, «Алтынемел» ұлттық қорығы кезінде Шоқан Уәлихановтың Қашқарияға сапарында пана болған деседі.
Ал енді бұл өңір неліктен «әнші құм» атанып кетті екен? Осыған тоқталып көрейік. Бұл құмның бір ерекшелігі – құрғақ күндері әуенді дыбыстар шығарады. Оның әуені бірнеше шақырымдарға жайылып, алыстан да естіліп тұрады.
Кейбір пікірлерге сүйенсек, құмның ұсақ бөлшектері бір-біріне үйкелген кезде осындай әуенді дыбыстар шығады екен: жеңіл самал жел шиқылдаған дыбыстар шығарса, қатты жел орган дыбысына ұқсас әуен шығарады. Алайда, желсіз күнде де құмның әуенін тыңдауға болады. Осы сиқырына байланысты, құм жайында көптеген аңыздар пайда болған. Құмның тағы бір ерекшелігі – ол басқа құмдар сияқты орнын ауыстырып, көшіп жүрмейді, керісінше, мыңдаған жылдар бойы Алтынемел аумағында, бір орында тұр.
Осындай табиғи ерекшелік әлемнің басқа жерінде жоқ деп айтсақ та болатын шығар. Тіпті кезінде Ұлы Жібек жолы бойында орналасқан бұл табиғат ескерткішіне жолаушылар әдейілеп ат басын бұрған деседі.
ол атқа мінуі мүмкін еді, бірақ ол үйден көп шықпады. Ол басқалармен салыстырғанда басқа кәсіппен айналысады. Ол өзінің досын тапты. Бұл оның әжесі. немесе оның анасы.
Абай осы жылы әжесінің керемет ертегіші екенін байқады. Қызықты айтады. Бірде Абай ауырып қалып, одан әңгіме айтып беруін өтінеді. Содан кейін ол ойланып, өлеңмен бастады:
баяғыда, байқалмайтын кезеңдерден ... Абай мұны түсінді, келесі жолы оған ертегі айтып беруді өтінгенде, ол үнсіз тізесін сипап:
баяғыдан бері сезілмейтін уақыт ...
Басында әжесі оған көптеген ертегілер айтып берді. Абай оны әрдайым ерекше ықыласпен тыңдайтын, кейде әжесі шаршап-шалдығып, ертегіні айтпайды, содан кейін анасынан сұрайды. Ұлжан да көптеген ертегілерді білетін, бірақ ол көп болатын
Әнші құм
Қазақстанның кең байтақ дархан даласы әлі күнге дейін толық зерттелмеген, сыры ашылмаған құпияларға толы. Кең байтақ жеріміздің аумағында табиғаттың көз тартар небір құбылыстары мен қайталанбас өзіне тән ерекшеліктері бар. Солардың бірі «әнші құм» (кейбір деректерде Айғай құм) – Алматы облысы Кербұлақ ауданы жеріндегі Іле өзенінің аңғарын бойлай орналасқан Үлкен Қалқан тауы және Кіші Қалқан тауы етегіндегі құмды төбе, Алматы қаласынан 250 шақырым қашықтықта орналасқан. Биіктігі 150 м-дей, ұзындығы 8 км, ені 3 км-ге дейін жетеді. Қалқан тауларынан соғатын желдің бағыты үнемі өзгеріп отыруы нәтижесінде құм түйіршіктері електеніп, бірегей құм қо тұратын төбеге айналған.
«Алтынемел» мемлекеттік ұлттық табиғи паркі «Айғай құм немесе Әнші құм» атты құмды төбені өз қамқорлығына алған. Кейбір деректерге сүйенсек, «Алтынемел» ұлттық қорығы кезінде Шоқан Уәлихановтың Қашқарияға сапарында пана болған деседі.
Ал енді бұл өңір неліктен «әнші құм» атанып кетті екен? Осыған тоқталып көрейік. Бұл құмның бір ерекшелігі – құрғақ күндері әуенді дыбыстар шығарады. Оның әуені бірнеше шақырымдарға жайылып, алыстан да естіліп тұрады.
Кейбір пікірлерге сүйенсек, құмның ұсақ бөлшектері бір-біріне үйкелген кезде осындай әуенді дыбыстар шығады екен: жеңіл самал жел шиқылдаған дыбыстар шығарса, қатты жел орган дыбысына ұқсас әуен шығарады. Алайда, желсіз күнде де құмның әуенін тыңдауға болады. Осы сиқырына байланысты, құм жайында көптеген аңыздар пайда болған. Құмның тағы бір ерекшелігі – ол басқа құмдар сияқты орнын ауыстырып, көшіп жүрмейді, керісінше, мыңдаған жылдар бойы Алтынемел аумағында, бір орында тұр.
Осындай табиғи ерекшелік әлемнің басқа жерінде жоқ деп айтсақ та болатын шығар. Тіпті кезінде Ұлы Жібек жолы бойында орналасқан бұл табиғат ескерткішіне жолаушылар әдейілеп ат басын бұрған деседі.
Осы жылы Абай 13 жасқа толды. Ол өсті
ол атқа мінуі мүмкін еді, бірақ ол үйден көп шықпады. Ол басқалармен салыстырғанда басқа кәсіппен айналысады. Ол өзінің досын тапты. Бұл оның әжесі. немесе оның анасы.
Абай осы жылы әжесінің керемет ертегіші екенін байқады. Қызықты айтады. Бірде Абай ауырып қалып, одан әңгіме айтып беруін өтінеді. Содан кейін ол ойланып, өлеңмен бастады:
баяғыда, байқалмайтын кезеңдерден ... Абай мұны түсінді, келесі жолы оған ертегі айтып беруді өтінгенде, ол үнсіз тізесін сипап:
баяғыдан бері сезілмейтін уақыт ...
Басында әжесі оған көптеген ертегілер айтып берді. Абай оны әрдайым ерекше ықыласпен тыңдайтын, кейде әжесі шаршап-шалдығып, ертегіні айтпайды, содан кейін анасынан сұрайды. Ұлжан да көптеген ертегілерді білетін, бірақ ол көп болатын
поэзия түрінде айтылды
Егер ответ пайдалы болса лучший ответ сделай