Практикалық психолог сөздігінде қарым-қатынасқа оның адамдар арасында контакт орнатудың және дамытудың күрделі, көп қырлы үдерісі екені айтылған. Ол өз бойына адамдардың бір бірін қабылдауын және түсінуін, ақпарат алмасуын және өзара әрекетін жинақтайды.
Алайда мұндай күрделі анықтаманың жәй адамға түсініксіздеу болуы да ықтимал. Дегенмен, қарым-қатынастың қызықты, қажетті дүние екені баршаға белгілі. Ол су мен тамақ сияқты адами қажеттілік. Сенбейсіз бе? Ғылым дәлелдегендей, жападан жалғыз қалған адамда алтыншы тәулікте есіту және көру елестері (галлюцинациялары) басталады. Ол бұл дүниеде жоқ бейнелермен тілдеседі, егер оқшау қалса, өледі. Сондықтан саналы адамға қарым-қатынас ауадай қажет.
Адамдар өзара тілдік және тілсіз құралдармен қарым-қатынас жасайды. Тілдік қарым-қатынас – бұл бір адамның басқа адамға сөз көмегімен ақпарат беруі және оны зерделеуі. Тілсіз қарым-қатынасқа: ым-ишараттар, мимика, пантомимика, дауыс тембрі, дауыстылығы, сөздің тездігі, үзіліс, күлкі, көз арқылы контакт, жанасу жатады. Адамдардың бір-бірімен араласуында ең кемі екі тұлға қажет. Олардың бірі ақпаратты бағыттайды, оны коммуникатор десе, екіншісі қабылдайды, ол – реципиент.
Олар мұны неге істейді? Бір-бірімен өз қатынастарын құру, бір-бірін түсіну, ақпарат алмасу, бірлесіп еңбек ету, оқу, кеңес беру, эмоцияларды білдіру, ойнау, әмір ету, жиналған тәжірибесін беру үшін.
Әлеуметтік зерттеулер көрсеткендей, елдің жартысынан көбісі «қарым-қатынас жасаудан» қиналады. Бұл психологиялық проблема еркектерде де, әйелдерде де бірдей жиілікте кездеседі.
Әрине, сізге әңгімелесуде бөгелу, сенімсіздік, толқу, мазасыздану, қызарудан немесе ақылсыздау көрінуден қорқу сезімі таныс. Мұның бәрі бейтаныс адаммен тілдесуде, бірдеме сұрауда, көпшілік алдында сөз бастауда, басқа жыныстағы адаммен танысу кезінде болады. Мұндай кездері сіз өзіңізді теріс бағалайды, сынай бастайды немесе күлкілі жағдайға тап боламын-ау деген сезімді жеңу қиындықтарын бастан өткересіз. Сондықтан ең оңай жолы – қарым-қатынасты шектей бастаймыз. Алайда бұл алғашында көмектескенімен, дұрыс амал емес.
Мұны өзгертуге бола ма? Әрине, болады. Өкінішке орай, адамдар өздерінде қандай мүмкіндіктердің жасырынып жатқанын білмейді.
Бір экспериментте гипноз жағдайында ерекше қабілеті жоқ адамдарды олардың ұлы суретші екеніне сендіреді, нәтижесінде олар өздерін керемет тұлға сезініп, мүмкіндіктері артады, талғампаз өнер сыншыларын таң қалдырған суреттер салады.
Сондықтан ықпалды қарым-қатынасқа үйренуге болады және ол сіздің қолыңыздан келеді. Мұны арнайы коммуникативтік тренингтерге қатысып, игеру қиын емес. Сізден талап етілетіні – осы өнерге деген ынта және қызығушылық.
Аңыздар тарихта шын мәнісінде болған әлдебір оқиғаларға құрылады, әрі осы оқиғалар көбіне нақты бір мекенмен, тау-таспен, өзен-көлмен баланыстырылады. Мұндай аңыздар жер-су аттарына байланысты немесе топонимикалық деп аталады. Себебі олар белгілі бір жағрафиялық нүктенің неліктен солай аталатынын түсіндіреді. Мұндай аңыздарға Бурабай, Баянауыл, Қарағанды, Жекебатыр, Шайтанкөл, Екібастұз,т.с.с. жер аттарымен байланысты аңыздар жатқызылады.
Аңыздар - халықтың ауызекі шығамашылығының ерекше жанры, оларда халық қиялы нақты жадығаттарды еркін сапырып, оқиғаларды өзінше пайымдайды.
Махаббат хикаялар
Қазақ аңыздарының үлкен бір тобын ғашықтардың қайғысымен, өлімі немесе айрылысуымен аяқталатын махаббат хикаялары құрайды. Бұларға Зарина ханшайымның, Айша бибі арудың, Балқаш қыздың бастарынан өткен оқиғалары жатады.
Батырлар туралы аңыздар
Қатыгез жауларға қарсы ерлікпен шайқасқан ата-бабаларымыздың қаһармандығын паш ететін батырлар жайындағы аңыздар да ауыз әдебиетінде айрықша орын алады. Бұлардың қатарына сақ патшайымы Томирис Отанын қорғау жолына өз өмірін құрбан еткен бақташы Шырақ жайындағы аңыз-әңгімелерді жатқызамыз. Бұл оқиғалардың аңызға айналу себебі сол уақыттан бері талай ықылым заман өтіп кеткендігі ғана емес, олар шын болды ма, жоқ па, ешкім дәлелдеп бере алмайтындығы.
Тарихи аңыздар
Ең ақырында, тарихи деректер мен оқиғаларды халық қиялы мүлде өзгертіп жібергендіктен, ақиқаттың өзі а уақыт өте келе аңыздық сипат алған қазақ аңыздарының бір тобы бар. Моңғолдардың атақты әміршісі Шыңғыс хан, оның ұлы Жошы хан және басқалар хақындағы кейбір аңыздар бұған дәлел болып табылады.
Тарихтың терең қойнауларынан орын алып, аңызға айналған оқиғалардың өтірік-шынын тексеріп жатудың өзі ақылға сыймайтын нәрсе. Олар ойдан шығарылған уақиғалар болғандықтан да-аңыз. Бір қызығы, әдеби немесе ғылыми шығармаларда мифтік бейнелерге айналатын немесе керісінше болатын тарихи тұлғаларға ,оқиғаларға тікелей байланысты аңыздар да көптеп кездеседі. Қазақ әдебиетінде Қорқыт, Алаша хан бейнелері осындай. Олардың өмірінде шын болғандығына кейбір зерттеушілер күмәнмен қарайды. Себебі олардың есімдері тарихи шежірелерден табылмай отыр. Сондықтан да қазіргі уақытта мұны дерек-құжатпен дәлелдеу қиын.
Практикалық психолог сөздігінде қарым-қатынасқа оның адамдар арасында контакт орнатудың және дамытудың күрделі, көп қырлы үдерісі екені айтылған. Ол өз бойына адамдардың бір бірін қабылдауын және түсінуін, ақпарат алмасуын және өзара әрекетін жинақтайды.
Алайда мұндай күрделі анықтаманың жәй адамға түсініксіздеу болуы да ықтимал. Дегенмен, қарым-қатынастың қызықты, қажетті дүние екені баршаға белгілі. Ол су мен тамақ сияқты адами қажеттілік. Сенбейсіз бе? Ғылым дәлелдегендей, жападан жалғыз қалған адамда алтыншы тәулікте есіту және көру елестері (галлюцинациялары) басталады. Ол бұл дүниеде жоқ бейнелермен тілдеседі, егер оқшау қалса, өледі. Сондықтан саналы адамға қарым-қатынас ауадай қажет.
Адамдар өзара тілдік және тілсіз құралдармен қарым-қатынас жасайды. Тілдік қарым-қатынас – бұл бір адамның басқа адамға сөз көмегімен ақпарат беруі және оны зерделеуі. Тілсіз қарым-қатынасқа: ым-ишараттар, мимика, пантомимика, дауыс тембрі, дауыстылығы, сөздің тездігі, үзіліс, күлкі, көз арқылы контакт, жанасу жатады. Адамдардың бір-бірімен араласуында ең кемі екі тұлға қажет. Олардың бірі ақпаратты бағыттайды, оны коммуникатор десе, екіншісі қабылдайды, ол – реципиент.
Олар мұны неге істейді? Бір-бірімен өз қатынастарын құру, бір-бірін түсіну, ақпарат алмасу, бірлесіп еңбек ету, оқу, кеңес беру, эмоцияларды білдіру, ойнау, әмір ету, жиналған тәжірибесін беру үшін.
Әлеуметтік зерттеулер көрсеткендей, елдің жартысынан көбісі «қарым-қатынас жасаудан» қиналады. Бұл психологиялық проблема еркектерде де, әйелдерде де бірдей жиілікте кездеседі.
Әрине, сізге әңгімелесуде бөгелу, сенімсіздік, толқу, мазасыздану, қызарудан немесе ақылсыздау көрінуден қорқу сезімі таныс. Мұның бәрі бейтаныс адаммен тілдесуде, бірдеме сұрауда, көпшілік алдында сөз бастауда, басқа жыныстағы адаммен танысу кезінде болады. Мұндай кездері сіз өзіңізді теріс бағалайды, сынай бастайды немесе күлкілі жағдайға тап боламын-ау деген сезімді жеңу қиындықтарын бастан өткересіз. Сондықтан ең оңай жолы – қарым-қатынасты шектей бастаймыз. Алайда бұл алғашында көмектескенімен, дұрыс амал емес.
Мұны өзгертуге бола ма? Әрине, болады. Өкінішке орай, адамдар өздерінде қандай мүмкіндіктердің жасырынып жатқанын білмейді.
Бір экспериментте гипноз жағдайында ерекше қабілеті жоқ адамдарды олардың ұлы суретші екеніне сендіреді, нәтижесінде олар өздерін керемет тұлға сезініп, мүмкіндіктері артады, талғампаз өнер сыншыларын таң қалдырған суреттер салады.
Сондықтан ықпалды қарым-қатынасқа үйренуге болады және ол сіздің қолыңыздан келеді. Мұны арнайы коммуникативтік тренингтерге қатысып, игеру қиын емес. Сізден талап етілетіні – осы өнерге деген ынта және қызығушылық.
Объяснение:
Топономикалық аңыздар
Аңыздар тарихта шын мәнісінде болған әлдебір оқиғаларға құрылады, әрі осы оқиғалар көбіне нақты бір мекенмен, тау-таспен, өзен-көлмен баланыстырылады. Мұндай аңыздар жер-су аттарына байланысты немесе топонимикалық деп аталады. Себебі олар белгілі бір жағрафиялық нүктенің неліктен солай аталатынын түсіндіреді. Мұндай аңыздарға Бурабай, Баянауыл, Қарағанды, Жекебатыр, Шайтанкөл, Екібастұз,т.с.с. жер аттарымен байланысты аңыздар жатқызылады.
Аңыздар - халықтың ауызекі шығамашылығының ерекше жанры, оларда халық қиялы нақты жадығаттарды еркін сапырып, оқиғаларды өзінше пайымдайды.
Махаббат хикаялар
Қазақ аңыздарының үлкен бір тобын ғашықтардың қайғысымен, өлімі немесе айрылысуымен аяқталатын махаббат хикаялары құрайды. Бұларға Зарина ханшайымның, Айша бибі арудың, Балқаш қыздың бастарынан өткен оқиғалары жатады.
Батырлар туралы аңыздар
Қатыгез жауларға қарсы ерлікпен шайқасқан ата-бабаларымыздың қаһармандығын паш ететін батырлар жайындағы аңыздар да ауыз әдебиетінде айрықша орын алады. Бұлардың қатарына сақ патшайымы Томирис Отанын қорғау жолына өз өмірін құрбан еткен бақташы Шырақ жайындағы аңыз-әңгімелерді жатқызамыз. Бұл оқиғалардың аңызға айналу себебі сол уақыттан бері талай ықылым заман өтіп кеткендігі ғана емес, олар шын болды ма, жоқ па, ешкім дәлелдеп бере алмайтындығы.
Тарихи аңыздар
Ең ақырында, тарихи деректер мен оқиғаларды халық қиялы мүлде өзгертіп жібергендіктен, ақиқаттың өзі а уақыт өте келе аңыздық сипат алған қазақ аңыздарының бір тобы бар. Моңғолдардың атақты әміршісі Шыңғыс хан, оның ұлы Жошы хан және басқалар хақындағы кейбір аңыздар бұған дәлел болып табылады.
Тарихтың терең қойнауларынан орын алып, аңызға айналған оқиғалардың өтірік-шынын тексеріп жатудың өзі ақылға сыймайтын нәрсе. Олар ойдан шығарылған уақиғалар болғандықтан да-аңыз. Бір қызығы, әдеби немесе ғылыми шығармаларда мифтік бейнелерге айналатын немесе керісінше болатын тарихи тұлғаларға ,оқиғаларға тікелей байланысты аңыздар да көптеп кездеседі. Қазақ әдебиетінде Қорқыт, Алаша хан бейнелері осындай. Олардың өмірінде шын болғандығына кейбір зерттеушілер күмәнмен қарайды. Себебі олардың есімдері тарихи шежірелерден табылмай отыр. Сондықтан да қазіргі уақытта мұны дерек-құжатпен дәлелдеу қиын.
Объяснение: