. Әнші немесе Айғай құм Шежірелі Шерқала
Мәтіннің соңғы бөлігіндегі негізгі ой не туралы?
Алтынемел құмдарындағы Әнші құм немесе Айғайқұм – танымал жерлердің бірі. Оның алып
жатқан жерінің үлкен болуы сонша, ұзындығы екі-үш километрге дейін, ал биіктігі шамамен 120
метрге жетеді. Бұл құмның ерекшелігі – құрғақ күндері әуенді дыбыстар шығарады. Оның әуені
бірнеше шақырымдарға жайылып, алыстан да естіліп тұрады. Кейбір пікірлерге сүйенсек,
құмның ұсақ бөлшектері бір-біріне үйкелген кезде осындай әуенді дыбыстар шығады екен:
жеңіл самал жел шиқылдаған дыбыстар шығарса, қатты жел орган дыбысына ұқсас әуен
шығарады. Алайда, желсіз күнде де құмның әуенін тыңдауға болады. Осы сиқырына
байланысты, құм жайында көптеген аңыздар пайда болған.
Құмның бір ерекшелігі – ол басқа құмдар сияқты орнын ауыстырып, көшіп жүрмейді, керісінше,
мыңдаған жылдар бойы Алтынемел аумағында бір орында тұр. Осы жерде тұратын адамдар
айтатын аңыздарға сүйенсек, дәл осы құмның астында Шыңғысхан және оның сенімді
жауынгерлері жерленген екен. Ал сиқырлы құмның әуендететіні – ханның рухы ұрпағына өз
жеңістері жайында сыр шерткені.
х
A
Құмның астында Шыңғысхан және оның сенімді жауынгерлері жерленгені туралы
Құмның басқа құмдар сияқты орнын ауыстырмайтыны туралы
Әншіқұмнан шыққан дыбыстың мәнін түсіндіру туралы
2
- Арта
Ғаламтор туралы диалог құрастыру.
Ағасы: Бауырым, осы соңғы кездері ғаламторға тәуелділік қоғамдағы ең үлкен мәселеге айналып отыр. Осы жайлы не ойлайсыз?
Інісі: Ия, дұрыс айтасың. Ғаламтор пайда болғаннан бері адамдардың өмірін жеңілдетіп, барша сұрақтарға жауап табуға мүмкіндік пайда болды. Ғылым мен техниканың дамыған заманында өз өмірімізді компьютерсіз елестету қиын.
Ағасы: Дегенмен, бұл құрылғының пайдасымен қатар зияны де аз емес. Ең басты зияны - ол денсаулыққа тигізетін зияны. Компьютер алдында ұзақ отыру көз бен омыртқаға аса үлкен зақым келтіреді. Сондықтан да компьютерда көп жұмыс жасайтын адамдарға арнайы көзілдірік киіп, отырған кезде де арқаны тік ұстауға тырысу керек. Сонымен қатар уақтылы үзіліс жасау керек.
Інісі: Осындай келеңсіздіктер орын алмауы үшін, компьютерді тек керек кезінде немесе күніне 1 - 1,5 сағаттан аспайтын уақыт қолдану керек деп ойлаймын. Мен өзім осы ережені сақтап, қалған бос уақытымда анама көмектесемін.
Ағасы: Сондықтан ғаламторды тек қажет уақытында пайдалану керек деп деп ойлаймын. Ал басқа бос уақытыңды пайдалы іске арнап, ата – анаңа, бауырларыңа көмектесіп немесе спортпен айналыссаң болады. Кітап оқысаң, тіпті жақсы, нұр үстіне нұр болар еді.