ОҚЫЛЫМ 7-тапсырма. Мәтінді оқы.
А.П. Чехов «Үйде» деген әңгімесінде аса ұтымды эпизод
енгізген. Шылым шегіп әдеттенген жеті жасар балаға ешбір
сөз әсер етпей қойған. Бірде әкесі оның қиялына әсер етуді ой-
лайды. Ол баласына мынадай әңгіме айтады: «Кәрі патшаның
патшалыққа мұрагер болатын жалғыз ғана ұлы болыпты. Өзі
дәл сен сияқты кішкентай бала екен. Өзі жақсы бала екен. Еш
уақытта өкпелемейді, ерте жатады, үстелдегі нәрселерге тимейді
екен... өзі ақылды болыпты... Оның бір ғана кемшілігі: шылым
тартады екен. Патшаның баласы шылымнан көкірек ауру болып
жиырма жасында өліпті. Қаусаған ауру шал ешбір қолғанатсыз
қалыпты. Мемлекетті басқарып, сарайды қорғайтын ешкім бол-
мапты. Жау келіп, шалды өлтіріп, сарайды қиратып тастап-
ты, сонымен, енді бақша да, шие де, құстар да, қоңыраулар да
қалмаған...» Эмоциялы әсерге толы осы әрекеттің күшті әсер
еткендігі сонша, бала «қараңғы терезеге ойланып сәл қарап оты-
рып, селк етті де, мұңайған дауыспен: Мен енді шылым тарт-
паймын... - деді».
му
(Өнер. Балалар энциклопедиясынан)

7- тапсырмада
Дара күрделі
Негізгі туынды
Жалқы есім жалпы есім
Деп жіктеу керек​

Мен бос уақытымда кітап оқыимын. Кітап тұнып тұраған білім емес пе?! Кітап оқығанның ой-өрісі көбейеді. Мен мысал ертегілер, аңыздар оқығанды ұнатамын. Себебі ертегілер мен аңыздар өте қызық. Кейде ғаламтор арқылы (н/е кітап деуге де болады) Мұхтар Әуезовтың 4 томдық романын оқимын. Онда Абайдың өмір баяны, бастан кешкен оқиғалары туралы жазылады. Бос уақытыңды осылай пайдалы іспен өткізсең білімің артады. 
                         Кітап - білім бұлағы,
                         Білім - өмір шырағы.
(сондықтан оқу керек)

 - Арман, қалай ойлайсың, біздің тыныс алып отырғанымыз ауа таза ма?
 - Жоқ, ауаны тап-таза деп айта алмаймыз.
 - Неліктен?
 - Себебі қазіргі кезде машиналар, әртүрлі көліктер көп жүреді. Зауыттар ауаны ластайды. Адамдардың бірі далаға қоқыс тастап кетеді, бірі шылым шегеді.
 - Арман, мен далада сірінкемен ойнап, от жағып жатқан балаларды көрдім. Олар да ауаны ластайды ғой, иә?
 - Әрине, ластайды. Отпен ойнағанның салдары ауаны ластаудан басқа да дерттерге әкелуі мүмкін. Бұл балалардікі дұрыс емес. Отпен ойнауға болмайды!
 - Ал лас ауадан адам ауыруы мүмкін бе?
 - Иә, осы айтып кеткен ауаны ластайтын заттар адамға ауру әкеледі. Сондықтан ауаны ластамауға тырысу керек.
 - Ал ауаны қалай ластамауға болады?
 - Ол үшін біздің істей аларымыз қоқыс тастамау және өсімдіктер өсіру.
 - Ал өсімдіктің қандай пайдасы бар?
 - Олар көмірқышқыл газын жұтып, оттегін бөліп шығарады.
 - Оттегі деген не?
 - Оттегімен тірі ағзалар адамдар, жануарлар, т. б. тыныс алады.
 - Міне керемет! Бізге мұғалім өсімдік әкеліңдер дегені осы екен ғой. 
 - Иә, осылай таза ауаны сақтау керек.