Объяснение:
Бүгінгі студент – ертеңгі маман, еліміздің тізгін ұстар азаматы. Әрбір
маманды өзінің қызмет ететін ортасында сынайды, бағалайды, таниды,
қолдайды. Ел ішіндегі түрлі әлеуметтік салалармен тікелей қарым-қатынаста
болады. Қазақ тілін студенттерге үйрету барысында тек бір сала, яғни өз
мамандығы бойынша немесе «іс-қағаздарды жүргізе» білуге үйретсе болды
деген көзқарастарға байланысты түрлі пікір айтуға болады. Сондықтан қазақ
тілін ЖОО студенттеріне үйретудің ғылыми-әдістемелік жүйесін зерделеген
мамандардың еңбектерінен бойында ескіден келе жатқан дүниені күркіретер
күші бар, бай қазыналы тілдің қоғамдағы барлық салада сөйлегенін
көрсететін дүниелердің болғаны аса қажет.
Қазақ тілі сабақтарында студенттерді қазақша ойлауға үйрететін
әдістер, амал-тәсілдер мол-мол қолданылуы керек. Қазақ сөздері ойлау
Ғалым С.К. Фоломкина оқылымның түрлерін:
- негізгі ақпаратты алуға бағытталған танысу оқылымы;
- мәтін мазмұны бойынша толық ақпаратты алуды көздейтін зерттеу
оқылымы;
- нақты ақпарат пен фактілерді табды көздейтін іздестіру оқылымы деп
бөледі [3] .
Оқылым қызметі
Танымдық
Реттеушілік
Құндылықты-бағдарлы
Білу үшін оқиды
Өзі істей білу үшін Жаны
рахаттау
үшін
оқиды
Адамдар, әлем, фактілер Алған ақпаратты өз Жеке
тұлға
ретінде
және
құбылыстар тәжірибесінде
дамиды,
мәдени
жайында ақпарат алады
қолдануға тырысады
деңгейін көтереді
Жоғарыдағы кестеде көрсетілген оқылым қызметінің түрлерін оқытушы
мәтін дайындағанда ескеру керек: қай деңгейде, қашан, не үшін қолданатыны
туралы анықтап алу.
Оқылым арқылы мәтінді меңгерту үш кезеңнен тұрады: мәтінге дейінгі
кезең, мәтінмен жұмыс және мәтіннен кейінгі кезең. Осы кезеңдер бойынша
жүргізілген жұмыс түрлеріне тоқталайық.
БІРІНШІ СӨЗ
1 Берілген жаңа сөздерді оқып, түсіндірме сөздіктің көмегімен түсінігін
жазыңыз: әурешілік, қажу, баянсыз, байлаусыз, қоршылық, дерт, тілемсек,
Мысалы, әурешілік – босқа жан қинаушылық, нәтижесіз іс істеушілік..
2 Берілген сөздердің синонимдік қатарын табыңыз:
жалығу –
қайран қалу –
3 Берілген сөздермен сөз тіркестерін құрыңыз:
өмір, ел, ғылым, білім, пайда, тыныштық, жұмыс.
4 Берілген сөйлемдердегі сөздерді өз орындарына қойыңыз:
Енді, қайтіп, қалған, өткіземіз, өмірімізді, не қылып?
Қайранмын, соны, өзім де, таба, алмай.
1 Мәтіннің 1-2 азат жолын оқытып, ары қарай не болатынына болжам
Бұл жасқа келгенше жақсы өткіздік пе, жаман өткіздік пе, әйтеуір бірталай
өмірімізді өткіздік: алыстық, жұлыстық, айтыстық, тартыстық – әурешілікті
көре-көре келдік. Енді жер ортасы жасқа келдік: қажыдық, жалықтық; қылып
жүрген ісіміздің баянсызын, байлаусызын көрдік, бәрі қоршылық екенін
білдік. Ал, енді қалған өмірімізді қайтіп, не қылып өткіземіз? Соны таба
Ел бағу? Жоқ, елге бағым жоқ. Бағусыз дертке ұшырайын деген кісі
бақпаса, не албыртқан, көңілі басылмаған жастар бағамын демесе, бізді құдай
2 Мәтіннен жаңа сөздермен тіркескен сөздерді табыңыз.
3 Мәтіннің негізгі мазмұнын білдіріп тұрған тірек сөздерді анықтап,
4 Берілген сұрақтарды мәтіннің мазмұнына сәйкес орналастырып,
Мәтінде ғылымды неге тез қартайтатұғын күйік дейді?
Объяснение:
Бүгінгі студент – ертеңгі маман, еліміздің тізгін ұстар азаматы. Әрбір
маманды өзінің қызмет ететін ортасында сынайды, бағалайды, таниды,
қолдайды. Ел ішіндегі түрлі әлеуметтік салалармен тікелей қарым-қатынаста
болады. Қазақ тілін студенттерге үйрету барысында тек бір сала, яғни өз
мамандығы бойынша немесе «іс-қағаздарды жүргізе» білуге үйретсе болды
деген көзқарастарға байланысты түрлі пікір айтуға болады. Сондықтан қазақ
тілін ЖОО студенттеріне үйретудің ғылыми-әдістемелік жүйесін зерделеген
мамандардың еңбектерінен бойында ескіден келе жатқан дүниені күркіретер
күші бар, бай қазыналы тілдің қоғамдағы барлық салада сөйлегенін
көрсететін дүниелердің болғаны аса қажет.
Қазақ тілі сабақтарында студенттерді қазақша ойлауға үйрететін
әдістер, амал-тәсілдер мол-мол қолданылуы керек. Қазақ сөздері ойлау
Ғалым С.К. Фоломкина оқылымның түрлерін:
- негізгі ақпаратты алуға бағытталған танысу оқылымы;
- мәтін мазмұны бойынша толық ақпаратты алуды көздейтін зерттеу
оқылымы;
- нақты ақпарат пен фактілерді табды көздейтін іздестіру оқылымы деп
бөледі [3] .
Оқылым қызметі
Танымдық
Реттеушілік
Құндылықты-бағдарлы
Білу үшін оқиды
Өзі істей білу үшін Жаны
рахаттау
үшін
оқиды
оқиды
Адамдар, әлем, фактілер Алған ақпаратты өз Жеке
тұлға
ретінде
және
құбылыстар тәжірибесінде
дамиды,
мәдени
жайында ақпарат алады
қолдануға тырысады
деңгейін көтереді
Жоғарыдағы кестеде көрсетілген оқылым қызметінің түрлерін оқытушы
мәтін дайындағанда ескеру керек: қай деңгейде, қашан, не үшін қолданатыны
туралы анықтап алу.
Оқылым арқылы мәтінді меңгерту үш кезеңнен тұрады: мәтінге дейінгі
кезең, мәтінмен жұмыс және мәтіннен кейінгі кезең. Осы кезеңдер бойынша
жүргізілген жұмыс түрлеріне тоқталайық.
БІРІНШІ СӨЗ
1 Берілген жаңа сөздерді оқып, түсіндірме сөздіктің көмегімен түсінігін
жазыңыз: әурешілік, қажу, баянсыз, байлаусыз, қоршылық, дерт, тілемсек,
Мысалы, әурешілік – босқа жан қинаушылық, нәтижесіз іс істеушілік..
2 Берілген сөздердің синонимдік қатарын табыңыз:
жалығу –
қайран қалу –
3 Берілген сөздермен сөз тіркестерін құрыңыз:
өмір, ел, ғылым, білім, пайда, тыныштық, жұмыс.
4 Берілген сөйлемдердегі сөздерді өз орындарына қойыңыз:
Енді, қайтіп, қалған, өткіземіз, өмірімізді, не қылып?
Қайранмын, соны, өзім де, таба, алмай.
1 Мәтіннің 1-2 азат жолын оқытып, ары қарай не болатынына болжам
Бұл жасқа келгенше жақсы өткіздік пе, жаман өткіздік пе, әйтеуір бірталай
өмірімізді өткіздік: алыстық, жұлыстық, айтыстық, тартыстық – әурешілікті
көре-көре келдік. Енді жер ортасы жасқа келдік: қажыдық, жалықтық; қылып
жүрген ісіміздің баянсызын, байлаусызын көрдік, бәрі қоршылық екенін
білдік. Ал, енді қалған өмірімізді қайтіп, не қылып өткіземіз? Соны таба
Ел бағу? Жоқ, елге бағым жоқ. Бағусыз дертке ұшырайын деген кісі
бақпаса, не албыртқан, көңілі басылмаған жастар бағамын демесе, бізді құдай
2 Мәтіннен жаңа сөздермен тіркескен сөздерді табыңыз.
3 Мәтіннің негізгі мазмұнын білдіріп тұрған тірек сөздерді анықтап,
4 Берілген сұрақтарды мәтіннің мазмұнына сәйкес орналастырып,
Мәтінде ғылымды неге тез қартайтатұғын күйік дейді?