1.Кейіпкер – көркем шығармада суреттелетін оқиғаға қатысушы адам, әдеби образ. Әдебиетте адамның көркем бейнесін жасағанда, жазушы оның кескін-тұлғасын, іс-әрекетін, мінезін сол ортаның, дәуірдің өзгешеліктерін танытатын типтік сипаттарымен қатар өзінің басына ғана тән ерекшеліктерді де анық байқалатындай етіп суреттейді. Көркем бейненің типтік өзгешелігі қоғамдық өмірдің ішкі сырын, мәнін ашып беру үшін қандай қажет болса, оның даралық, жекелік сипат-белгілері адам тұлғасын, іс-әрекетін, мінез-құлқын көзге айқын елестету үшін, нақтылық қалпында көріп-білу үшін сондайлық қажет. Көркем бейнеге тән типтік және даралық сипат-ерекшеліктер – тұтас ұғым. Кейіпкердің іс-әрекетіндегі, мінезіндегі көптеген жекелік сипат-белгілер өзінің даралық, нақтылық қалпын сақтай отырып, типтік мағынаға да ие бола алады. Кейіпкердің типтік бейнесін суреттеу үшін қоғамдық өмірді жан-жақты, терең зерттеп, білу шарт. Өйткені, көркем бейненің типтік қасиет-сипаты неғұрлым жоғары болған сайын, оның танымдық күші де соғұрлым арта түседі. Кейіпкердің драмалық шығармада атқаратын міндеті басымырақ. Мұнда оқиға бастан-аяқ қатысушы персонаждардың айтқан сөздері (реплика) арқылы өрбиді. Әр кейіпкердің көркем бейнесі оның өз сөзі арқылы ашылады. Көркем шығармада жан-жақты толық суреттелетін, негізгі тұлға басты кейіпкер болады. Мыс., “Абай жолы” эпопеясындағы Абай бейнесі. Сонымен қатар, бір шығармадағы басты кейіпкер бірнеше болуы мүмкін. Мыс., М.Әуезовтің “Айман – Шолпан” пьесасында бірнеше кейіпкер бар, онда жеке біреуді басты кейіпкердеп көрсету мүмкін емес. Кейіпкердің тұлғасын, мінезін, іс-әрекетін суреттеу өзгешелігі әдебиетте, көркемөнерде қолданылатын әдіске сәйкес болады. Айталық, романтизм әдісі қолданылған шығармадағы кейіпкерлерді суреттеу тәсілі реалистік әдебиеттегі кейіпкерді бейнелеу тәсілінен бөлек. Реализм әдісі әдебиет пен көркемөнер шығармасында кейіпкерлердің тұлғасын, мінез-әрекетін мейлінше шынайы суреттеуге мүмкіндік береді. Адам мінезін, тұлға бейнесін өзгерісті даму үстінде алып, өмірлік күрес-тартыспен ұштастырып көрсету – реалистік әдістің ең ұтымды жағы.[1]
-Сəлем Давид -Сəлем Алихан Қалың қалай? Жақсы өзің қалайсың Керемет Саған сұрақ қойсам бола ма? Иə Давид Сен өз отбасыңда наурызды қалай қарсы аласың? Біз əр түрлі ұлттық тағамдар жасаймыз.Наурыз көже бауырсақ секілді тағамдарды əжем дайындайды. ол өте дəмді болады. Əжем наурыз көжеге жеті түрлі дəм қосады. Үйге қонақтар келеді. Бұл мейрам маған қатты ұнайды. Ал саған ұнайды ма? Иə Алихан. Себебі бұл күні ең бастысы күн мен түн теңеледі. Сол себептен бұл мейрам маған ұнайды Сендер киіз үй құрасыңдар ма? Əрине. Біз өте үлкен 12 қанатты киіз үй құрамыз.Оны əкем құрады ал мен оған көмектесімін. Біз мейрамды сонда қарсы аламыз. Сендер де киіз үй құратын боларсыңдар? Йə біз де киіз үй құрамыз. Онда өте қызық болады. Аулада алтыбақанмен ойнаймыз. Наурыз өте керемет өтеді. Мен қазірден бастап наурызға дайындалайын. Кешір уақытым аз еді. Ештеңе етпейді. Наурызға жақсы дайындал.Саубол Саубол
1.Кейіпкер – көркем шығармада суреттелетін оқиғаға қатысушы адам, әдеби образ. Әдебиетте адамның көркем бейнесін жасағанда, жазушы оның кескін-тұлғасын, іс-әрекетін, мінезін сол ортаның, дәуірдің өзгешеліктерін танытатын типтік сипаттарымен қатар өзінің басына ғана тән ерекшеліктерді де анық байқалатындай етіп суреттейді. Көркем бейненің типтік өзгешелігі қоғамдық өмірдің ішкі сырын, мәнін ашып беру үшін қандай қажет болса, оның даралық, жекелік сипат-белгілері адам тұлғасын, іс-әрекетін, мінез-құлқын көзге айқын елестету үшін, нақтылық қалпында көріп-білу үшін сондайлық қажет. Көркем бейнеге тән типтік және даралық сипат-ерекшеліктер – тұтас ұғым. Кейіпкердің іс-әрекетіндегі, мінезіндегі көптеген жекелік сипат-белгілер өзінің даралық, нақтылық қалпын сақтай отырып, типтік мағынаға да ие бола алады. Кейіпкердің типтік бейнесін суреттеу үшін қоғамдық өмірді жан-жақты, терең зерттеп, білу шарт. Өйткені, көркем бейненің типтік қасиет-сипаты неғұрлым жоғары болған сайын, оның танымдық күші де соғұрлым арта түседі. Кейіпкердің драмалық шығармада атқаратын міндеті басымырақ. Мұнда оқиға бастан-аяқ қатысушы персонаждардың айтқан сөздері (реплика) арқылы өрбиді. Әр кейіпкердің көркем бейнесі оның өз сөзі арқылы ашылады. Көркем шығармада жан-жақты толық суреттелетін, негізгі тұлға басты кейіпкер болады. Мыс., “Абай жолы” эпопеясындағы Абай бейнесі. Сонымен қатар, бір шығармадағы басты кейіпкер бірнеше болуы мүмкін. Мыс., М.Әуезовтің “Айман – Шолпан” пьесасында бірнеше кейіпкер бар, онда жеке біреуді басты кейіпкердеп көрсету мүмкін емес. Кейіпкердің тұлғасын, мінезін, іс-әрекетін суреттеу өзгешелігі әдебиетте, көркемөнерде қолданылатын әдіске сәйкес болады. Айталық, романтизм әдісі қолданылған шығармадағы кейіпкерлерді суреттеу тәсілі реалистік әдебиеттегі кейіпкерді бейнелеу тәсілінен бөлек. Реализм әдісі әдебиет пен көркемөнер шығармасында кейіпкерлердің тұлғасын, мінез-әрекетін мейлінше шынайы суреттеуге мүмкіндік береді. Адам мінезін, тұлға бейнесін өзгерісті даму үстінде алып, өмірлік күрес-тартыспен ұштастырып көрсету – реалистік әдістің ең ұтымды жағы.[1]
-Сəлем Алихан
Қалың қалай?
Жақсы өзің қалайсың
Керемет
Саған сұрақ қойсам бола ма?
Иə Давид
Сен өз отбасыңда наурызды қалай қарсы аласың?
Біз əр түрлі ұлттық тағамдар жасаймыз.Наурыз көже бауырсақ секілді тағамдарды əжем дайындайды. ол өте дəмді болады. Əжем наурыз көжеге жеті түрлі дəм қосады. Үйге қонақтар келеді. Бұл мейрам маған қатты ұнайды. Ал саған ұнайды ма?
Иə Алихан. Себебі бұл күні ең бастысы күн мен түн теңеледі. Сол себептен бұл мейрам маған ұнайды
Сендер киіз үй құрасыңдар ма?
Əрине. Біз өте үлкен 12 қанатты киіз үй құрамыз.Оны əкем құрады ал мен оған көмектесімін. Біз мейрамды сонда қарсы аламыз. Сендер де киіз үй құратын боларсыңдар?
Йə біз де киіз үй құрамыз. Онда өте қызық болады. Аулада алтыбақанмен ойнаймыз. Наурыз өте керемет өтеді. Мен қазірден бастап наурызға дайындалайын. Кешір уақытым аз еді.
Ештеңе етпейді. Наурызға жақсы дайындал.Саубол
Саубол