Евгений Васильевич Базаров — нигилист, студент, учится на лекаря. В нигилизме он — наставник Аркадия, протестует против либеральных идей братьев Кирсановых и консервативных взглядов своих родителей. Революционер-демократ, разночинец. К концу романа он влюбляется в Одинцову, изменяя свои нигилистические взгляды на любовь. Любовь оказалась испытанием для Базарова, он понимает, что в нём живёт явный романтик — он даже объясняется в любви Одинцовой. В конце книги работает сельским лекарем. Вскрывая умершего от тифа мужика, сам заражается по невнимательности. После смерти над ним совершают религиозный обряд.
Николай Петрович Кирсанов — помещик, либерал, отец Аркадия, вдовец. Любит музыку и поэзию. Интересуется прогрессивными идеями, в том числе в сельском хозяйстве. В начале романа он стыдится своей любви к Фенечке, женщине из простого народа, но затем женится на ней.
Павел Петрович Кирсанов — старший брат Николая Петровича, отставной офицер в возрасте «под пятьдесят», аристократ, гордый, самоуверенный, ярый приверженец либерализма. Часто спорит с Базаровым о любви, природе, аристократии, искусстве, науке. Одинок. В молодости пережил трагическую любовь. Видит в Фенечке Княгиню Р., в которую был влюблён. Ненавидит Базарова и вызывает его на дуэль, на которой получает лёгкое ранение в бедро.
Аркадий Николаевич Кирсанов — 23-летний сын первой жены Николая Петровича — Марии. Недавний кандидат наук Санкт-Петербургского университета и друг Базарова. Становится нигилистом под влиянием Базарова, но затем отказывается от этих идей.
Василий Иванович Базаров — 62-летний отец Базарова, штаб-лекарь, отставной армейский хирург. Небогат. Управляет имением жены. В меру образован и просвещён, чувствует, что сельская жизнь оставила его в изоляции от современных идей. Придерживается в целом консервативных взглядов, религиозен, безмерно любит сына.
Арина Власьевна Базарова — мать Базарова. Именно ей принадлежит деревушка Базаровых и 15 душ крепостных крестьян. Набожная последовательница православия. Очень суеверна. Мнительна и сентиментально-чувствительна. Любит своего сына, глубоко обеспокоена его отречением от веры.
Анна Сергеевна Одинцова — богатая 28-летняя вдова, которая принимает друзей-нигилистов в своём имении. Симпатизирует Базарову, но после его признания не отвечает взаимностью. Считает спокойную жизнь без волнений важнее всего, в том числе важнее любви.
Катерина (Екатерина Сергеевна Локтева[3]) — сестра Анны Сергеевны Одинцовой младше её на десять лет, тихая, незаметная в тени сестры девушка, играет на клавикордах. С ней Аркадий проводит много времени, изнывая от любви к Анне. Но позже осознает свою любовь именно к Кате. В конце романа Екатерина выходит замуж за Аркадия.
Абайдың "Жетінші сөзінде" ұшырасатын "жанның тамағы" деген күрделі философиялық ұғым бар. Оны Абай біздің санамыздан тыс өмір сүретін объективті дүниенің санада сәулеленуі нәтижесіңде пайда болатын ғылым, білімнің жинақталған қоры ретінде қарайды.
Осы себептен де Абай: "... құмарланып, жиған қазынамызды көбейтсек керек, бұл жанның тамағы еді",— деп қайыра түсінік беріп отыр...
Абай Құнанбаев қара сөз кітабының авторы
Абайдай ұстаз ақынның бұл "Жетінші сөзде" көздеген мақсаты адамның бойыңда туа пайда болатын жан құмары арқылы өз ұрпағының санасына тек қана жанның пайдалы тамақтарын сіңдіру еді. Міне, Абайдың ағартушылық көзқарасының тамыр алған бір саласының қайнар көзі осы жақта жатыр.
Абай бұл бағыттағы ойларын өзге сөзбен "Ғылым таппай мақтанба" т.б. өлеңдерінде айтқан. Мұнда ол "жанның тамағы туралы" ұғымды өз заманынын тұрғысынан келіп, "адам болу" үшін қажет көп керектермен ауыстырады. Ақын толық адамболу туралы өзінің жүйелі де қалыптасқан көзқарасының тезисін ұсынады. Онысы:
Адам болам десеңіз...
Бес нәрседен қашық бол...,—
Бес нәрсеге асық бол, - деген жолдарда жатыр.
Ақынның бүкіл шығармаларындағы негізгі бір тұтас тақырыпта өзекті идея болған. Абайдың пікірінше, ішкі рухани казынамыздың молығуы тікелей өзіміздің қолымыздағы іс. Осы реуішті пікір Абайдың "Он тоғызыншы сөзінде" де қайталанады.Абайдың дүние танымы бойынша сананың, ақылдың пайда болуы күнделікті өмір тәжірибесінің нәтижесінен ғана туындайтын табиғи құбылыс. Соңдықтан да Абай "Он тоғызыншы сөзінде":
"Адам ата-анадан туғаңда есті болмайды: есітіп, көріп, ұстап, татып ескерсе, дүниедегі жақсы, жаманды таниды-дағы, сондайдан білгені, көргені көп болған адам білімді болады. Естілердің айтқан сөздерін ескеріп жүрген кісі өзі де есті болады... Сол естілерден есітіп білген жақсы нәрселерді ескерсе, жаман дегеннен сақтанса, соңда іске жарайды, сонда адам десе болады", — деп жоғарыдағы өлең үзіндісендегі ойын осы сөзіңде одан ары кеңіте отырып дамытатынын көруге болады.
Евгений Васильевич Базаров — нигилист, студент, учится на лекаря. В нигилизме он — наставник Аркадия, протестует против либеральных идей братьев Кирсановых и консервативных взглядов своих родителей. Революционер-демократ, разночинец. К концу романа он влюбляется в Одинцову, изменяя свои нигилистические взгляды на любовь. Любовь оказалась испытанием для Базарова, он понимает, что в нём живёт явный романтик — он даже объясняется в любви Одинцовой. В конце книги работает сельским лекарем. Вскрывая умершего от тифа мужика, сам заражается по невнимательности. После смерти над ним совершают религиозный обряд.
Николай Петрович Кирсанов — помещик, либерал, отец Аркадия, вдовец. Любит музыку и поэзию. Интересуется прогрессивными идеями, в том числе в сельском хозяйстве. В начале романа он стыдится своей любви к Фенечке, женщине из простого народа, но затем женится на ней.
Павел Петрович Кирсанов — старший брат Николая Петровича, отставной офицер в возрасте «под пятьдесят», аристократ, гордый, самоуверенный, ярый приверженец либерализма. Часто спорит с Базаровым о любви, природе, аристократии, искусстве, науке. Одинок. В молодости пережил трагическую любовь. Видит в Фенечке Княгиню Р., в которую был влюблён. Ненавидит Базарова и вызывает его на дуэль, на которой получает лёгкое ранение в бедро.
Аркадий Николаевич Кирсанов — 23-летний сын первой жены Николая Петровича — Марии. Недавний кандидат наук Санкт-Петербургского университета и друг Базарова. Становится нигилистом под влиянием Базарова, но затем отказывается от этих идей.
Василий Иванович Базаров — 62-летний отец Базарова, штаб-лекарь, отставной армейский хирург. Небогат. Управляет имением жены. В меру образован и просвещён, чувствует, что сельская жизнь оставила его в изоляции от современных идей. Придерживается в целом консервативных взглядов, религиозен, безмерно любит сына.
Арина Власьевна Базарова — мать Базарова. Именно ей принадлежит деревушка Базаровых и 15 душ крепостных крестьян. Набожная последовательница православия. Очень суеверна. Мнительна и сентиментально-чувствительна. Любит своего сына, глубоко обеспокоена его отречением от веры.
Анна Сергеевна Одинцова — богатая 28-летняя вдова, которая принимает друзей-нигилистов в своём имении. Симпатизирует Базарову, но после его признания не отвечает взаимностью. Считает спокойную жизнь без волнений важнее всего, в том числе важнее любви.
Катерина (Екатерина Сергеевна Локтева[3]) — сестра Анны Сергеевны Одинцовой младше её на десять лет, тихая, незаметная в тени сестры девушка, играет на клавикордах. С ней Аркадий проводит много времени, изнывая от любви к Анне. Но позже осознает свою любовь именно к Кате. В конце романа Екатерина выходит замуж за Аркадия.
Объяснение:
Абайдың "Жетінші сөзінде" ұшырасатын "жанның тамағы" деген күрделі философиялық ұғым бар. Оны Абай біздің санамыздан тыс өмір сүретін объективті дүниенің санада сәулеленуі нәтижесіңде пайда болатын ғылым, білімнің жинақталған қоры ретінде қарайды.
Осы себептен де Абай: "... құмарланып, жиған қазынамызды көбейтсек керек, бұл жанның тамағы еді",— деп қайыра түсінік беріп отыр...
Абай Құнанбаев қара сөз кітабының авторы
Абайдай ұстаз ақынның бұл "Жетінші сөзде" көздеген мақсаты адамның бойыңда туа пайда болатын жан құмары арқылы өз ұрпағының санасына тек қана жанның пайдалы тамақтарын сіңдіру еді. Міне, Абайдың ағартушылық көзқарасының тамыр алған бір саласының қайнар көзі осы жақта жатыр.
Абай бұл бағыттағы ойларын өзге сөзбен "Ғылым таппай мақтанба" т.б. өлеңдерінде айтқан. Мұнда ол "жанның тамағы туралы" ұғымды өз заманынын тұрғысынан келіп, "адам болу" үшін қажет көп керектермен ауыстырады. Ақын толық адамболу туралы өзінің жүйелі де қалыптасқан көзқарасының тезисін ұсынады. Онысы:
Адам болам десеңіз...
Бес нәрседен қашық бол...,—
Бес нәрсеге асық бол, - деген жолдарда жатыр.
Ақынның бүкіл шығармаларындағы негізгі бір тұтас тақырыпта өзекті идея болған. Абайдың пікірінше, ішкі рухани казынамыздың молығуы тікелей өзіміздің қолымыздағы іс. Осы реуішті пікір Абайдың "Он тоғызыншы сөзінде" де қайталанады.Абайдың дүние танымы бойынша сананың, ақылдың пайда болуы күнделікті өмір тәжірибесінің нәтижесінен ғана туындайтын табиғи құбылыс. Соңдықтан да Абай "Он тоғызыншы сөзінде":
"Адам ата-анадан туғаңда есті болмайды: есітіп, көріп, ұстап, татып ескерсе, дүниедегі жақсы, жаманды таниды-дағы, сондайдан білгені, көргені көп болған адам білімді болады. Естілердің айтқан сөздерін ескеріп жүрген кісі өзі де есті болады... Сол естілерден есітіп білген жақсы нәрселерді ескерсе, жаман дегеннен сақтанса, соңда іске жарайды, сонда адам десе болады", — деп жоғарыдағы өлең үзіндісендегі ойын осы сөзіңде одан ары кеңіте отырып дамытатынын көруге болады.