Оқылым Тапсырма
Берілген үзінділерді оқып, сұрақтарға жауап беріңіз.
А мәтіні
І Құралай Заманбекқызы Нұрқаділова– қазақстандық дизайнер, суретші, стилист.
«Kuralai» сән үйінің басшысы. Қазақстан Республикасының Ұлттық Сән Палатасының
атқарушы директоры.
ІІ. Оқушы кезімнен-ақ достарымның арасында көшбасшы болуға тырысатынмын. Сыныпта
болған мәселелерді шешіп, балалар арасындағы достыққа көп көңіл бөлетінмін. Алғашқы
қоңырау, соңғы қоңырау сияқты кез келген іс-шараға үнемі қатысатын едім.
ІІІ. Дизайнерлік салада жүргеніңізге қанша жыл болды?
- Бұл салада жүргеніме жиырма алты жылдан асты. Ал менің«Kuralai» сән үйіме биыл
жиырма екі жыл толды. Мен өз идеяларымды бойжетіп келе жатқанымда-ақ қағаз бетіне
түсіре бастаған болатынмын. Сән салонымда қанша бөлме болатынын, ол бөлмелерде қандай
жиһаздар қалай орналасатынын және қанша адам қызмет ететіндерін дәптерге түсіргенді
ұнатушы едім. Нәтижесінде 1994 жылы өзімнің сән үйімді аштым.
(Сұхбаттасқан Данияр Жаныс BusinessNews.kz сайтынан)
1. Мәтіндегі сән шебері бала кезінде қандай болған? [1]
A. ақылды
B. белсенді
C. зерек
D. сәнқой
2. Суретшінің болашағына құрған жоспары туралы қай абзацта айтылған? [1]
A. І
B. ІІ
C. ІІІ
3. Сіз берілген мәтіннің кейіпкері сияқты өз болашағыңызды жоспарлау дұрыс деп
ойлайсыз ба? Ойыңызды 3 сөйлеммен жазыңыз.
[3]
. [3]
Ә мәтіні
Хабарландыру
2016 жылдың 14 мамырында Отбасы дәстүрін, өнегелі құндылықтарды жаңғырту
мақсатында «Мерейлі отбасы» атты байқау өтеді. Бұл байқауға аймақтан көптеген отбасы
қатысып, өздерінің дәстүрлерін ортаға салады. Сіздерді де конкурсқа қатысуға шақырамыз.
Ұйымдастырушы: Оңтүстік Қазақстан Әкімдігі, Білім басқармасы
Өтетін орны: Оңтүстік Қазақстан облысы, Шымкент қаласы, Нұрсәт мөлтекауданы,
Астана даңғылы, №6 мекенжайында орналасқан «Ж.Шанин атындағы Оңтүстік Қазақстан
облыстық қазақ драма театры» мемлекеттік коммуналдық қазыналық кәсіпорны ғимараты.
Басталуы: сағат 14:00-де
Ескерту: Байқауға қатысушылар жол мен баспана қаражатын өздері көтереді.
Ұйымдастырушылар қаланың көрікті жерлеріне қызықты экскурсия ұсынады.
Келемін деушілерге есік ашық!
1.Мәтінде аталған байқау не үшін ұйымдастырылды? [1]
A. Аймақтық салт-дәстүрлерді жалғастыру үшін
B. Әр жанұяның тек мерейлі отбасы болуы үшін
C. Жанұяның әдет-ғұрпын, үлгілі мұраны жалғастыру үшін
D. Қаланың әсем жерлерімен танысып қайту үшін
2.Жәнібектің отбасы байқауға қатысу үшін ақшаны қайдан алады? [1]
A. Аймақтық қордан
B. Білім басқармасынан
C. Облыс әкімдігінен
D. Отбасы қорынан
3. Мәтінде аталған байқау сияқты шаралардың өткізілгені дұрыс деп ойлайсыз ба? Өз
пікіріңізді 3 сөйлеммен білдіріңіз. [3]
Жазылым
Оқушылар екі сұрақтың (тақырыптың) біреуін таңдайды.
Құрамы 80-100 сөзден тұратын жазба жұмысын (мәтін) орындау керек. [5]
1) «Үш тілді меңгеру» – еркіндіктің, бүкіл әлем бойынша жүріп-тұрудың кепілі»
тақырыбында мектеп журналына ойыңызды сипаттап жазыңыз(80-100 сөз көлемінде).
2) Беташар – қазақтың келін түсіргенде жасалатын салтының бірі. Дәстүрлі
беташар, әдетте, тойға жиналған халық тарқар кезде өткізілген. «Беташар» салты
туралы не білесіз? Мәтінде аргументтер келтіре отырып, ойыңызды сипаттап
жазыңыз (80-100 сөз көлемінде).
Қазақстан жеріндегі тұңғыш теміржол магистралі 1894 жылдың 25 қазанында Покров слободасы (бүгінде РФ Саратов облысындағы Энгельс қ.) - Орал тар табанды темір жол телімінің құрылысы аяқталғаннан кейін ашылды. Осы жолдың 130 шақырымы қазіргі Қазақстан жері арқылы өткен. Арада 4 жыл өткеннен кейін Урбах-Астрахан тар табанды темір жол іске қосылды. Мұның да 77 шақырымы қазақ даласын басып өтті.
Солтүстік Қазақстанның дамуы үшін 1891-1896 жылдары салынған Транссібір магистралінің, дәлірек айтқанда, оның «қазақстандық» 190 шақырымының маңызы зор еді. Бұл жол қазақ пен орыс халықтарының экономикалық және мәдени жақындасуына үлкен үлесін қосты.
1901-1906 жылдары Қазақстан жерінің 1660 шақырымдық аумағын алған, Орта Азия мен Ресейдің орталығын қосатын, Орынбор-Ташкент темір жолы салынды.
1914-1917 жылдары болашақ Түрксібтің бір бөлігі Жетісу жолының Арыс-Пішпек телімі салынды.
1915 жылы Челябинскі-Троицкі-Қостанай (Қазақстан арқылы 166 км.) магистралі салынды.
1915-1917 жылдары соғылған Алтай темір жолының (Новосибирск-Семей) 122 шақырымы Қазақстан жері арқылы өтті. Бұдан басқа 1918 жылға дейін 117 шақырымдық Екібастұз-Ермак тар табанды темір жолы жұмыс істеп тұрды. 1918 жылға қарай Қазақстан аумағындағы шойын жолдың жалпы ұзындығы 2,6 мың шақырымға жетті.
Кеңес заманының алғашқы темір жолы 1920-1922 жылдары салынған Петропавл-Көкшетау телімі болды. Қазақстанның түкпірдегі аймақтарын дамыту және астықты шығару қажеттілігіне байланысты 1926-1931 жылдары Бурабай-Курорты және Ақмола стансалары арқылы Қарағандыға дейін жалпы ұзындығы 700 шақырымнан асатын жол салынды. 1924 жылы Құлынды-Павлодар теміржол желісі құрылды. Ембідегі мұнай кәсіпшілігінің дамуына 1926 жылдан басталған Гурьев-Доссор тар табанды жолы ықпал етті.
1927-1930 жылдар аралығында салынған ұзындығы 1444 км Түркістан-Сібір (Түрксіб) магистралінің аяқталуы заманалық оқиға болды. Ол Қазақстанды Сібірмен байланыстырып, республиканың экономикалық дамуына және шөлді жерлердің игерілуіне әсер етті.
Орталық Қазақстан өңірінің өндірісі үшін 30-шы жылдары салынған Ақмола-Қарағанды, Қарағанды-Балқаш (490 км), ал оңтүстік үшін Шымкент-Ленгір жол телімдері зор маңызға ие болған. Алтай тау кен өндірісінің дамуында 1930 жылы салынған Локоть-Защита (235 км), сосын Лениногорскіден Зыряновскіге дейін созылған жол шешуші рөл атқарды.
Облыс құрамына үш қала кіреді: Павлодар, Екібастұз, Ақсу, төрт поселке мен он ауылдық аудан. Облыс орталығы – республиканың көне, әдемі қалаларының бірі Павлодар қаласы, ол Қазақстандағы ең ірі Ертіс өзенінің жағасында орын алған. Ақындар өлеңдеріне қосып айтқан қала кең даңғылдарымен, көшелерімен, көлеңкелі саябақтарымен, гүлзарларымен, фонтандарымен өзінің қонақтарын сүйсіндіреді, мұнда қай мезгілде болсын таза және жайлы.
Павлодар – солтүстік Қазақстанның мәдениет пен өнерімен танылған орталығы. Палодарлықтар өз халқының тарихы мен мәдени ескеркіштерін қасиеттеп қорғайды. Мұражайлар, көрмелер, мәдениет жетістіктерінің тұсаукесерлері мұнда өте танымал және келушілерге бай. Қаланың тарихы бай және оның ертеден келе жатқан мәдени дәстүрлері бар. Павлодар Ертіс өңірі - атақты ғылым, мәдениет және өнер қызметкерлерінің Отаны болып табылады. Мұнда Қаныш Сәтбаев, Григорий Потанин, Әлкей Марғұлан, Сұлтанмахмұт Торайғыров, Шапық Шөкин, Жұмат Шанин, Мәшһүр Жүсіп Көпеев, Дихан Әбілев, Шәкен Айманов, Жарылғапберді, Жаяу Мұса, Иса Байзақов, Сәбит Дөнентаев, Павел Васильев және тағы басқа тек облысты ғана емес,сонымен қатар Республикаға танымал қайраткерлер туған. Ертіс бойымен ақ жартасты жолақ сияқты біздің мейірімді, қонақжай қаламыз жайылып жатыр.
Екібастұз қаласы 2007 жылдың 12 маусымында өзінің елужылдық мерейтойын атап өтті. Қаланың пайда болуы және тарихы Екібастұздық тас көмір орнының дамуымен байланысты. 1954 жылы алғашқы көмір алабы пайдалануға берілді. 1957 жылы Қазақстан картасында жаңа қала Екібастұз пайда болды. Қазіргі уақытта қала және ауылдық аймақ халқы 140 мың адамды құрайды. Қалада бір жоғары оқу орны, жеті ССУЗ және КЛ, қырық төрт жалпы білім беру, бес балалар спорттық, бір көркем және музыкалық мектептері, 28-ден аса балабақша, 40 емдік мекемелері жұмыс атқарады. Мәдени – ағартушылық объектілеріне орталық қалалық кітапхана, құрамында 10 этномәдени орталықтар қызмет жасап жатқан Достық үйі, қалалық мұражай, “Өнер” орталық қалалық мәдениет сарайы, қалалық мәдениет және демалыс паркі “Шахтер” жатады.
Ақсу қаласы (1993 жылға дейін - Ермак) — Павлодар облысының Ертіс өзенінің сол жағалауында Павлодар қаласының оңтүстігінде 50 шақырым жерде орналасқан. Қала аумағы және оның ауылдық аймағы солтүстігінде – Ақтоғай ауданымен, оңтүстігінде - Баянауыл, Май, Лебяжі аудандарымен, батысында - Павлодар ауданымен және шығысында Екібастұз ауылдық аймағымен шекараласады.
Ақсудың тарихы Екібастұз ауданының тас көмірі кені ашылуымен тығыз байланысты. 1897 жылы Екібастұздан 109 шақырымдық темір жолының құрылысы басталды. Воскресенск темір жолы болашақ қаланың аумағынан өтті. Ертіспен қиылысқан жолда түрақ пайда болып, екі поселкі дами бастады: әкімшіліктік және жұмысшы. 1914 жылы жаңа Ермак поселкісінің жоспары бекітілді. 1993 жылы 4 мамырда Ермак қаласы Ақсу қаласына өзгертілді. Бірнеше жылдан кейін облыс әкімінің шешімімен 1997 жылғы 9 шілдеде Ақсу ауданының аумағы Ақсу қаласының шекарасына, ауылдық округтер мен Қалқаман поселкісі Ақсу қаласының әкімшілік қарамағына тапсырылды.
Қазіргі кездегі Ақсу – бұл Павлодар облысының өнеркәсіптік, ауыл шаруашылығы дамыған қала. Қала тұрғындары 70 000 адамды, ауыл тұрғындары 29 000 адамды құрайды.
Қаланың өнеркәсіптік инфрақұрылымын екі кәсіпорын құрайды: Ақсу ферроқорытпа зауыты мен Еврозиаттық энергетикалық корпорация электр станциясы.
2001 жылдан бері қала энергетиктерімен 5.580.7 миллион киловаттсағат электр энергиясы және 612.0 гекокалория жылу энергиясы өндірілді. 1962 жылдан бастап ферроқорытпа зауыты объектілерінің өнеркәсіптік құрылысы басталды.