І. Оқылым Жолаушы – белгілі бір мақсатпен жол жүруші, сапар шегуші адам. Қазақ халқының
дәстүрлі ұғымында «жолаушы өз үйінен қырық қадам ұзап шыққан соң мүсәпір»
делінеді. «Мүсәпір» араб тілінде жолаушы деген ұғымды білдіреді.
Сайын далада жолаушыға жолыққанада оған жол көрсетіп, жөнсілтеп, ел мен жердің
жайынан хабар беруге міндетті. «Жолаушы азығы жолда» деп білген жолаушы
ешқашан жолсапарға мол азық, ауырзат алып шықпаған. Жолаушы ауылға қонуға
келсе, баса-көктеп кірмей, алдымен алыстан дауыстап, рұқсат сұраған. Жолаушы
даладан қоскөрсе де, міндетті түрде бұрылып, онда адам болсын-болмасын дәм
татқан. Қаралыа уылға да түсіп, аттан уытиіс болған.
«Қырықтың бірі – Қыдыр» деп санаған қазақтар үйіне келген бейтаныс жолаушыға
ықылас, құрмет танытып, қонақ етіп күтсе, байлық пен ырыздық келеді. Ал
жолаушыны сыйламаса, несіп-ырыздығына кесірі тиеді деп сенген. Көшпелілер
қоғамында жолаушы кеңдаладағы оқиғалар туралы хабарды жедел жеткізуші,
ақпаратты алмастырушы міндетін атқарған. Қазақ халқы жолаушыны аса
құрметтеген. Жолаушы жүрген адам кездессе, оны үйіне әкеп, шай беріп, -көлігін
жайлап, көмектесіп отырған. Жолаушыдан бата алатын болған. Көшпенді өмір
кешкен бабаларымыз жол жүрудің жайын жақсы білген.
Халқымызда жолаушыға қатысты көптеген мақал-мәтелдер бар. Мысалы, «Жолы
болар жігіттің желі оңынан соғады» десе, «Жалғыз жүрсең, жолмен жүр, жолдан
жолдас қосылар. Жолдан жолдас қосылса, жолың болмас несі бар» деп жақсы
жолдастың қасиетін айтқан. «Жолаушыны жол сынайды» деген мақалдар алыс сапар
ауыртпалығын білдірген.
1 Мәтіннің стилі мен жанрын анықта.( )
3. Қарамен жазылған сөздердің мәнін түсіндір және аудар ( )
4. Мәтіндегі мақал-мәтелдерді көшіріп, түсінігінді жаз( )
1
2
3
4
5
ІІ. Жазылым
А) Берілген тақырып бойынша 5 сөйлем құрастырындар ( )
«Қазақ жазуының даму жолы»
1.
2.
3.
4.
5.
Б) « Көшпенділер мәдениеті» берілген тақырып бойынша сұрақтарға жауап
беріндер ( )
1.Ұлы даланы қандай тайпалар мекендеген?
2.Еуразия даласындағы тұңғыш империяны кімдер құрды?
3.Хандар мемлекет басқаруда кімдерден ақыл- кенес апды?
4.Қазақтың халық күнтізбесі бойынша жыл атауларын жаз
.
5. І.Есенберлин « Көшпенділер» трилогиясының бөлімдерінің атаулары.
1 бөлім
2 бөлім
3 бөлім
Мұхтар аға, сәлеметсіз бе? Сізге хат жазу көптен бері орындағым келіп жүрген негізгі істерімнің бірі еді. Сіз мен үшін ерекше тұлғасыз. Сіздің әрбір сөзіңіз мен үшін заңның бір тармағы. Неткен, ел үшін туған Ер едіңіз?! Сіз неткен талантсыз? Әрине Сіз мақтағанды ұнатпайсыз, оны білемін. Сізді қазіргі келеңсіз жағдайларға деген келіспеушіліктер қатты толғандыратынын жақсы түсінемін. Өз өлеңдеріңізбен талай өткелдерден Елімізді қару ұстап, шепте тұрған жауынгерлерден кем қорғамағаныңызды білемін. ерлігіңізге қызығаман, аға. Сізге рахмет! Тек өзіңізге алғысымды айту үшін осы хатты жолдап отырмын. Жақсы өлеңдеріңіз халқымызды қуанта берсін!
Сау болыңыз!
Объяснение:
Бодандық — еркінен айырылу, тәуелділік.Бодандық атауы дәстүрлі қазақ ұғымында “отарлану”, “өзге мемлекетке бағынышты болу” деген мағынаны білдірген.
Бұғау - қылмысты адамның екі білегіне, аяғына кигізілетін, арасы шынжырмен қосылған металл шеңбер.
Кісен - әдетте, бұл сөзді естігенде малдың аяғына немесе жазалы, қылмысты адамның қол-аяғына салынатын темір бұғау еске түседі. Мысалы : малдың аяғын кісендемесе, ол қашып кетуі мүмкін.
Құлдық- адамды өз еркінен тыс қамауда ұстау. Құлдықтағы адам біреудің меншігі болып саналады. Ол өзінің иесінің бұйрығымен ғана жүреді.
Объяснение: