Оқылым Жолаушы – белгілі бір мақсатпен жол жүруші, сапар шегуші адам. Қазақ халқының
дәстүрлі ұлтымында «Жолаушы өз үйінен қырық кадам ұзап шыққан соң мүсәпір» делінеді.
«Мүсәпір» араб тілінде жолаушы деген ұғымды білдіреді.
Сайын далада жолаушыға жолыққан адам оған жол көрсетіп, жөн сілтеп, ел мен жердің
жайынан хабар беруге міндетті. «Жолаушы азыгы жолда» деп білген жолаушы ешқашан жол
сапарға мол азық, ауыр зат алып шықпаған. Жолаушы ауылға қонуға келсе, баса-көктеп
кірмей, алдымен алыстан дауыстап, рұқсат сұраған. Жолаушы даладан қос көрсе де, міндетті
түрде бұрылып, онда адам болсын-болмасын дәм татқан. Қаралы ауылға да түсіп, аттануы тиіс
болған.
«Қырықтың бірі – Қыдыр» деп санаған қазақтар үйіне келген бейтаныс жолаушыға
Ықылас, құрмет танытып, қонақ етіп күтсе, байлық пен ырыздық келеді. Ал жолаушыны
сыйламаса несіп-ырыздығына кесірі тиеді деп сенген. Жолаушы келген ауылына түстеніп, ат-
көлігін суытып, тынығып аттанған. Көшпелілер қоғамында холаушы кең даладағы оқиғалар
туралы хабарды жедел жеткізуші, ақпаратты алмастырушы міндетін атқарған. Жолаушыны
әдейі ауылына бұрып әкеліп, алыс-жақынның жаңалығын тыңдап аттандыратындар да болған.
Жолаушыға қиын-қыстау жағдайда қол ұшын берген жан кейін қимас жолдас, дос-жаранға
айналған Қазақ халқы жолаушыны аса құрметтеген Жолаушы жүрген адам кездессе, оны
үйіне әкеп, шай беріп, ат-көлігін жайлап, көмектесіп отырған. Жолаушыдан бата алатын
болған. Көшпенді өмір кешкен бабаларымыз жол жүрудің жайын жақсы білген. Ағайын-
туыспен араласу үшін немесе жоғалған нәрсесін іздеу үшін жолға көп шығатын болған. Ата-
бабаларымыз табиғатпен етене жақын болып, жолға шыққан жолаушылар жол бағдарын
жұлдызға қарап болжап, адаспаған.
Қазіргі кезде жолаушы ұғымы экономикалық категория ретінде қолданылады.
Халқымызда жолаушыға қатысты көптеген мақал-мәтелдер бар. Мысалы, «Жолы болар
жігіттің желі оңынан соғады» десе, «Жалғыз жүрсең, жолмен жүр, жолдан жолдас қосылар.
Жолдан жолдас қосылса, жолың болмас несі бар» деп жақсы жолдастың қасиетін айтқан.
ОЖолаушыны жол сынайды» деген мақал арқылы сапар ауыртпалығын білдірген.
1. Мәтіннің стилі мен жанрын анықтап,
себебін дәлелдеңіз.
2 Қарамен жазылған сөздер мәтінде не үшін қолданылған?
3.Мәтіндегі мақал-мәтелдерді автор кандай мақсатта қолданған?
Жылқылар топтасып, жүйткіп, кісініп ойнақтаса, шапқыласа, кешікпей күн суытып, ызғар соғып, боранды жауын қарлы борасын болады деп біледі. Жылқылардың жүні үрпиіп, жайылуға зауқы жоқ болса, онда біраздан кейін күн суытып ауа райы бұзылады. Ат әлсін – әлсін пысқырса, жазда жел күшейіп жауын жауардың, ал қыста қар жауып, қарлы борасын болады. Жылқы ыққа жайылса, жел, жауын, қарлы борасындар, ызғар суық жел болады. Айғыр үйірін, мойынын жерге сала, жиса ауа райы кешікпей бұзылады. Жылқы малы қыста, көктемде жайылғанда, қай жаққа қарап жайыла берсе, жайлы жылы күндер болады, ал желге қарсы жайылса, жайсыз күндер болатының белгісі. Бие кенет суалса, кешікпей жауын жауатын болады.
Объяснение:
Неліктен мемлекет Қазақстан деп аталды? КСРО құрамындағы Қазақ Республикасы Одақ ыдырағанға дейін 70 жыл бойы өмір сүрді, яғни «қазақ» атауын тоталитарлық үкімет мойындады. Бірақ неге 1991 жылы олар тәуелсіздік алған кезде біздікі. елді Қазақ Республикасы деп атаған жоқ па? «Біріншіден, сол кезде қазақстандықтардың әлеуметтік мәртебесін және халықтың үлесіндегі басқа ұлт өкілдерінің едәуір пайызын ескеру қажет болды», - деп түсіндіреді Ч.Уәлиханов атындағы Тарих және этнология институтының кеңестік кезеңдегі Қазақстан тарихы бөлімінің меңгерушісі Сәбит Шілдебай.