Окыты 1
жаз. Сұрақтарға жауап
6-тапсырма. Мәтінді оқып, шылауларды теріп жаз. Сур
бер. Мәтіндегі ақпарат туралы ой бөлісіңдер.
он үш жылдан кейін
лген. Ол кісінің
н басқа арнаға тү-
е, біреу білмейді.
әсіресе кітап оқымай,
... Қазақ елі Ұлы Отан соғысы біткен соң, он үш жылдан
гана Рақымжан Қошқарбаевтың кім екенін алғаш білген, ол
ерекше ерлігінің көпке танылуына, кейінгі өмірінің басқа арн
суіне бірден-бір себепкер адам – ата. Мұны біреу білсе, біреу біля
Кенелердің қатары азайып, көзі кеткен сайын, әсіресе кітап оку
ғаламторға емініп кіріп кеткен жастар бұл жағдайдан бейхабар.
Рақымжан Қошқарбаевты ата бірінші рет 1958 жылдың алға
күндерінің бірінде өзіне сәлем бере келгенде көріпті. Майдангер
тез-ақ тіл табысып, ұзақ әңгімелеседі. Атаның айтуынша, алгаш
да сөзін суыртпақтап бастап, бірте-бірте бөгеті ағытылған судай акта
рылып кан сүйесінде жатқан сырын да, ащы шынын да жайып са
лыпты. Рақымжан аға кете салып, ата Кәкімжан Қазыбаевқа телефо.
соғып, «Тез жеткін!» - дейді қатаң түрде. Ағасының бұйрығын екі
етпейтін әдетімен ол кісі лезде жетеді. Аға келген заматта ата:
— Журналиспін дейсің! Дипломым бар деп мақтанасың. Журналис
ке, ең алдымен, сезгiр жүрек, көреген көз керек. Соғыс біткелі бері оn
үш жыл өтті. Рақымжандай тарихи адамды күні бүгінге дейін көрмей
жүрген неғылған журналиссіңдер?! Адам ерлік жасауды жоспарла-
майды. Ерлікті туғызатын сөт болады. Адамның жақсы қасиеті де, жа-
сық қасиеті де соғыста, тап сондай сәтте көрінеді. Мұндай сөт адамның
ғұмырына, керек десең, ұрпақтан ұрпаққа кететін өмірбаян, өсиет бо.
лып қалады. Рақымжан - сондай қиын-қыстау сәтте асыл қырынан
көрінген азамат. Ол қыры – жасаған ерлігі. Тағдыр оның өмірбаянын
сол сәтте жазды. Оның өмірбаяны - отпен жазылған өмірбаян. Мен де
төрт жыл соғыстың небір қияметін көрген жанмын. Бірақ фашизм-
нің соңғы бекінісіне айналған Берлинді алғандагы соғыс, Рейхстагқа
ту тігердегі сұрапыл соғыс - ол нағыз жойқын қырғын! Рақымжан -
Жеңіс жалауын желбіретіп Рейхстагқа тіккен батыр ...
(Зейнеп Ахметова)
• Бауыржан Момышұлы Рақымжан Қошқарбаевтың ерлігін қалай баға-
лады?
• Батырдың «Адамның жақсы қасиеті де, жасық қасиеті де соғыста, тап
сондай сәтте көрінеді» деген пікірін қалай түсінесің?
• Сенің өміріңде бүкіл алдағы өміріңе әсер еткен оқиға болды ма?
В Республике Казахстан имеется 48 262 озера, из которых 45 248 имеют площадь менее 1 км². Крупных озёр с площадью более 100 км² — 21. Казахстан омывается такими крупными озёрами, как Каспийское море и Аральское море. Кроме того, в республике находится одно из самых больших озёр мира — Балхаш.
По территории Казахстана озёра расположены неравномерно. На северный Казахстан приходится 45 % всех озёр, на центральный вместе с южным — 36 %, в остальных регионах находится только 19 %
Общая поверхность озёр Казахстана достигает — 45 002 км². Общий объём воды — 190 км
Су тіршілік көзі.
Сусыз тіршілік жоқ, ол бүкіл тірі жан иесінің бойында бар. Тамақсыз бірнеше күн өмір сүруге болады, ал сусыз сонша уақыт өмір сүру мүмкін емес.
Адамның, сондай-ақ көптеген жан-жануарлар денесінің 2/3-і, ал кейбір өсімдіктердің 4/5-і судан тұрады.
Жер бетінің тек 1/3-ін құрлық, ал 2/3-ін су алып жатыр. Мұхиттар мен теңіздерді, өзен-көлдерді былай қойғанда, жер астында да, топырақта да су бар. Мұздықтар мен айсбергтер де қатып қалған су болып табылады. Су атмосферада да аз емес, онда ол бұлт, тұман, бу және жаңбыр мен қар түрінде болады.
Біреулер қап-қатты мұз да, газдай жеп-жеңіл бу да су болғаны ма деп таң қалады . Бұл — судың негізгі қасиеті. Ол сұйық, қатты және газ тәрізді үш түрлі күйде кезігеді.
Судың көптеген заттарды оңай ерітетін және бір маңызды қасиеті бар. Әрине, біз қанттың — шайда, ас тұзының сорпада қалай еритінін көріп жүрміз. Сонымен қатар су жердегі алуан түрлі тұздар мен басқа да көптеген қатты денелерді, газдарды еріте алады.