Осыншама алып құрылысты дәлме-дәл өлшеп салуға нендей сызықтар мен өлшемдерді қолданғанын білгісі келді. Бас зергерге сауал қойды.
Қыпшақ өлшемдері туралы кітап жазып жүрмін, – деп бастады
сөзін зергер.
Қай ұлттың болмасын, өзіндік өлшем заңы бар. Қыпшақ
өлшемдері де ешкімнен кем қалыспайды.
Бас зергер өлшем заңдары туралы көп айтты. Бұдан Иланшы
Қадырханның ұққаны: Әлгі өлшемдер кездейсоқ келтіріле салмайды, ел
мен елдің, салт пен дәстүрдің арақатынасынан шыққан.
Арыстан баба кесенесін әлі тамашалап жүрген. Оң қабырғадағы жар-
ма қақпадан өтіп, кіші бөлмеге енді. Төрт қабырға да жарылған қызғалдақ
қауызындай тепе-тең, жұмыр қабырғадан тұрады екен. Ескерткіштің тағы
бір ерекшелігі күмбез астына бірде-бір тұғыр не тіреу қойылмаған. Бас
зергердің құрылыс есебіне жетік жан екеніне енді көз жеткізді. ...Иланшы
Қадырхан мен зергер зәулім ескерткішті көп аралады... .
л. Досжан
СОСТАВИТЬ ПЛАН
ежелгі адамдарАдамтектес маймылдар мен адамдарды бір-бірінен ажырататын басты белгі — мидың салмағы. Адамтектес маймылдардың миының салмағы 750 г-нан аспайды. Миының салмағы 750 г кезінде бала сөйлей алады. Ежелгі адамдардың сөздік қоры өте аз болды, ол тек жеке сөздерден ғана құралды. Олар сөз арқылы бір-бірімен байланыс жасап отырды. Ең алғаш қауымдасып тіршілік еткен адамдар еңбек ете жүріп, бір-бірімен үнемі қарым-қатынаста болды. Олар сөз арқылы өз өмірлерінен жинақтаған тәжірибелерін ұрпақтан-ұрпақка беріп отырды. Сөз — адамның ойлау қабілетінің дамуына, еңбек құралдарын жетілдіруге және қоғамдық қарым-қатынастардың күрделене түсуіне әсер етті.
Биыл қазақ даласының ұлы перзенті Қаныш Имантайұлы Сәтбаевтың туғанына 120 жыл толып отыр. Қ.И.Сәтбаев – алгебрадан мектеп оқулығының алғашқы құрастырушысы, тұңғыш кәсіби тау-кен инженері, ғалым-геолог, Қазақстан Ғылым академиясының негізін қалаушы және тұңғыш президенті, Қазақстандағы алғашқы Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты, еліміздегі ғылымның негізін салушылардың бірі, мемлекет және қоғам қайраткері. Сондықтан да ұлы ғалымның есімі қазақ халқының тарихында алтын әріппен жазылған.
Бұл мерейтой ғалымның бастамасымен құрылған әрі Қазақстандағы кәсіби және инженерлік білім берудің қайнар көзі атанған Тау-кен институтының негізінде құрылған Қ.Сәтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық зерттеу университетінің 85 жылдығымен тұспа-тұс келіп отыр.