ответь на во по казахскому) Ғарыш кеменің іші қандай? Ғарышкеме қандай жылдамдықпен ұшады? Ғарышкерлер неліктен қабырғаға байланған арнайы қапта ұйықтайды
Таза ауа–денсаулық кепілі. Әр адам тәулігіне бірнеше мың литр ауа жұтады.Ауа мөлдір түссіз.Ауаның пішіні жоқ. Ең алдымен ауадағы оттегі өкпеге барады, ол бүкіл ағзаға тарайды. Зиянды заттармен тыныс алған адам тез шаршайды. Ол әр түрлі ауруларға шалдығуы мүмкін. Адам жақсы демалуы үшін оған таза ауа қажет. Теңіз жағалауында, орман ішінде таза ауа болады. Ауаға зиян келтіретін экологиялық жағдайлар болады.
Ал жер бетіндегі ауа құрамында денсаулыққа зиянды қоспалар араласып жүреді. Әсіресе өндірістік қалаларда ауа көп ластанады. Ауаның тазалығын сақтауы үшін ірі кәсіп орындар фабрика, зауыттар, жылу орталықтарының моржаларына қондырғылар орнатылады.Бензинмен жүретін көліктер көп мөлшерде ұлы заттарды бөліп шығарады. Айналадағы ауаның тазалығын сақтауда көгалдандыруды маңызы зор.
Өсімдік ауа құрамындағы көмірқышқыл газын, зиянды заттарды, шаңды жұтып оның орнына оттегі бөліп шығарады. Әр адам жасыл өсімдіктерді отырғызуға атсалысуы керек.
Экологиялық жағдайлар
Табиғаттың әр – түрлі құбылыстар болады. Мысалы, отын жанғанда, завод, фабрикалар жұмыс істеп тұрғанда аз мөлшерде кездейсоқ газдар ауаға таралуы мүмкін. Ал көмір бензин және т.б. отындар толық жанбаса ауаға күйе, иіс газы, тағы басқа газдар таралады. Көліктерді қозғалтқыштары да ауаға улы газдар таратады, бұл газдар да қоршаған ортаның бүлінуіне әкеліп соғады. Кез-келген жерге қоқыс тастау. Бұлардың барлығы ауаны ластайды. Ауаны ластанудан сақтау. Кез-келген жерге қоқыс тастамау. Табиғатқа көгалдандыру жұмыстарын жүргізу. Өсімдіктермен жан –жануарларды қорғауымыз керек.
Оңтүстік Қазақстан облысы Сайрам ауданы№71 Қарасай батыр атындағы шағын жинақты жалпы орта мектебіҚазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі Маликова Шолпан Сагындыковна
7 – сынып Әдебиет пәні
Сабақтың тақырыбы: Мазмұндама «Екі дос»
Сабақтың мақсаты: 1. Білімділік:оқушылардың есте сақтау және пайымдау қабілеттерін дамыту, тыңдау дағдыларын жетілдіру, түсінгендерін көркем сөзбен жеткізе алуға үйрету;
2. Дамытушылық: оқушыларды өз ана тілінде сауатты да мағыналы жазу қабілеттерін дамыту;
3.Тәрбиелік: дос бола білуге, достықты қадірлей білуге үйрету.
Сабақтың түрі: мазмұндама
Сабақтың әдіс тәсілдері: оқу, тыңдау, талдау, жазу.
Пәнаралық байланыс: қазақ тілі, тарих
І. Ұйымдастыру кезеңі. Психологиялық дайындық «Көңіл күйің қалай?».
ІІ. Сабақтың мақсаты мен міндетін хабарлау.
ІІІ.Мазмұндама мәтінімен таныстыру:
Екі дос Ертеде, ел арасында жаугершілік жиі болатын кезде, қазақтың екі жауынгері төс қағысып дос болады. Бірде әскерлер бір өзеннің бойында шатыр тігіп, дамылдапты. Тұтқиылдан жаудың қалың қолы шабуыл жасапты. Тонаған мал-мүліктерін тиеп кетіпті. Қолға түскен азаматтарды айдай жөнеліпті. Әлгі екі достың біреуі жау қолына түседі. Досының қолға түсіп қалғанын естіген екінші батыр күздің қара суығына қарамастан, өзенді малтып өтіп, жау жатқан жағаға келеді. Анталаған жау әскерлері оны тарпа бас салады. Жауынгер өзін қолбасыларына апаруды өтінеді. Алып келген соң ол жаудың қолбасына: -Мен қолдарыңа түскен бір жауынгерге құн төлеп, сатып алуға келдім. Менің оған айырбасқа беретін малым не мүлкім жоқ. Бір-ақ нәрсе беремін. Ол -өзімнің өмірім. Досымды босатыңыз, ол үшін өзімнің өмірімді қияр едім, -дейді. Қолбасы ойланып отырып, оны сынамақ болады да: -Жарайды, мен сені қыршыныңнан қимай-ақ қояйын. Маған сол өміріңнің бір бөлшегін ғана берсең болды,-дейді. -Ол не? – дейді досын құтқаруға асыққан жігіт. -Маған сенің көздерің керек,-дейді қолбасы,-екі көзіңді ойып аламын. Осыған келісесің бе? - Ол да болсын, көзімді тезірек ал да, досымды босат,-дейді жауынгер. Жігіт бұл сыннан толқусыз өтеді. Әлгі жауынгер тұтқыннан босаған досының иығына қолын қойып, зағип күйі қуанып, күлімдеп келе жатады. Мұны көрген жаудың қолбасы: «Мынадай ерлері бар халықты тұтқиылдан келіп, қапыда бас салмаса, бетпе-бет ұрыста жеңу қиынға соғады», - деп түйеді. Сөйтіп, өз әскерлеріне шегінуге бұйрық берген екен. («Ел аузынан», 219 сөз.)
Мазмұндау жоспары (оқушылармен ақылдаса отырып, бірге құрылады):Жаугершілік заман. Екі жігіттің достығы.Тұтқиылдан келген жау.Тұтқынға түсу.Құн төлеу.Сүрінбей өткен сынақ.Жаудың шегінуі.
Таза ауа–денсаулық кепілі. Әр адам тәулігіне бірнеше мың литр ауа жұтады.Ауа мөлдір түссіз.Ауаның пішіні жоқ. Ең алдымен ауадағы оттегі өкпеге барады, ол бүкіл ағзаға тарайды. Зиянды заттармен тыныс алған адам тез шаршайды. Ол әр түрлі ауруларға шалдығуы мүмкін. Адам жақсы демалуы үшін оған таза ауа қажет. Теңіз жағалауында, орман ішінде таза ауа болады. Ауаға зиян келтіретін экологиялық жағдайлар болады.
Ал жер бетіндегі ауа құрамында денсаулыққа зиянды қоспалар араласып жүреді. Әсіресе өндірістік қалаларда ауа көп ластанады. Ауаның тазалығын сақтауы үшін ірі кәсіп орындар фабрика, зауыттар, жылу орталықтарының моржаларына қондырғылар орнатылады.Бензинмен жүретін көліктер көп мөлшерде ұлы заттарды бөліп шығарады. Айналадағы ауаның тазалығын сақтауда көгалдандыруды маңызы зор.
Өсімдік ауа құрамындағы көмірқышқыл газын, зиянды заттарды, шаңды жұтып оның орнына оттегі бөліп шығарады. Әр адам жасыл өсімдіктерді отырғызуға атсалысуы керек.
Экологиялық жағдайлар
Табиғаттың әр – түрлі құбылыстар болады. Мысалы, отын жанғанда, завод, фабрикалар жұмыс істеп тұрғанда аз мөлшерде кездейсоқ газдар ауаға таралуы мүмкін. Ал көмір бензин және т.б. отындар толық жанбаса ауаға күйе, иіс газы, тағы басқа газдар таралады. Көліктерді қозғалтқыштары да ауаға улы газдар таратады, бұл газдар да қоршаған ортаның бүлінуіне әкеліп соғады. Кез-келген жерге қоқыс тастау. Бұлардың барлығы ауаны ластайды. Ауаны ластанудан сақтау. Кез-келген жерге қоқыс тастамау. Табиғатқа көгалдандыру жұмыстарын жүргізу. Өсімдіктермен жан –жануарларды қорғауымыз керек.
7 – сынып
Әдебиет пәні
Сабақтың тақырыбы: Мазмұндама «Екі дос»
Сабақтың мақсаты: 1. Білімділік:оқушылардың есте сақтау және пайымдау қабілеттерін дамыту, тыңдау дағдыларын жетілдіру, түсінгендерін көркем сөзбен жеткізе алуға үйрету;
2. Дамытушылық: оқушыларды өз ана тілінде сауатты да мағыналы жазу қабілеттерін дамыту;
3.Тәрбиелік: дос бола білуге, достықты қадірлей білуге үйрету.
Сабақтың түрі: мазмұндама
Сабақтың әдіс тәсілдері: оқу, тыңдау, талдау, жазу.
Пәнаралық байланыс: қазақ тілі, тарих
І. Ұйымдастыру кезеңі. Психологиялық дайындық «Көңіл күйің қалай?».
ІІ. Сабақтың мақсаты мен міндетін хабарлау.
ІІІ.Мазмұндама мәтінімен таныстыру:
Екі досЕртеде, ел арасында жаугершілік жиі болатын кезде, қазақтың екі жауынгері төс қағысып дос болады.
Бірде әскерлер бір өзеннің бойында шатыр тігіп, дамылдапты. Тұтқиылдан жаудың қалың қолы шабуыл жасапты. Тонаған мал-мүліктерін тиеп кетіпті. Қолға түскен азаматтарды айдай жөнеліпті. Әлгі екі достың біреуі жау қолына түседі. Досының қолға түсіп қалғанын естіген екінші батыр күздің қара суығына қарамастан, өзенді малтып өтіп, жау жатқан жағаға келеді. Анталаған жау әскерлері оны тарпа бас салады. Жауынгер өзін қолбасыларына апаруды өтінеді. Алып келген соң ол жаудың қолбасына:
-Мен қолдарыңа түскен бір жауынгерге құн төлеп, сатып алуға келдім. Менің оған айырбасқа беретін малым не мүлкім жоқ. Бір-ақ нәрсе беремін. Ол -өзімнің өмірім. Досымды босатыңыз, ол үшін өзімнің өмірімді қияр едім, -дейді.
Қолбасы ойланып отырып, оны сынамақ болады да:
-Жарайды, мен сені қыршыныңнан қимай-ақ қояйын. Маған сол өміріңнің бір бөлшегін ғана берсең болды,-дейді.
-Ол не? – дейді досын құтқаруға асыққан жігіт.
-Маған сенің көздерің керек,-дейді қолбасы,-екі көзіңді ойып аламын. Осыған келісесің бе?
- Ол да болсын, көзімді тезірек ал да, досымды босат,-дейді жауынгер.
Жігіт бұл сыннан толқусыз өтеді.
Әлгі жауынгер тұтқыннан босаған досының иығына қолын қойып, зағип күйі қуанып, күлімдеп келе жатады.
Мұны көрген жаудың қолбасы: «Мынадай ерлері бар халықты тұтқиылдан келіп, қапыда бас салмаса, бетпе-бет ұрыста жеңу қиынға соғады», - деп түйеді. Сөйтіп, өз әскерлеріне шегінуге бұйрық берген екен. («Ел аузынан», 219 сөз.)
Сөздік: төс қағысып, тұтқиылдан, жау қолы, малтып өту, анталаған, құн төлеу,зағип, қапыда.
Мазмұндау жоспары (оқушылармен ақылдаса отырып, бірге құрылады):Жаугершілік заман. Екі жігіттің достығы.Тұтқиылдан келген жау.Тұтқынға түсу.Құн төлеу.Сүрінбей өткен сынақ.Жаудың шегінуі.
Мәтінді мазмұндау.(1-2 оқушы түсінгендерін әңгімелейді).
Мазмұндаманы жазу.
Үйге тапсырма: Өткен тақырыптарды қайталау.