ССалалас құрмалас сөйлем - құрамындағы жай сөйлемдердің баяндауыштары тиянақты тұлғада келіп , өзара бір-бірімен тең дәрежеде байланысқан құрмаластың түрі. Салаластың құрамындағы жай сөйлемдер бір – бірімен бағынбай, тең дәрежеде байланысып, баяндауыштары тиянақты келіп жай сөйлемдерді жеке – жеке қолдануға болады.
Салалас құрамластың құрамындағы жай сөйдемдер өзара бір – бірімен екі түрлі жолмен байланысады.
1. Интонация арқылы мағыналарының жаңындағына қарай іргелесе байланысады.
2. Салалас құрмаластың құрамындағы жай сөйлемдер бір – бірінен өзара жалғаулық щылаулар арқылы байланысады.
Ыңғайлас мәнді да, де,та, әрі, және , мен жалғаулық шылаулар.
Қарсылық мәнді бірақ, алайда , дегенмен, сонда да, әйтсе де, сөйткенмен, ал тәрізді жалғаулық шылаулар.
Себеп – салдар мәнді өйткені , себебі, сол себепті, сондықтан, неге десеңіз тәрізді жалғаулық шылаулар;
Талғау мәнді не, немесе, я, яки, не болмаса, я болмаса, яеи болмаса, әлде тәрізді жалғаулық шылаулар.
Кезектес мәнді кейде, бірде , біресе тәрізді жалғаулық шылаулар.
3. Салалас құрмалас сөйлемнің түрлері .
Салалас құрмаластың құрамындағы жай сөйлемдер бір – бірімен өзара белгілі мағыналық қарым – қатынаста айтылады. Мағыналық қарым-қатынаста жұмсалуына қарай салалас құрмалас сөйлем мынадай алты түрге бөлінеді :
-Так, родня,раз вы здесь собрались вместе ,послушайте меня-сказпл председатель.
-Сами знаете, я ушёл,чтобы привести рабочих.
-Правительство отправило на 9колхозов нашего района Булгыртау ,54 детей.Пока я дошёл,взрослых увели отдельно. Я привёл шестерых.Всем не хватит.Будем делить поровну, то, что имеем.
-Так,Дауренбек,обратился председатель,- читай свои документы, поведай об историях детей.
Двое во главе строя-казахи, старшему-восемь,младшему-шесть.Этот Ертай , а тот Нартай.Они братья.Затем стоит татарский мальчик.Зовут-Рашидему семь лет Узкоглазая, широколицый,лысая,тёмная девочка калмычка или дунганка, лет шести.С ней рядом -Яков, 9лет, за большой нос можно подумать, что он-жойт, но по документу русский,неизвестно откуда взялся,и где живёт,к тому же немой.Последнему стоящему 7лет.От вас зачем скрывать,
плох родом:немец.Не в детдоме было его место,приняли,потому что остался круглой сиротой.Правительство и он оказалмя тут. -Дед Ахмет погладил по голове всех стоящих детей, и взял за руку немецкого мальчика.
-Я выбираю его самого, говори как моего сына зовут.
-Зигфрид Вольфганг Вагнер. Тоже мне, находка- усмехнулся Дауренбек.
-Ее, имя хорошее. Айналайын, пошли домой.Мать дожидается.
Заснувший до окончания ужина, Зигфрид, проснулся в тёплой постели Зекеном Ахметулы Бегимбетовым.
Салалас құрамластың құрамындағы жай сөйдемдер өзара бір – бірімен екі түрлі жолмен байланысады.
1. Интонация арқылы мағыналарының жаңындағына қарай іргелесе байланысады.
2. Салалас құрмаластың құрамындағы жай сөйлемдер бір – бірінен өзара жалғаулық щылаулар арқылы байланысады.
Ыңғайлас мәнді да, де,та, әрі, және , мен жалғаулық шылаулар.
Қарсылық мәнді бірақ, алайда , дегенмен, сонда да, әйтсе де, сөйткенмен, ал тәрізді жалғаулық шылаулар.
Себеп – салдар мәнді өйткені , себебі, сол себепті, сондықтан, неге десеңіз тәрізді жалғаулық шылаулар;
Талғау мәнді не, немесе, я, яки, не болмаса, я болмаса, яеи болмаса, әлде тәрізді жалғаулық шылаулар.
Кезектес мәнді кейде, бірде , біресе тәрізді жалғаулық шылаулар.
3. Салалас құрмалас сөйлемнің түрлері .
Салалас құрмаластың құрамындағы жай сөйлемдер бір – бірімен өзара белгілі мағыналық қарым – қатынаста айтылады. Мағыналық қарым-қатынаста жұмсалуына қарай салалас құрмалас сөйлем мынадай алты түрге бөлінеді :
1. Ыңғайлас салалас.
2 Қарсылықты салалс.
3. Себеп – салдар салалас.
4. Ілектес салалас.
5. Талғаулы салалас.
6. Кезектес салалас.
ответ: Дети одного рода.
-Так, родня,раз вы здесь собрались вместе ,послушайте меня-сказпл председатель.
-Сами знаете, я ушёл,чтобы привести рабочих.
-Правительство отправило на 9колхозов нашего района Булгыртау ,54 детей.Пока я дошёл,взрослых увели отдельно. Я привёл шестерых.Всем не хватит.Будем делить поровну, то, что имеем.
-Так,Дауренбек,обратился председатель,- читай свои документы, поведай об историях детей.
Двое во главе строя-казахи, старшему-восемь,младшему-шесть.Этот Ертай , а тот Нартай.Они братья.Затем стоит татарский мальчик.Зовут-Рашидему семь лет Узкоглазая, широколицый,лысая,тёмная девочка калмычка или дунганка, лет шести.С ней рядом -Яков, 9лет, за большой нос можно подумать, что он-жойт, но по документу русский,неизвестно откуда взялся,и где живёт,к тому же немой.Последнему стоящему 7лет.От вас зачем скрывать,
плох родом:немец.Не в детдоме было его место,приняли,потому что остался круглой сиротой.Правительство и он оказалмя тут. -Дед Ахмет погладил по голове всех стоящих детей, и взял за руку немецкого мальчика.
-Я выбираю его самого, говори как моего сына зовут.
-Зигфрид Вольфганг Вагнер. Тоже мне, находка- усмехнулся Дауренбек.
-Ее, имя хорошее. Айналайын, пошли домой.Мать дожидается.
Заснувший до окончания ужина, Зигфрид, проснулся в тёплой постели Зекеном Ахметулы Бегимбетовым.
Объяснение: