Қарлығаш – айыр құйрықты, қанаттары ұзын, әрi үшкiр келетiн, шағын денелi қара ала құс. Қарлығаш сөзi «қара», «ала», «құс» деген сөздердiң кiрiгуiнен шыққан. Торғайлар отрядына жататын құс тұқымдасы. Басқа құстардан бiр айырмашылығы – жемiн ұшып жүрiп ұстайды. Суды да ұшып жүрiп iшедi. Бауыры ақшыл, арқасы қоңыр, жасыл жылтыр. Арктика мен Антарктидан басқа жердiң бәрiнде мекендейдi. Бүкiл әлемде қарлығаштың 80 түрi бар. Оның 4 туысқа жататын 5 түрi Қазақстанда кездеседi. Олар: жар қарлығашы, құз қарлығашы, қос реңдi қарлығаш, сепкiлтөс қарлығаш, кент қарлығашы.
Республикамыздың барлық жерiне тараған. Орман-тоғай, өзен-көлдер маңында, шөлдi және таулы өңiрлерден жиi ұшыратасың. Жыл құсы. Күз түсе, Африка мен Оңтүстiк Азияға ұшып кетедi. Жылына бiр рет, қыста түлейдi. Екiншi жылы ұрпақ бередi. Екi-екiден, кейде топтанып, шыңға, тiк жарға, кейде тұрғын үй қабырғаларына, ағашқа жапсыра ұя жасайды. Ұяны топырақ пен сазды сiлекейiн араластырып қалайды. Iшiне майда шөп, қауырсын, мамық төсейдi. Қарлығаштың кейбiр түрлерi жарға үңгiп iн қазады. Олардың тостаған тәрiздi, бетiн ашық етiп немесе қап, дорба тәрiздi етiп, кiрiп-шығатын тесiк қалдыра жасаған ұялары да бар.
Қарлығаш – пайдалы құс. Зиянды насекомдарды, әсiресе, шыбын-шiркейдi өте көп жеп, ауыл шаруашылығына пайда келтiредi.
Қарлығаштар жылына екi рет жұмыртқалайды. Алты-жетi күннен соң жасап бiтiрген ұясына 3-тен 7-ге дейiн жұмыртқа салады. Екi-үш аптада балапан басып шығарады. Балапандары алғаш қызылшақа болады. Балапандарына жем iздеуге шығарда ұядан құлап кетпесiн деп, аяқтарын қылмен байлап кетедi.
Ата-бабаларымыз қарлығашты ежелден жақсы көрген. Қарлығаштай сүйкiмдi, еңбекқор, ақылды болсын деп, қыздарына Қарлығаш деп ат қойған. Қарлығашқа көптеген аңыз-ертегi, мақал-мәтел, жұмбақтар, жыр жолдарын арнаған. Аңыз-ертегiлерде қарлығаштың адамдарға жасаған көмегi айтылады. Мысалы, «Қарлығаштың құйрығы неге айыр?» ертегiсi, Төле бидiң қалай «Қарлығаш би» атанғаны туралы аңыз… Қарлығашқа қатысты көптеген ырым-жорамалдар да бар. Мысалы:
Қарлығаш биiктеп ұшса – күн ашық болады.
Жер бауырлап ұшса – жаңбыр жауады.
Қарлығаш жылы жақтан оралған кезде қораға қонса, қой егiз туады. Ақ мол болады. Ал үй жақтауына немесе шатырына қонса, сол үйдiң жан басы көбейедi. Түсiңде қарлығаш көрсең бақытқа кенелесiң…
Менің өмірімде ең жақсы және бақытты деп мақтана алатын күнім бар. Мен үшін бұл теңізді алғаш көрген жаз күндерінің бірі еді. Мен оны бала кезінен, теледидар экранынан суреттерде жиі көретінмін және үнемі оны өз көзіммен көретінімді армандайтынмын. Олар маған мектепке бармай-ақ, жүзуге үйретті, олар бассейнде сабақтарға жазылды, бірақ маған бұл өте қызықты болып көрінді, ал теңіз - бұл өте үлкен, керемет. Адамға ессіз күйде ғашық болып, оған қайта-қайта оралуды армандау үшін теңізге қарау керек.
Алғаш рет ата-анам мен жеті жасымда теңізге демалды. Мен алдағы сапарды тағатсыздана күттім, анама заттарды жинауға көмектесіп, бір нәрсені ұмытып кеткенімізді тексеріп, уәде етілген сапар күні келгенде мен діттеген жерімізге жетуді күте алмадым.
Маған теңіз өте қатты ұнады, маған жүзу ғана емес, сонымен қатар пирстен суға секіру, жағажайда волейбол ойнау, жаңа достар табу және жай ғана көңіл көтеру ұнады. Теңіз саяхаттарының бірінде біз нағыз су астындағы алыптар сияқты көрінетін дельфиндерді де көрдік. Сондықтан мен ең жақсы күнімді еске алдым.
Объяснение:
Перевод
В моей жизни есть день, который я с гордостью могу назвать лучшим и самым счастливым. Для меня такой момент стал одним из летних дней, когда я впервые увидел море. Я часто видел его как ребенка в картинках, с экранами телевизоров и всегда мечтал, что когда-нибудь я увижу его своими глазами. Меня учили плавать перед школой, когда я был зачислен в бассейн, но мне это показалось совершенно скучным, а море - таким необычным, величественным. Нужно только один раз взглянуть на море, полюбить его до воспоминания и начать мечтать о нем, возвращаться к нему снова и снова.
Первый раз, когда мы пошли на море с моими родителями, мне было семь лет. Всю неделю я был в авангарде предстоящей поездки маме собирать вещи, проверял, не забыли ли мы, и когда наконец-то наступила обещанная поездка, я не могу позволить себе ее доставить.
Мне очень понравилось море, я любил плавать, и все еще прыгать в воду с пирсом, играть в волейбол на пляже, заводить новых друзей и веселиться. И в то же время на одной из морских прогулок нам даже удалось увидеть дельфинов, которые показали мне настоящих подводных гигантов. Поэтому я вспомнил свой лучший день.
Республикамыздың барлық жерiне тараған. Орман-тоғай, өзен-көлдер маңында, шөлдi және таулы өңiрлерден жиi ұшыратасың. Жыл құсы. Күз түсе, Африка мен Оңтүстiк Азияға ұшып кетедi. Жылына бiр рет, қыста түлейдi. Екiншi жылы ұрпақ бередi. Екi-екiден, кейде топтанып, шыңға, тiк жарға, кейде тұрғын үй қабырғаларына, ағашқа жапсыра ұя жасайды. Ұяны топырақ пен сазды сiлекейiн араластырып қалайды. Iшiне майда шөп, қауырсын, мамық төсейдi. Қарлығаштың кейбiр түрлерi жарға үңгiп iн қазады. Олардың тостаған тәрiздi, бетiн ашық етiп немесе қап, дорба тәрiздi етiп, кiрiп-шығатын тесiк қалдыра жасаған ұялары да бар.
Қарлығаш – пайдалы құс. Зиянды насекомдарды, әсiресе, шыбын-шiркейдi өте көп жеп, ауыл шаруашылығына пайда келтiредi.
Қарлығаштар жылына екi рет жұмыртқалайды. Алты-жетi күннен соң жасап бiтiрген ұясына 3-тен 7-ге дейiн жұмыртқа салады. Екi-үш аптада балапан басып шығарады. Балапандары алғаш қызылшақа болады. Балапандарына жем iздеуге шығарда ұядан құлап кетпесiн деп, аяқтарын қылмен байлап кетедi.
Ата-бабаларымыз қарлығашты ежелден жақсы көрген. Қарлығаштай сүйкiмдi, еңбекқор, ақылды болсын деп, қыздарына Қарлығаш деп ат қойған. Қарлығашқа көптеген аңыз-ертегi, мақал-мәтел, жұмбақтар, жыр жолдарын арнаған. Аңыз-ертегiлерде қарлығаштың адамдарға жасаған көмегi айтылады. Мысалы, «Қарлығаштың құйрығы неге айыр?» ертегiсi, Төле бидiң қалай «Қарлығаш би» атанғаны туралы аңыз… Қарлығашқа қатысты көптеген ырым-жорамалдар да бар. Мысалы:
Қарлығаш биiктеп ұшса – күн ашық болады.
Жер бауырлап ұшса – жаңбыр жауады.
Қарлығаш жылы жақтан оралған кезде қораға қонса, қой егiз туады. Ақ мол болады. Ал үй жақтауына немесе шатырына қонса, сол үйдiң жан басы көбейедi. Түсiңде қарлығаш көрсең бақытқа кенелесiң…
Менің өмірімде ең жақсы және бақытты деп мақтана алатын күнім бар. Мен үшін бұл теңізді алғаш көрген жаз күндерінің бірі еді. Мен оны бала кезінен, теледидар экранынан суреттерде жиі көретінмін және үнемі оны өз көзіммен көретінімді армандайтынмын. Олар маған мектепке бармай-ақ, жүзуге үйретті, олар бассейнде сабақтарға жазылды, бірақ маған бұл өте қызықты болып көрінді, ал теңіз - бұл өте үлкен, керемет. Адамға ессіз күйде ғашық болып, оған қайта-қайта оралуды армандау үшін теңізге қарау керек.
Алғаш рет ата-анам мен жеті жасымда теңізге демалды. Мен алдағы сапарды тағатсыздана күттім, анама заттарды жинауға көмектесіп, бір нәрсені ұмытып кеткенімізді тексеріп, уәде етілген сапар күні келгенде мен діттеген жерімізге жетуді күте алмадым.
Маған теңіз өте қатты ұнады, маған жүзу ғана емес, сонымен қатар пирстен суға секіру, жағажайда волейбол ойнау, жаңа достар табу және жай ғана көңіл көтеру ұнады. Теңіз саяхаттарының бірінде біз нағыз су астындағы алыптар сияқты көрінетін дельфиндерді де көрдік. Сондықтан мен ең жақсы күнімді еске алдым.
Объяснение:
ПереводВ моей жизни есть день, который я с гордостью могу назвать лучшим и самым счастливым. Для меня такой момент стал одним из летних дней, когда я впервые увидел море. Я часто видел его как ребенка в картинках, с экранами телевизоров и всегда мечтал, что когда-нибудь я увижу его своими глазами. Меня учили плавать перед школой, когда я был зачислен в бассейн, но мне это показалось совершенно скучным, а море - таким необычным, величественным. Нужно только один раз взглянуть на море, полюбить его до воспоминания и начать мечтать о нем, возвращаться к нему снова и снова.
Первый раз, когда мы пошли на море с моими родителями, мне было семь лет. Всю неделю я был в авангарде предстоящей поездки маме собирать вещи, проверял, не забыли ли мы, и когда наконец-то наступила обещанная поездка, я не могу позволить себе ее доставить.
Мне очень понравилось море, я любил плавать, и все еще прыгать в воду с пирсом, играть в волейбол на пляже, заводить новых друзей и веселиться. И в то же время на одной из морских прогулок нам даже удалось увидеть дельфинов, которые показали мне настоящих подводных гигантов. Поэтому я вспомнил свой лучший день.