Решите тест «етістіктің түрлері» тақырыбы бойынша
1. құранды етістікті тап.
а) уәде бер в) айта бар с) келе сал д) айтып сал е) барып қал
2. туынды түбір етістікті тап.
а) қараған в) байымайды с) кеспейді д) қадалды е) батырыпты
3. негізгі түбір етістікті тап.
а) ойлан в) сана с) шақыр д) тазала е) басқар
4. қай етістік табыс септігіндегі сөз арқылы анықталады?
а) салт в) сабақты с) құранды д) көмекші е) құранды
5. жеке тұрып сөйлем мүшесі бола алмайтын етістіктің түрін көрсет.
а) салт в) сабақты с) болымсыз д) көмекші е) құранды
6.болымсыз етістікті тап.
а) қалам бар (ма) в) бұл—шығар(ма) с) сабақтан қал(ма)
д) қызық жарна(ма) е) атым ал(ма)
7. етістіктің қай түрі іс-әрекеттәң жүзеге аспағанын білдіреді?
а) болымды в) күрделі с) болымсыз д) негізгі е) туынды
8. болымды етістікті тап.
а) бет қаратар емес в) жалған айтып суыспа
с) енді топтың ішін көрмек емес д) жүйрік алысқа шабады.
е) енді бұлай істемегейсің.
9.күрделі етістіктің қатарын белгіле.
а) ,ойлан,ақылдас
в) жұлқылады,тарсылдады,ойбайлады
с) жүре бер,әуре-сарсаңға түсті,әперді
д) көңілден,ағар,үшеуле
е) жаздыртты,оқытты,сөйлесті.
10.сабақты етістікті тап.
а) келгеніне қатты қуанып еді.
в) дала тіршілігі басталғалы тұр.
с) қаңтардың қақаған қарлы бораны да келіп жетті.
д) ғарышкер болғысы келеді.
е) тәжірибесін үйретумен келеді
Күшігім еркелей білетін,
Кейде ол шәуілдеп үретін.
Жата қап аяғын көтерсе
Көргендер еріксіз күлетін.
Тойған соң томпайып жататын,
Бір тәтті ұйқыға бататын.
Түсінде мысықпен алысып,
Жүретін бөлмеде жарысып.
Қарасам, міне енді өсіпті,
Ит бопты кәдімгі қабаған.
Әуелі өзіме өшікті
Күнәм жоқ бір рет сабаған.
Мақтайды біреулер даурығып,
Қасқыр деп итімді қабаған.
Мен жүрмін кете алмай айығып,
Өз итім түсірген жарадан,
***
Отырсам үндемей үйімде,
Тоқмейіл, ақпейіл күйімде.
Келуші көбейіп кетеді
Шашымның ағынан сүюге.
Мақтауға бәрі әзір, жайдары
Мейрімнің ағаға шегі жоқ.
Ақтарар сырларын қайдағы,
Бірінің дығы жоқ, кегі жоқ.
Сәл ғана өзгеріп қалпымнан,
Әділдік сөйлесем болғаны,
Біреуі алып қап алқымнан,
Союға әзір тұр қалғаны...
Тойған соң жататын пырылдап
Мен мысық емеспін, достарым,
Жан болып жүрген сон, шырылдап
Айтамын арымның қосканын
Шешендік сөздер туралы шығарма.
Шешендік сөздер - қоғам өміріне, табиғат құбылыстарына байланысты терең ой, бейнелі шебер тілмен айтылған халық шығармасы, тапқырлық сөздер мен тұжырымдар; қазақ ауыз әдебиетіндегі шағын дидактикалық жанр.
Қазақ халқының шешендік өнерінің алғашқы нұсқалары түркі халықтарының Орхон, Енесей ескерткіштері мен көне жазба мұраларынан табылған. Мұнда Қорқыттың айтқан нақыл сөзі жазылған.
Шешендік өнер суырып салма ақындықпен жақын келетін сирек кездесетін дарын, әрі қасиет. Әркімнің қолынан келе бермейді, себебі ол терең ой мен ұтқыр шешімге құрылады.
Шешендік сөздердің тәрбиелік мәні өте зор. Мысалы, Ыбырай Алтынсарин халық даналығының жас өспірімдерді тапқырлыққа, өткірлікке, адамгершілікке баулитын тәрбие құралы екенін жете танып, өз еңбектеріне орнымен енгізіп, пайдалана білді.
Кезінде үлкен дау – жанжалдың барлығы билер айтқан шешtндік сөздерге тоқтап, өз шешімдерін табатын болған. Тарихқа жүгінетін болсақ, қазақ халқының шешендік сөз өнері XII-XIII ғғ. Аяз би мен Майқы биден басталып, Асан қайғы, Жиренше шешен, Төле би, Қазыбек би, Әйтеке би, Әз Жәнібек, Махамбет пен Сырым батыр шешендіктерінен өз жалғасын тапқан.
Қазақ шeшeндiк сөздeрi — бастаy алар қайнар бұлақтарын түркiлiк танымнан түптeн тартып, өзiндiк ұлттық eрeкшeлiктeрдi, қасиeттeрдi бойына жинақтап, көркeмдiк қyатымeн, ғибраттық сарынымeн дараланған, сондай-ақ, аса бай поэтикалық тiлiмeн өзгeшe қалыпта көрiнгeн, халқымыздың рyхани азығына айналған көркeмдiк құбылыс. Сондықтан да баба мұрасы – өшпес мұра, ұрпаққа ұлағат, кейінгіге аманат, келер күнмен бірге жасайтын рухани асыл қазына екенін ұмытпайық.
Объяснение: