Үндестік заңы дегеніміз – сөз ішіндегі дыбыстардың бір-бірімен үндесіп,біркелкі болып қолданылуы.Үндестік заңының 2 түрі бар:буын үндестігі және дыбыс үндестігі.
1) Буын үндестігі – сөз ішіндегі дауысты дыбыстардың бірыңғай жуан не жіңішке болып үндесуі.Түркі тілдері,оның ішінде қазақ тілі буын үндестігіне негізделеді,яғни қазақтың төл сөздері не бірыңғай жуан не бірыңғай жіңішке болып келеді.
Мынадай сөздерде:
1.қос сөздерде (аман-есен,асты-үсті т.б.)
2.біріккен сөздерде (шекара, ба з,кәсіпорын т.б) буын үндестігі сақталмайды.
Буын үндестігі сөз бен қосымша арасыңда да сақталады,яғни сөзге жалғанатын қосымша сөздің соңғы буынының жуан-жіңішкелігіне қарай жуан не жіңішке жалғанады.Мысалы:тас-қа (тас-ке емес),үй-лер (үй-лар емес),құс-ты (құс-ті емес) т.б.
Буын үндестігіне бағынбайтын қосымшалармен қатар (-мен,-бен,-пен,-нікі,-дікі,-тікі,-паз,-қор,-қой т.б.),кірме сөздерде де буын үндестігіне бағынбайтын жағдайлар болады (кітап,алгебра,цехтан,рульді т.б.).
2) Дыбыс үндестігі дегеніміз – қатар келген екі дыбыстың бір-біріне ықпал етіп үндесуі.Оның 3 түрі бар: ілгерінді ықпал, кейінді ықпал, тоғыспалы ықпал.
1.Ілгерінді ықпал – қатар келген екі дыбыстың алдыңғысының соңғысына әсер етуі.Мысалы:қаш-са (қашша),көзқарас (көзғарас),ақ балық (ақ палық) т.б.
2.Кейінді ықпал – қатар келген екі дыбыстың соңғысының өзінен бұрынғы дыбысқа әсер етуі.Мысалы:бас+шы (башшы), Есенгелді (Есеңгелді),он бес (ом бес) т.б.
3.Тоғыспалы ықпал – қатар келген екі дыбыстың бір-біріне ілгерінді-кейінді ықпал етіп, екеуінің де өзгеріске ұшырауы.Мысалы:Досжан (Дошшан),Жиенқұл (Жиеңғұл),тас жол (ташшол) т.б.
мені антонио кехана шақыртады. мен рыцарьпын және соғысушының сословиесінің қараймын.бас менің маған менің әкемнің, айбынды рыцарьтан ауыр соқ- құлып болатын, фредериха кехана. ол ада-гүде жақында кетті. жеті жастан мені қызмет ет- атақты байға сырғытты, пажбен. мен оқы- мін-, иелен- қару, аула-, ән айт- және биле-. басқа осы менің иманды христианинмен болу оқытты, қоры- шіркеуді және інжілді, қорға- әлсіз, сүй- ел, бол- ара ұрыста ер, көн- және бол- дұрыс сеньорға, айт- шын және ұста- өзінің сөз, блюсти табиғат адалдық, бол- жомарт, қарсы жамандық күрес- және қорға- жиһаз. айтпақшы, абзалдық және әдеп ша қатынас к әйелге де негізгі рыцарлық жақсылықтың тізбесіне деген кіреді. соңыра, мен оруженосцем қызметке деген тұрдым. ал кеше мені в рыцарьтар тәуелдеді. бүгін бас менің өте маңызды день-мой бірінші турнир- "джостра". қарамастан және мен бузумно қ. дейін шыға берістің ұрыстың даласында небәрі ғана сағат қалды және маған қажет бол- ойлармен жинал-. мен ша бардым
Үндестік заңы дегеніміз – сөз ішіндегі дыбыстардың бір-бірімен үндесіп,біркелкі болып қолданылуы.Үндестік заңының 2 түрі бар:буын үндестігі және дыбыс үндестігі.
1) Буын үндестігі – сөз ішіндегі дауысты дыбыстардың бірыңғай жуан не жіңішке болып үндесуі.Түркі тілдері,оның ішінде қазақ тілі буын үндестігіне негізделеді,яғни қазақтың төл сөздері не бірыңғай жуан не бірыңғай жіңішке болып келеді.
Мынадай сөздерде:
1.қос сөздерде (аман-есен,асты-үсті т.б.)
2.біріккен сөздерде (шекара, ба з,кәсіпорын т.б) буын үндестігі сақталмайды.
Буын үндестігі сөз бен қосымша арасыңда да сақталады,яғни сөзге жалғанатын қосымша сөздің соңғы буынының жуан-жіңішкелігіне қарай жуан не жіңішке жалғанады.Мысалы:тас-қа (тас-ке емес),үй-лер (үй-лар емес),құс-ты (құс-ті емес) т.б.
Буын үндестігіне бағынбайтын қосымшалармен қатар (-мен,-бен,-пен,-нікі,-дікі,-тікі,-паз,-қор,-қой т.б.),кірме сөздерде де буын үндестігіне бағынбайтын жағдайлар болады (кітап,алгебра,цехтан,рульді т.б.).
2) Дыбыс үндестігі дегеніміз – қатар келген екі дыбыстың бір-біріне ықпал етіп үндесуі.Оның 3 түрі бар: ілгерінді ықпал, кейінді ықпал, тоғыспалы ықпал.
1.Ілгерінді ықпал – қатар келген екі дыбыстың алдыңғысының соңғысына әсер етуі.Мысалы:қаш-са (қашша),көзқарас (көзғарас),ақ балық (ақ палық) т.б.
2.Кейінді ықпал – қатар келген екі дыбыстың соңғысының өзінен бұрынғы дыбысқа әсер етуі.Мысалы:бас+шы (башшы), Есенгелді (Есеңгелді),он бес (ом бес) т.б.
3.Тоғыспалы ықпал – қатар келген екі дыбыстың бір-біріне ілгерінді-кейінді ықпал етіп, екеуінің де өзгеріске ұшырауы.Мысалы:Досжан (Дошшан),Жиенқұл (Жиеңғұл),тас жол (ташшол) т.б.
мені антонио кехана шақыртады. мен рыцарьпын және соғысушының сословиесінің қараймын.бас менің маған менің әкемнің, айбынды рыцарьтан ауыр соқ- құлып болатын, фредериха кехана. ол ада-гүде жақында кетті. жеті жастан мені қызмет ет- атақты байға сырғытты, пажбен. мен оқы- мін-, иелен- қару, аула-, ән айт- және биле-. басқа осы менің иманды христианинмен болу оқытты, қоры- шіркеуді және інжілді, қорға- әлсіз, сүй- ел, бол- ара ұрыста ер, көн- және бол- дұрыс сеньорға, айт- шын және ұста- өзінің сөз, блюсти табиғат адалдық, бол- жомарт, қарсы жамандық күрес- және қорға- жиһаз. айтпақшы, абзалдық және әдеп ша қатынас к әйелге де негізгі рыцарлық жақсылықтың тізбесіне деген кіреді. соңыра, мен оруженосцем қызметке деген тұрдым. ал кеше мені в рыцарьтар тәуелдеді. бүгін бас менің өте маңызды день-мой бірінші турнир- "джостра". қарамастан және мен бузумно қ. дейін шыға берістің ұрыстың даласында небәрі ғана сағат қалды және маған қажет бол- ойлармен жинал-. мен ша бардым