Менің туған жерім – Қазақстан Республикасы. Бұл – бай тарихпен, көне мәдениетпен және ерекше табиғатпен ұлы мемлекет. Осы тамаша табиғат-ай! Бурабайдың қатты қарағайлары, тың жердің алтын егіндері, Ұлы даланың ақшыл бетегесі – барлық менің Қазақстаным. Менiң Қазақстаным - ел ыстық қалаулы сонымен аяулы, маңызды, асыл. Ғасырлар көп оның жауларынан қоныстандырып, меңгерiп, қорғал қалылу және бүгiн өмiршең бiзге мұраға тапсырылу үшiн бабаларымыздарға керек болды. Еңбек, тер және қандар, қуаныш және бейнеттер неше өткен ұрпақтар үлесiне тидi. Жоңғарлармен соғыстар, патшалықтың қиын кезеңі, Ұлы Отан соғысы – қазақ халқы көп қайғыларды көзі көрді.
Әр Қазақстанның азаматы айрықша күнін есте сақтады және онымен мақтанады. 1991 ж. 16 желтоқсанда Қазақстан Республикасының мемлекеттік саяси тәуелсіздігі туралы конституциялық заң қабылданды. Осы жылда біздің тәуелсіздігімізге 21 жыл орындалды. Сөз жоқ, Қазақстан халқы үшін ұлы күн. Бұл барлық еңбекқорлықтың, халықтардың достықтың нәтижесі.
Қазіргі Қазақстан – егемен, демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтік мемлекет. Әрине, бізге қайда ұмтылу бар. Ғылымды даму, ауылдарды демесу, жемқорлықты жою керек. Бірақ барлық Қазақстан жетістіктері алда болады. Мен сенемін.
Біздің елбасымыз – Н.Ә.Назарбаев, дана адам, шебер саясатшы, нағыз отаншыл. Ол – Ата Заңның гаранты. Біздің Ата Заңымыз – негізгі тәуелсіздіктің нышандарының бірі. Қазақстанда өз мемлекеттік рәміздері бар. Олар: ту, елтаңба, әнұран. Олар егемендікті, бостандықты, дәстүрлерді, тәуелсіздікті көрсетеді. Тәуелсіздік – бұл бүгінгі өмір ғана емес, сонымен қатар, ертеңгі өміріміз - Қазақстанның болашағы, оның мүмкіндіктері мен мақсаттары. Тәуелсіз болу – өз тағдырына жауап беру деген сөз.
Ақыр соңында, әр Қазақстан Республикасының азаматы не істеу керек? Ол мемлекеттік тілін білу, барлық халықтардың дәстүрлерін құрметтеу, өз Отанды қорғау керек. Себебі Қазақстан – біздің ортақ үйіміз, біздің Отанымыз.
Түбір – сөздің әрі қарай бөлшектеуге келмейтін, лексикалық мағынасын сақтаған негізгі бөлігі.
Негізгі түбір (негіз) - непроизводный корень – сөздің өзекті, мағыналы бөлігі. Негіз түбір арқылы жасалады, белгілі бір сөз табының құрамына еніп, оның барлық тұлғалық категориясын қабылдайды.
Туынды түбір – производный корень - белгілі бір жұрнақтар арқылы негізгі түбірлерден өніп өрбіген сөздерді айтамыз.Мысалы: Бұр, күй, біл, би, бас, аз, қыс сияқты түбір сөздерге –ғы, -ім, -мақ, -тық, -ай, -қаш жұрнақтарын жалғау арқылы бұрғы, білім, күйші, бастық, қысқаш тәрізді туынды түбір жасауға болады.
Туынды түбір сөздер қазақ, орыс тілдерінде кең қолданылады. Туынды түбір негіз сөзден сөзжасамдық жұрнақ арқылы жасалып, туынды лексикалық мағынаны білдіреді: өнер-паз, өн-ім, бал-гер, сән-қой, сан-а, жас-ар, тау-лы, же-м, оқу-шы, бала-лы, орын-дық, сыр-мақ т.б. Туынды түбір екі морфемадан құралады, олар: негіз сөз және сөзжасамдық жұрнақ. Туынды түбірдің лексикалық мағынасы негіз сөздің мағынасынан жасалады, сондықтан негіз сөз бен туынды түбірдің лексикалық мағынасы байланысты болады. Мысалы,ас – асхана, әсем – әсемпаз, өнер – өнерлі, қол – қолда(у), жаз – жазғы, біл – гір, мәсі – мәсішең, бұр – бұрғы, күре – күрек, аш – ашқыш т.б.
Туынды түбірлер тілдің сөздік қорын байытады.
Туынды сөздер мен туынды түбір бір емес. Туынды түбір тек жұрнақтар арқылы негізгі түбірден туған сөздер ғана болса, ал туынды сөз тек түбір сөзден ғана жасалады, сонымен бірге туынды түбірдің өздерінен де өрби береді. Мысалы: біл,білім,білімпаз, білгіш деген сөздер. Сөйтіп негізгі түбірге бір жұрнақ жалғанып, туынды түбір жасауға оның үстіне тағы да жұрнақ жалғап, туынды сөз тудыруға, одан әрі де келесі жұрнақты жалғап өрбіте беруге болады.Мысалы: өн – өнген, өнбе,өнбес ,өндірген, өнгіз, өнгізер, өндір, өнім,өндіріс,өнімпаз т.б. Мұндай сөздер бір-бірімен түбірлес сөздер деп аталады.
Менің туған жерім – Қазақстан Республикасы. Бұл – бай тарихпен, көне мәдениетпен және ерекше табиғатпен ұлы мемлекет. Осы тамаша табиғат-ай! Бурабайдың қатты қарағайлары, тың жердің алтын егіндері, Ұлы даланың ақшыл бетегесі – барлық менің Қазақстаным. Менiң Қазақстаным - ел ыстық қалаулы сонымен аяулы, маңызды, асыл. Ғасырлар көп оның жауларынан қоныстандырып, меңгерiп, қорғал қалылу және бүгiн өмiршең бiзге мұраға тапсырылу үшiн бабаларымыздарға керек болды. Еңбек, тер және қандар, қуаныш және бейнеттер неше өткен ұрпақтар үлесiне тидi. Жоңғарлармен соғыстар, патшалықтың қиын кезеңі, Ұлы Отан соғысы – қазақ халқы көп қайғыларды көзі көрді.
Әр Қазақстанның азаматы айрықша күнін есте сақтады және онымен мақтанады. 1991 ж. 16 желтоқсанда Қазақстан Республикасының мемлекеттік саяси тәуелсіздігі туралы конституциялық заң қабылданды. Осы жылда біздің тәуелсіздігімізге 21 жыл орындалды. Сөз жоқ, Қазақстан халқы үшін ұлы күн. Бұл барлық еңбекқорлықтың, халықтардың достықтың нәтижесі.
Қазіргі Қазақстан – егемен, демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтік мемлекет. Әрине, бізге қайда ұмтылу бар. Ғылымды даму, ауылдарды демесу, жемқорлықты жою керек. Бірақ барлық Қазақстан жетістіктері алда болады. Мен сенемін.
Біздің елбасымыз – Н.Ә.Назарбаев, дана адам, шебер саясатшы, нағыз отаншыл. Ол – Ата Заңның гаранты. Біздің Ата Заңымыз – негізгі тәуелсіздіктің нышандарының бірі. Қазақстанда өз мемлекеттік рәміздері бар. Олар: ту, елтаңба, әнұран. Олар егемендікті, бостандықты, дәстүрлерді, тәуелсіздікті көрсетеді. Тәуелсіздік – бұл бүгінгі өмір ғана емес, сонымен қатар, ертеңгі өміріміз - Қазақстанның болашағы, оның мүмкіндіктері мен мақсаттары. Тәуелсіз болу – өз тағдырына жауап беру деген сөз.
Ақыр соңында, әр Қазақстан Республикасының азаматы не істеу керек? Ол мемлекеттік тілін білу, барлық халықтардың дәстүрлерін құрметтеу, өз Отанды қорғау керек. Себебі Қазақстан – біздің ортақ үйіміз, біздің Отанымыз.
Түбір. Негізгі түбір. Туынды түбір.
Түбір – сөздің әрі қарай бөлшектеуге келмейтін, лексикалық мағынасын сақтаған негізгі бөлігі.
Негізгі түбір (негіз) - непроизводный корень – сөздің өзекті, мағыналы бөлігі. Негіз түбір арқылы жасалады, белгілі бір сөз табының құрамына еніп, оның барлық тұлғалық категориясын қабылдайды.
Туынды түбір – производный корень - белгілі бір жұрнақтар арқылы негізгі түбірлерден өніп өрбіген сөздерді айтамыз.Мысалы: Бұр, күй, біл, би, бас, аз, қыс сияқты түбір сөздерге –ғы, -ім, -мақ, -тық, -ай, -қаш жұрнақтарын жалғау арқылы бұрғы, білім, күйші, бастық, қысқаш тәрізді туынды түбір жасауға болады.
Туынды түбір сөздер қазақ, орыс тілдерінде кең қолданылады. Туынды түбір негіз сөзден сөзжасамдық жұрнақ арқылы жасалып, туынды лексикалық мағынаны білдіреді: өнер-паз, өн-ім, бал-гер, сән-қой, сан-а, жас-ар, тау-лы, же-м, оқу-шы, бала-лы, орын-дық, сыр-мақ т.б. Туынды түбір екі морфемадан құралады, олар: негіз сөз және сөзжасамдық жұрнақ. Туынды түбірдің лексикалық мағынасы негіз сөздің мағынасынан жасалады, сондықтан негіз сөз бен туынды түбірдің лексикалық мағынасы байланысты болады. Мысалы,ас – асхана, әсем – әсемпаз, өнер – өнерлі, қол – қолда(у), жаз – жазғы, біл – гір, мәсі – мәсішең, бұр – бұрғы, күре – күрек, аш – ашқыш т.б.
Туынды түбірлер тілдің сөздік қорын байытады.
Туынды сөздер мен туынды түбір бір емес. Туынды түбір тек жұрнақтар арқылы негізгі түбірден туған сөздер ғана болса, ал туынды сөз тек түбір сөзден ғана жасалады, сонымен бірге туынды түбірдің өздерінен де өрби береді. Мысалы: біл,білім,білімпаз, білгіш деген сөздер. Сөйтіп негізгі түбірге бір жұрнақ жалғанып, туынды түбір жасауға оның үстіне тағы да жұрнақ жалғап, туынды сөз тудыруға, одан әрі де келесі жұрнақты жалғап өрбіте беруге болады.Мысалы: өн – өнген, өнбе,өнбес ,өндірген, өнгіз, өнгізер, өндір, өнім,өндіріс,өнімпаз т.б. Мұндай сөздер бір-бірімен түбірлес сөздер деп аталады.