ШАЙТАНКӨЛ (І нұсқа)
Баяғыда бір байдың Сұлушаш деген қызы болыпты. Байдың есігінде жүрген Тезек деген құлы Шұнақ деген күңімен қосылып, одан Алтай туады. Ол ер жетіп, Сұлушаш екеуі бір- бірін сүйеді. Бірақ бай қарсы болады. Алтайдың Қайсар деген досы, Сұлушаш үшеуі елден қашады. Олар Қарқаралының маңайындағы Жиренсақал деген жерді мекендейді. Сол жерде аң аулап, құс ұстап, күндерін көреді. Бір күні Алтай құс аулап жүріп, құзға кездеседі. Сол құзға бүркіт ұя салған екен. Алтай одан бүркіттің балапанын алмақшы болады. Бірақ жолы болмай шыңырауға құлайды. Сұлушаш Тескен таста сырнай тартып отырады. Біраздан соң артынан ырылдаған дауыс естіледі, қараса артында арыстан тұр екен. Содан қорыққаннан көлге құлап өледі. Қайсар Сұлушашты іздеп осы жерге келсе, көлдің бетінде қыздың көйлегі, тақиясы жүзіп жүреді. Ол да сол көлге құлап өледі. Содан кейін бұл көл «Шайтанкөл» аталып ты
Берілген екі аңыздан есімдік түрлерін тауып, дәптерге жазамыз.
ТАПСЫРМА
Мәтінге қатысты 2жеңіл сұрақ, 2қиын сұрақтар дайындаймыз.
Мәтіннің жоспарын құрамыз.
Сын есім - заттың түрін, түсін сапасын, сипатын, көлемін білдіретін сөздер. Сын есім қандай? қай? деген сұрақтарға жауап береді. Мағынасына қарай Сапалық және қатыстық деп бөлінеді. Тұлгасына карай:Негізгі жане Туынды деп бөлінеді.
Зат есім - дегеніміз заттың,құбылыстың,ұғымның атын білдіріп,кім? не? кімдер? нелер? деген сұрактарга жауап береді.
Сонда ұстазы шәкіртінің қолына қарамай -ақ : Шәкіртім асықпа, әр нәрсені жасағанда оны ойланып барып жасаған дұрыс.Жеті рет өлшеп,бір рет кес демейме дана халық. Сенің ойың маған мәлім.Мен қазір ол көбекті өлі десем де,тірі десем де дұрыс болмас.Өйткені оның өмірін осы жерде тоқтату да, тірі қалдырып жалғастыру да сенің қолында.Бір нәрсені дәлелдеуге, ешкімнің тағдырын қимағаның жөн》,-деп жауабын аяқтады.Сонда шәкірті ойланып жасамаған әрекетінен ұялып, көбелекті жібере салды.
Үзіндідегі негізгі ой жамандық жасамауға негізделген.