Төлеген Айбергенов - қазақ жазушысы, ақын, ғалым, тарихшы, педагог.
Төлеген Айбергенов 1937 жылы 8 наурызда Қара-Қалпақ АССР-інің Қоңград облысында колхозшылар отбасында дүниеге келген. Орта мектепті бітіргеннен кейін Низами атындағы Ташкент мемлекеттік педагогикалық институтының тарих-филология факультетіне оқуға түсіп, оны 1959 жылы бітірді.
Институтта оқуды аяқтағаннан кейін ол туған ауылына оралып, жергілікті мектепте орыс тілі мен туған жерінің тарихы пәнінің мұғалімі болып жұмыс істей бастады.
Төлеген Айбергеновтің өлеңдері тұңғыш рет 1957 жылы баспаға шықты. Бірінші кітабы «Арман Сапара» 1963 жылы жарық көрді. Одан кейін, 1965 жылы екінші - «Өмірге Саяхат» келді. Ақынның үшінші кітабы - «мдағы мыңаралар» қайтыс болғаннан кейін бір жылдан кейін - 1968 жылы жарық көрді. Таңдамалы шығармалар орыс тілінде «Шоқжұлдыз әлемі» деген атпен 1987 жылы жарық көрді. Осы жұмысы үшін Т.Айбергенов қайтыс болғаннан кейін, 1974 жылы әдебиет, өнер және сәулет саласындағы Қазақстан Ленин комсомолы сыйлығына ие болды.
Төлеген Айбергенов көзі тірісінде екі ғана өлеңдер жинағын шығаруға қол жеткізді, бірақ бұл тамаша ақынның жарқын, ерекше шығармашылығы Қазақстанның қазіргі поэзиясында берік орын алды. Төлеген Айбергенов уақыт туралы және өзі туралы, туған жерінің байлығы мен сұлулығы туралы, адамның асқақ армандары туралы не жазса да, бәрінде де ол өте адал және шын жүректен.
Төлеген Айбергенов 1967 жылы 29 тамызда Нукуста қайтыс болды, онда ол қазақ жазушылары делегациясының мүшесі болды. Айбергенов Нукуста жерленген. Өзімен дос болған Мұқағали Мақатаев Айбергеновты соңғы сапарға шығарып салу үшін ұшып келді.
Қазақтың тілі мен ділі, ұлттық рух жолында аянбай қызмет еткен қоғам қайраткері Мұхтар Шаханов ұлтжандылықтың тамаша үлгісін, ұлы болмыстың өнегесін іс жүзінде дәлелдеген ақын. Ол 1942 жылы 2 шілдеде Оңтүстік Қазақстан облысы, Төле би ауданы, Қасқасу ауылында дүниеге келген. Ақын 1969 жылы Шымкент пединститутын бітірді. Мұхтар Шаханов 1961-1965 жылдары «Оңтүстік Қазақстан» газетінде әдеби қызметкер, 1965-1970 жылдары «Лениншіл жас» (қазіргі «Жас Алаш») газетінің оңтүстік облыстарындағы тілшісі болып қызмет атқарды. Болашақ ақынның алғашқы өлеңі «Сырдария» (1959) деп аталады. 1966 жылы Мұхтар Шахановтың тұңғыш өлеңдер жинағы «Бақыт» деген атпен жарық көрді. 1970-1971 жылдары ақын Шымкент облыстық комсомол комитетінде сектор меңгерушісі, 1971-1976 жылдары ҚР Телевизия және радиохабар жөніндегі мемлекеттік комитеттің аға, бас редакторы, ал 1976-1979 жылдары ҚР Баспа, полиграфия және кітап саудасы істері жөніндегі мемлекеттік комитеттің бөлім бастығы қызметін атқарды. 1974 жылы Мұхтар Шахановтың «Қырандар төбеге қонбайды», 1979 жылы «Ғашықтық» атты жинақтары жарыққа шықты. Ақын 1984-1993 жылдары «Жалын» альманағының бас редакторы әрі Қазақстан Жазушылар одағының хатшысы (1986 жылдан бастап) қызметтерін атқарды. Осы жылдары ақынның «Махаббатты қорғау» (1982) және «Ғасырларды безбендеу» (1988) атты өлеңдер, мен поэмалар жинақтары басылды.
Мұхтар Шаханов өлеңдерінің әрбір жолы жігеріңді жанып, рухыңды асқақтатады. Ақынның өлеңдерінде күрескерлік сарынмен бірге, адамзат өмірінің ағысын білдіретін, табиғаттың даму заңдылықтарын бейнелейтін, ойшыл өлеңдері бар. Ақын өмірдің басты тұтқасы – адам, адамға жақсылық жасауы деп түсінеді. Сол себепті «елімнің ағасындай» жақсылар жарық дүниеге ізгілік үшін келуі тиіс деп түсінеді. Шындықты, ақиқатты тануға шақыратын ақынның «Танакөз» поэмасы шынайы достық, адал махаббат, қайырымдылықты дәріптесе, «Сейхундария» Сырдария туралы көне аңыздардың желісіне құрылған, «Нарынқұм трагедиясы» күрескер ақын Махамбеттің ерлікке толы өміріне арналған. Оның өлеңдерінде адам сезімі жалаң суреттелмейді, қоғамдық-әлеуметтік мәселелермен қосақтаса, қабаттаса бейнеленеді. Бұған дәлел – «Жеңілген жеңімпаз хақындағы Отырар дастаны немесе Шыңғыс ханның қателігі» атты поэмасы Отырар тағдырын суреттейді.
Төлеген Айбергенов - қазақ жазушысы, ақын, ғалым, тарихшы, педагог.
Төлеген Айбергенов 1937 жылы 8 наурызда Қара-Қалпақ АССР-інің Қоңград облысында колхозшылар отбасында дүниеге келген. Орта мектепті бітіргеннен кейін Низами атындағы Ташкент мемлекеттік педагогикалық институтының тарих-филология факультетіне оқуға түсіп, оны 1959 жылы бітірді.
Институтта оқуды аяқтағаннан кейін ол туған ауылына оралып, жергілікті мектепте орыс тілі мен туған жерінің тарихы пәнінің мұғалімі болып жұмыс істей бастады.
Төлеген Айбергеновтің өлеңдері тұңғыш рет 1957 жылы баспаға шықты. Бірінші кітабы «Арман Сапара» 1963 жылы жарық көрді. Одан кейін, 1965 жылы екінші - «Өмірге Саяхат» келді. Ақынның үшінші кітабы - «мдағы мыңаралар» қайтыс болғаннан кейін бір жылдан кейін - 1968 жылы жарық көрді. Таңдамалы шығармалар орыс тілінде «Шоқжұлдыз әлемі» деген атпен 1987 жылы жарық көрді. Осы жұмысы үшін Т.Айбергенов қайтыс болғаннан кейін, 1974 жылы әдебиет, өнер және сәулет саласындағы Қазақстан Ленин комсомолы сыйлығына ие болды.
Төлеген Айбергенов көзі тірісінде екі ғана өлеңдер жинағын шығаруға қол жеткізді, бірақ бұл тамаша ақынның жарқын, ерекше шығармашылығы Қазақстанның қазіргі поэзиясында берік орын алды. Төлеген Айбергенов уақыт туралы және өзі туралы, туған жерінің байлығы мен сұлулығы туралы, адамның асқақ армандары туралы не жазса да, бәрінде де ол өте адал және шын жүректен.
Төлеген Айбергенов 1967 жылы 29 тамызда Нукуста қайтыс болды, онда ол қазақ жазушылары делегациясының мүшесі болды. Айбергенов Нукуста жерленген. Өзімен дос болған Мұқағали Мақатаев Айбергеновты соңғы сапарға шығарып салу үшін ұшып келді.
Объяснение:
Қазақтың тілі мен ділі, ұлттық рух жолында аянбай қызмет еткен қоғам қайраткері Мұхтар Шаханов ұлтжандылықтың тамаша үлгісін, ұлы болмыстың өнегесін іс жүзінде дәлелдеген ақын. Ол 1942 жылы 2 шілдеде Оңтүстік Қазақстан облысы, Төле би ауданы, Қасқасу ауылында дүниеге келген. Ақын 1969 жылы Шымкент пединститутын бітірді. Мұхтар Шаханов 1961-1965 жылдары «Оңтүстік Қазақстан» газетінде әдеби қызметкер, 1965-1970 жылдары «Лениншіл жас» (қазіргі «Жас Алаш») газетінің оңтүстік облыстарындағы тілшісі болып қызмет атқарды. Болашақ ақынның алғашқы өлеңі «Сырдария» (1959) деп аталады. 1966 жылы Мұхтар Шахановтың тұңғыш өлеңдер жинағы «Бақыт» деген атпен жарық көрді. 1970-1971 жылдары ақын Шымкент облыстық комсомол комитетінде сектор меңгерушісі, 1971-1976 жылдары ҚР Телевизия және радиохабар жөніндегі мемлекеттік комитеттің аға, бас редакторы, ал 1976-1979 жылдары ҚР Баспа, полиграфия және кітап саудасы істері жөніндегі мемлекеттік комитеттің бөлім бастығы қызметін атқарды. 1974 жылы Мұхтар Шахановтың «Қырандар төбеге қонбайды», 1979 жылы «Ғашықтық» атты жинақтары жарыққа шықты. Ақын 1984-1993 жылдары «Жалын» альманағының бас редакторы әрі Қазақстан Жазушылар одағының хатшысы (1986 жылдан бастап) қызметтерін атқарды. Осы жылдары ақынның «Махаббатты қорғау» (1982) және «Ғасырларды безбендеу» (1988) атты өлеңдер, мен поэмалар жинақтары басылды.
Мұхтар Шаханов өлеңдерінің әрбір жолы жігеріңді жанып, рухыңды асқақтатады. Ақынның өлеңдерінде күрескерлік сарынмен бірге, адамзат өмірінің ағысын білдіретін, табиғаттың даму заңдылықтарын бейнелейтін, ойшыл өлеңдері бар. Ақын өмірдің басты тұтқасы – адам, адамға жақсылық жасауы деп түсінеді. Сол себепті «елімнің ағасындай» жақсылар жарық дүниеге ізгілік үшін келуі тиіс деп түсінеді. Шындықты, ақиқатты тануға шақыратын ақынның «Танакөз» поэмасы шынайы достық, адал махаббат, қайырымдылықты дәріптесе, «Сейхундария» Сырдария туралы көне аңыздардың желісіне құрылған, «Нарынқұм трагедиясы» күрескер ақын Махамбеттің ерлікке толы өміріне арналған. Оның өлеңдерінде адам сезімі жалаң суреттелмейді, қоғамдық-әлеуметтік мәселелермен қосақтаса, қабаттаса бейнеленеді. Бұған дәлел – «Жеңілген жеңімпаз хақындағы Отырар дастаны немесе Шыңғыс ханның қателігі» атты поэмасы Отырар тағдырын суреттейді.