Статистика ны сиппаттау керек

Шахмат  – ғылыми ақыл-ой және халық шығармашылығы негізінде пайда болған ең танымды да, қызықты  спорт ойыны.

Шахмат ойынын тақта үстіндегі соғыс деуге болады.

Ойын тұңғыш рет 5 ғасырда Үндістанда  шыққан.

Ежелден қалған аңыздар бойынша, шахмат-ты ең алғаш болып біздің эрамызға дейін 1000 жыл бұрын Үндістандық математик ой-лап тауыпты.

Шахмат ойынының тұңғыш аты «чатуранга».             Шығыста ел билеуші патшаны шах деп атай-ды. Ал «мат»–«өлді» деген сөз екен. Сонда «шахмат» сөзін: «Қарсыластың патшасына (короліне) өлім келсін!» – деп аударуға бола—ды. Шахмат тақтасы ақ және қараға боялған бірдей 64 шақпаққа бөлінеді.

Ойынның мәні де осында, мұнда «ақ жағы» мен «қара жағының» екі армиясы 64 шаршы-лы тақта үстінде шайқасады. Ойынды заңды түрде 2 ойыншы ойнайды.

Бал ара­сы мың­да­ған гүл­дер­ге ұшып-қо­нып жү­ріп бал жи­най­ды. Он­да­ған ша­қы­рым­дар­ға ұшып ба­рып, ком­пас­сыз-ақ күн­ге қа­рап қай­та ай­на­лып ұя­сын та­ба ала­ды. Кере­мет ин­же­нер сияқ­ты ал­ты бұ­рыш етіп, гео­мет­рия­лық пі­шін­де бал ұя­шық­та­рын жа­сай­ды. Ара­лар бал ұяшық­та­рын не­лік­тен ал­ты бұ­рыш­ты етіп жа­сауда? Не­ге се­гіз бұ­рыш не­ме­се үш бұ­рыш ­яки бес бұ­рыш емес? Мате­ма­тик­тер­дің есе­бі бой­ын­ша ал­ты бұ­рыш­ты бал ұя­шық­та­рын жа­сауда ең аз ма­те­ри­ал қол­да­ны­лып, оған ең көп мөл­шер­де бал сыяды екен. Яғ­ни, ал­ты бұ­рыш­ты бал ұя­шық­та­ры ара­лар үшін ең тиім­ді­сі бол­мақ. Бал ұя­шық­та­рын жа­сауда­ғы ара­лар­дың қол­дан­ған тә­сі­лі өте таң­ға­лар­лық. Ара­лар бал ұя­шық­та­рын жаса­ған уа­қыт­та бө­лек-бө­лек екі-үш жер­ден бір­ден бас­тай­ды. Яғ­ни, бір топ ара бө­лек-бө­лек жер­ден бас­тап, бірдей өл­шем­де ал­ты бұ­рыш жа­сап, бұ­лар­ды со­сын бір-бі­рі­мен бі­рік­ті­ре оты­рып бал ұя­шық­та­рын то­қып, со­сын бар­лы­ғы ор­та­да кез­де­се­ді екен. Ал­ты бұ­рыш­тар­дың бір-бі­рі­мен бі­рік­ті­ріл­ген тұс­та­ры өте ше­бер­лік­пен іс­ке асқан­дық­тан кейін­нен бі­рік­ті­ріл­ген­дік­те­рі мүл­дем байқал­май­ды.