Мұрат Мөңкеұлы (1843-1906) - айтыскер ақын, жырау. Қазіргі Атырау облысы Қызылқоға ауданы Қарабау ауылында дүниеге келген. Жасынан жетім қалып, ағасы Матайдың қолында тәрбиеленген. Байұлы тайпасы Беріш руының Қаратоқай бөлімінен шыққан[1]

Мұрат Мөңкеұлының мазары
Ауыл молдасынан білім алған. Есет би мен Абыл ақыннан өнеге алып, өзі Мұрын жырау Сеңгірбайұлына ұстаздық еткен. Мұрат Мөңкеұлы 17 жасында Жылқышы, 20 жасында бала Ораз, 25-інде Жаскелең, Жантолы, Шолпан, Тыныштық сынды ақындармен айтысып, жеңіп шыққан. Ол өзінің өжет мінезі, қағытпаға жүйріктігі, тапқырлығымен әрдайым жеңіске жеткен.
Мұрат Мөңкеұлы елінің тәуелсіздігін аңсап, бодандыққа қарсы жыр толғады. Зар заман ақыны атанды. Ата қонысының отарлаушы талауына түскеніне налыған ақын өзі туып өскен даланың кешегі күнін сағынышпен еске алған. Оның «Әуелі жеңіп орыс Еділді алды, Сарытау, Аштарханның жерін алды. Тәмамы су мен нуды орыс ұстап, Қазақтың мұнан жұтап шалынғаны», «Қазақтың жер-мұрасы», «Кең қоныс қайдан іздеп таптырады?» деген жыр жолдары ақынның отаншылдық рухына дәлел болады.
Ақынның басты шығармасы - «Үш қиян». Мұнда ақын ескі дәстүрдің іргесі шайқалғанын, адамдар ниетінің бұзылуын сөз етеді. Құнарлы қоныстарды тартып алған отарлау нәтижесінде тұрмысы нашарлап, тығырыққа тірелген ел тағдыры ақынды тебірентпей қоймайды. «Үш қиян» толғауымен «Сарыарқа», «Әттең, қапы дүние-ай», «Қазтуған» жырлары үндес. Мұнда айтылатын басты нәрсе - жер, құтты қоныс жайы. Ол «Қарасай-Қази», «Шәлгез», «Ғұмар Қазиұлына айтқаны» атты жырларына діни аңыздарды негіз еткен. Білімді игермейінше елінің өркендемейтінін «Оқудан қайтқан азаматқа» өлеңінде аңғартады. Ақын мұрасының бір шоғыры - би-болыстарға айтқан арнау өлеңдері.
Мұрат Мөңкеұлы майталман жыршы, термеші ретінде де танылған. «Өлім», «Қыз», «Арғымақ сыйлап не керек», «Аттан сұлу болар ма?», «Жалғаншы фәни жалғанда» атты термелерінде заман сырына үңіліп, өмір мен өлім, жастық пен кәрілік, сұлулық хақында толғанады. «Оқудан қайтқан жігітке хат», «Еліне жазғаны», «Бір досқа» атты хат үлгісінде жазылған үш туындысы сақталған. Ақын «Қырымның қырық батыр» жырын, Шалкиіз, Қазтуған шығармаларын жеткізушілердің бірі болған. Әсіресе Махамбет өлеңдерін жеткізудегі еңбегі ерекше. Махамбет жырлары Қуан жырау - Мұрат - Ығылман ақындар арқылы біздің заманымызға жеткен.
Мұрат Мөңкеұлы шығармалары «Мұрат ақынның Ғұмар Қазиұлына айтқаны», «Ақын», «Мұрат ақынның сөздері», «Бес ғасыр жырлайды», «Алқаласа әлеумет», тағы басқа жинақтарда жарияланған. Б.Қорқытовтың құрастыруымен ақынның жеке жинағы шыққан.
Шығармаларын Х.Досмұхамедұлы, С.Сейфуллин, М.Әуезов, С.Мұқанов, А.Тоқмағанбетов, Қ.Жұмалиев, Б.Омаров, Қ.Мәдібай, тағы басқа ғалымдар зерттеген. Кейбір шығармалары орыс тіліне аударылған
Человек не может существовать без Родины .У каждого она своя. Это страна, город, деревня, в которой он живет. С большим уважением я отношусь к своему родному краю .Я люблю свою Родину нежной, трепетной любовью. Мы гордимся своей страной, потому что нам есть чем гордиться.
Родина моя - Казахстан. Необъятная, неповторимая, великая земля. Много тысячелетий понадобилось нашим предкам, чтобы освоить, заселить, защитить от нашествий врагов и передать нам в наследство эту огромную самобытную территорию. Народная память хранит и передает из века в век славные и трагические события в жизни казахского народа. Несмотря на тяжелейшие испытания, муки и страдания, минувшие поколения сохранили и передали нам, ныне живущим, богатейшее наследие.
Казахстан – моя земля; земля, которая раскрыла свои теплые объятия и показала миллионам, как прекрасен этот мир.
Творения великих акынов, народные эпосы воспевали красоту и трагическую историю казахского народа. Под звуки любимой домбры они рисовали ковыльную степь, вольные ветра, знойный песок, героических всадников, которые стремительно мчались навстречу солнцу.
Казахстан – это обширные, бескрайние степи, золотые поля, жгучие пустыни и величавые горы. Казахстан-земля контрастов. Когда на севере республики еще лежит снег, на юге у подножий гор уже зацветают плодовые деревья.
Моя республика омывается водами Каспийского и Аральского морей, на ее территории множество рек и озер. Самые крупные – Ертыс, Есиль, Тобол, Жайык, Сырдарья, Шу. Наш Казахстан, имея огромную площадь, граничит сразу с несколькими государствами : Россией, Китаем, Кыргызстаном, Узбекистаном и Туркменистаном. Мощные средства правительство выделяет для обеспечения необходимой обороны. В Вооруженных силах страны произошли новейшие преобразования.
Я горжусь тем, что Казахстан суверенное, самостоятельное государство. Как независимое государство Казахстан имеет свои государственные символы - герб, гимн и флаг. Все, что изображено на гербе и флаге, имеет смысл, особое значение: отображает богатство страны, единство народа, стремление достигать высокие цели, желание жить всегда в мире и согласии, не зная войн и различного рода междоусобиц. Красив и торжественен гимн страны, мы прикладываем руку к сердцу, тем самым выражаем своей земле преданность и верность.
Мұрат Мөңкеұлы (1843-1906) - айтыскер ақын, жырау. Қазіргі Атырау облысы Қызылқоға ауданы Қарабау ауылында дүниеге келген. Жасынан жетім қалып, ағасы Матайдың қолында тәрбиеленген. Байұлы тайпасы Беріш руының Қаратоқай бөлімінен шыққан[1]

Мұрат Мөңкеұлының мазары
Ауыл молдасынан білім алған. Есет би мен Абыл ақыннан өнеге алып, өзі Мұрын жырау Сеңгірбайұлына ұстаздық еткен. Мұрат Мөңкеұлы 17 жасында Жылқышы, 20 жасында бала Ораз, 25-інде Жаскелең, Жантолы, Шолпан, Тыныштық сынды ақындармен айтысып, жеңіп шыққан. Ол өзінің өжет мінезі, қағытпаға жүйріктігі, тапқырлығымен әрдайым жеңіске жеткен.
Мұрат Мөңкеұлы елінің тәуелсіздігін аңсап, бодандыққа қарсы жыр толғады. Зар заман ақыны атанды. Ата қонысының отарлаушы талауына түскеніне налыған ақын өзі туып өскен даланың кешегі күнін сағынышпен еске алған. Оның «Әуелі жеңіп орыс Еділді алды, Сарытау, Аштарханның жерін алды. Тәмамы су мен нуды орыс ұстап, Қазақтың мұнан жұтап шалынғаны», «Қазақтың жер-мұрасы», «Кең қоныс қайдан іздеп таптырады?» деген жыр жолдары ақынның отаншылдық рухына дәлел болады.
Ақынның басты шығармасы - «Үш қиян». Мұнда ақын ескі дәстүрдің іргесі шайқалғанын, адамдар ниетінің бұзылуын сөз етеді. Құнарлы қоныстарды тартып алған отарлау нәтижесінде тұрмысы нашарлап, тығырыққа тірелген ел тағдыры ақынды тебірентпей қоймайды. «Үш қиян» толғауымен «Сарыарқа», «Әттең, қапы дүние-ай», «Қазтуған» жырлары үндес. Мұнда айтылатын басты нәрсе - жер, құтты қоныс жайы. Ол «Қарасай-Қази», «Шәлгез», «Ғұмар Қазиұлына айтқаны» атты жырларына діни аңыздарды негіз еткен. Білімді игермейінше елінің өркендемейтінін «Оқудан қайтқан азаматқа» өлеңінде аңғартады. Ақын мұрасының бір шоғыры - би-болыстарға айтқан арнау өлеңдері.
Мұрат Мөңкеұлы майталман жыршы, термеші ретінде де танылған. «Өлім», «Қыз», «Арғымақ сыйлап не керек», «Аттан сұлу болар ма?», «Жалғаншы фәни жалғанда» атты термелерінде заман сырына үңіліп, өмір мен өлім, жастық пен кәрілік, сұлулық хақында толғанады. «Оқудан қайтқан жігітке хат», «Еліне жазғаны», «Бір досқа» атты хат үлгісінде жазылған үш туындысы сақталған. Ақын «Қырымның қырық батыр» жырын, Шалкиіз, Қазтуған шығармаларын жеткізушілердің бірі болған. Әсіресе Махамбет өлеңдерін жеткізудегі еңбегі ерекше. Махамбет жырлары Қуан жырау - Мұрат - Ығылман ақындар арқылы біздің заманымызға жеткен.
Мұрат Мөңкеұлы шығармалары «Мұрат ақынның Ғұмар Қазиұлына айтқаны», «Ақын», «Мұрат ақынның сөздері», «Бес ғасыр жырлайды», «Алқаласа әлеумет», тағы басқа жинақтарда жарияланған. Б.Қорқытовтың құрастыруымен ақынның жеке жинағы шыққан.
Шығармаларын Х.Досмұхамедұлы, С.Сейфуллин, М.Әуезов, С.Мұқанов, А.Тоқмағанбетов, Қ.Жұмалиев, Б.Омаров, Қ.Мәдібай, тағы басқа ғалымдар зерттеген. Кейбір шығармалары орыс тіліне аударылған
Родина моя - Казахстан. Необъятная, неповторимая, великая земля. Много тысячелетий понадобилось нашим предкам, чтобы освоить, заселить, защитить от нашествий врагов и передать нам в наследство эту огромную самобытную территорию. Народная память хранит и передает из века в век славные и трагические события в жизни казахского народа. Несмотря на тяжелейшие испытания, муки и страдания, минувшие поколения сохранили и передали нам, ныне живущим, богатейшее наследие.
Казахстан – моя земля; земля, которая раскрыла свои теплые объятия и показала миллионам, как прекрасен этот мир.
Творения великих акынов, народные эпосы воспевали красоту и трагическую историю казахского народа. Под звуки любимой домбры они рисовали ковыльную степь, вольные ветра, знойный песок, героических всадников, которые стремительно мчались навстречу солнцу.
Казахстан – это обширные, бескрайние степи, золотые поля, жгучие пустыни и величавые горы. Казахстан-земля контрастов. Когда на севере республики еще лежит снег, на юге у подножий гор уже зацветают плодовые деревья.
Моя республика омывается водами Каспийского и Аральского морей, на ее территории множество рек и озер. Самые крупные – Ертыс, Есиль, Тобол, Жайык, Сырдарья, Шу. Наш Казахстан, имея огромную площадь, граничит сразу с несколькими государствами : Россией, Китаем, Кыргызстаном, Узбекистаном и Туркменистаном. Мощные средства правительство выделяет для обеспечения необходимой обороны. В Вооруженных силах страны произошли новейшие преобразования.
Я горжусь тем, что Казахстан суверенное, самостоятельное государство. Как независимое государство Казахстан имеет свои государственные символы - герб, гимн и флаг. Все, что изображено на гербе и флаге, имеет смысл, особое значение: отображает богатство страны, единство народа, стремление достигать высокие цели, желание жить всегда в мире и согласии, не зная войн и различного рода междоусобиц. Красив и торжественен гимн страны, мы прикладываем руку к сердцу, тем самым выражаем своей земле преданность и верность.