Тұяқты жануар жайылмаса, өзінен-
өзі азып кететін «бетпақ» аталып
кеткен ұлан-байтаүқ даламызды келер
ұрпаққа қалай жеткіземіз? оның
әзірге бір ғана шешімі бар. алдымен
қазақ үшін киелі жануар атанған
ақбөкен санын қалпына келтіруіміз
қажет.
ақбөкен шөпті таңдап-талғап жейді, қой сияқты түбінен үзбейді, жоғары жағынан кертіп алып қана жайылады. көбіне әр жердегі шөпті
үзіп, жүре жайылады. сондықтан өсімдіктердің өсуі тоқтамайды,
керісінше тұқымын шаштырып, оны үшкір, аша тұяқтарымен жерге
енгізеді. ақбөкендер құрамында ылғалы мол шырынды өсімдіктермен
қоректенетін болғандықтан, сулы жерлерден алыс аймақтарда да
тіршілік ете береді.
1990 жылдардың аяғы мен 2000 жылдардың басында киік саны күрт азайып,
жойылып кету шегіне жеткен. зооинститут
мәліметтеріне сүйенсек, 2003 жылы бетпақдала таралымындағы киіктердің 1,8 мың
дарасы ғана қалған. қр-ның үкіметі шешім
қабылдап, киіктерді аулауға тыйым салды
және ол шешімді 2020 жылға дейін ұзартты.
2007 жылы ақтөбе облысынан ырғыз-торғай
мемлекеттік табиғи резерватын құрып,
763 549 гектар жерді ерекше қорғалатын
табиғи аумаққа бөлді. өткен жылы көршілес қостанай облысының
амангелді және жангелдин аудандарында да «алтын дала» табиғи
резерваты ашылды. қазіргі таңда ырғыз-торғай табиғи резерватының
жер көлемін 409 мың гектарға ұлғайту, екі резерват аралығының
экологиялық дәліз ашуға арналған құжаттар әзірленуде. қазақстанның
орталығында ерекше қорғалатын табиғи аумақ кешені пайда болғалы
түр. бұл экожүйені қалпына келтіруге көмектеседі.
напишите цель текста .цель можно на
словосочетания из текста
Дәрумендер-денсаулық кепілі.
Әрбір адам мүмкіндігінше дәрумендерді пайдаланынп тұрғаны дұрыс, маусым арасында адам ағзасы дәрумендерді аса көп қажет етеді. Мүмкіндігінше табиғи дәрумендерді қолданған дұрыс. Табиғи дәрумен дегенiмiз - жеміс-жидек, көкөністер. Дегенмен, оларды қолданған кезде де маусымына қарай пісетіндерін колдану керек. Жеміс-жидек пен көкөністер әрқайсысында өздеріне тән, ерекше дәрумендері болады. Бірінің құрамында С витамині басым болса, енді екіншісі А витаминіне бай, басқасы асказанға, жүрек жұмысына, ас қорытуға т.б. пайдалы. Бiздiң үйімізде маусымына байланысты түрлі жеміс тер көкөністер жиі қолданылады.
Әр түрлі көкөністер, жеміс - жидектер мен тағамдардың құрамында өздеріне тән ерекше дәрумендері болады. Маусымарасында ағзамызға дәрумендер жетіспеген уақытта қажетті көкөніс немесе тағамды пайдалану арқылы ағзамызды дәрумендермен байыта аламыз. Сонымен қатар, айта кететін бір жайт - казак халкынын сүт тағамдары дәрумендерге ерекше бай. Мысалға, ұлттық сусын қымыздың бiр литрiнде 200-260 мг С дәрумені бар екен. Қымызда сонымен катар сөл бөлу және жүрек жұмысын жақсартатын В тобындағы В(1), В(2), В(3), оның ішінде қанның жасалуына қатысатын В12 дәрумені және ағзадағы тотығу-тотықсыздану реакцияларына әсер ететін С тобы дәрумендері, сондай-ақ, А тобы дәрумендері
кездеседі.