Тапсырма 1. Мәтіндерді оқып, оларды тақырыбы, құрылымы, стилі, мақсатты аудиториясы, тілдік ерекшелігі тұрғысынан салыстырыңыз.

1-мәтін

Нан

(әңгімеден үзінді)

...Олар сай қуалап, орылмаған бидайдың ішіне енді. Бұқпантайлап жүріп, өнімді де тиімді шаруаға кірісті. Әбден жетіліп, қауызынан дәні төгілген есіл бидай болымсыз желге судыр-судыр етеді. — Ой, апа! — деді Қонысбай, белеңге шыға келген салт аттыны көріп. Ойпаңдау жерге екеуі де зым-зия бұға қалды. Аттың дүбірі біртін-біртін бұларға жақындай берді, жақындай берді...

— Иә, балалар, жасырынбақ ойнап жүрсіңдер ме?.. Тұр орындарыңнан! Екі дос ырсылдап, пысылдап, күрсініп, аспай-саспай түрегелді. Жақсылық ағай екен! Протезін сықырлатып, ердің үстінде қисайып отыр. Сәл көңілсіздеу болғанымен, жүзі онша сұсты емес, сабырлы, инабатты. Бұл кісі биыл көктемде бір аяғын беріп, кемтар боп майданнан оралған. Ат үстіндс мықшиып отырған Жақсылық әрқилы ойда. Тесік тамақ үшін күнге күйіп, сары адырда сандалып жүрген мына шермік қарын жетімектерге қайтіп кемістік білдірмек? Қайтіп қолы бармақ? Тәртіп бойынша бұларға өз сыбағаларын жақсылап тұрып беру керек еді. Бірақ... Қорықшы ағай ауыр күрсінді. — Шырақтарым,— деді ол байыппен, атының жалын сипап жатып,— бұл үкіметтің астығы. Майдандағы көкелеріңе нан керек. Ашық аспан астында олар Гитлер фашизмімен соғысып жатыр. Кім үшін? Сендер үшін. Сендердің болашақ бақыттарың үшін!.. Біз ауылдамыз. Быламық ішсек те, талқан жесек те өлмейміз... Масақ тергілерің келсе, комбайн жүріп өткен аңызаққа барыңдар, бәріңе де жетеді... Екінші рет бүйтіп бейбастық жасамаңдар!.. Ол қойнынан бір нан алып балаларға берді. Сөйтті де атын шоқырақтатып жөнеп қалды. Оның оң аяғындағы ағаш протезі салақтап бара жатты.

Тоқаш Бердияров

2-мәтін

Ұлттық тағам – халықтар достығына жол

С.Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университетінің Жастар ісі жөніндегі комитетінің белсенділері Қазақстан Республикасы Тәуелсіздігіне орай ұлттық жәрмеңке өткізді.

Қазақстан аумағында тұратын белгілі бір ұлттың асханасы мен мәдениетіне арқау болатын жәрмеңке әр екі апта сайын өтетін болады. Ал бүгінгі фестивальдің ашылуы қазақ ұлтының мәдениеті мен ұлттық асханасын, дәстүрі мен өнерін паш етуге арналды.

Қонақтар жастар ісі жөніндегі комитет белсенділерінің өз қолдарымен даярлаған қазақ ұлтының тағамдары мен тәттілерінен ауыз тиді. Мереке халық әндерін тамылжыта орындаған әншілердің, мың бұралған бишілердің өнерлерімен жалғасын тапты.

– Әрбір ұлттың өзінің ерекшелігі бар, – дейді Жастар ісі жөніндегі комитеттің төрайымы Ақбота Сарыбай. – Тәуелсіз еліміз ізгі дәстүрлер мен ерекше ұлттық тағамдарға бай. Менің ойымша, ұлттық тағамдар – халықтар достығына апарар жол бола алады.

1-мәтін 2-мәтін

Тақырыбы

Кімдерге оқуға арналған?

Қандай стильде жазылған?

Қысқаша шолу жасау

2. Apple компаниясының негізін қалаушы Стив Джобс «тамақты дәрі деп қабылдаңыз, әйтпесе дәріні тамақ орнына қабылдайтын боласыз» деген екен. Сіздің бұл пікірге көзқарасыңыз қандай? Ойыңызды шартты райды қолдана отырып, жинақтап эссе жазыңыз.

​

Мухтар Магауин – народный писатель Казахстана. Родился 2 февраля 1940 года Шубартауском районе Семипалатинской области. В 1962 году окончил филологический факультет Казахского государственного университета им. С. М. Кирова (ныне им. аль-Фараби), в 1965 году – аспирантуру (там же). Кандидат филологических наук (1967). Трудовой путь М. Магауин начал в 1965 году, работал заведующим отделом литературной критики газеты «Қазақ әдебиеті». В 1967–1981 годы он заместитель главного редактора в издательстве «Жазушы». Работая старшим научным сотрудником в Институте литературы и искусства им. М. Ауэзова при Академии наук КазССР, он читал лекции по спецкурсу «Казахский фольклор и история казахской литературы» в Литературном институте им. М. Горького в Москве.

В 1983–1984 годы на свободной творческой работе, 1984–1986 годы М. Магауин — главный редактор издательства «Жазушы»; в 1987 году — на свободной творческой работе, с 1988 года — главный редактор журнала «Жұлдыз», секретарь правления Союза писателей Казахстана.

На страницах печати произведения М. Магауина впервые появились в 1959 году. В 1960 году он издал научную монографию «Қобыз сарыны». После этого писатель обратился к художественной прозе: роман «Көк мұнар» (1972), повесть «Бір атаның балалары», исторический роман-дилогия «Аласапыран» (1980–1982), роман «Шакан Шері», автобиографический роман «Мен», рассказы «Құмырскакырғын», статьи «Ұлтсыздану ұраны» и другие" и другие.

М. Магауин не только замечательный писатель, но и прекрасный переводчик. Его перу принадлежат переводы на казахский язык сборника избранных рассказов С. Моэма, роман Г. Хаггерта «Копи царя Соломона» и др. Отличительной чертой таланта Мухтара Магауина является стремление не только глубоко познать историю своего народа, но и правдиво отразить ее в литературных трудах. В исторических, художественных произведениях писатель воспроизводит неповторимый колорит того или иного исторического периода, жизнь людей, их обычаи и обряды, мечты и стремления. В 1997 году мэтр казахской литературы, народный писатель Казахстана Мухтар Магауин был признан лучшим писателем тюркского мира и стал лауреатом престижной международной премии Фонда деятелей искусств и писателей Турции «За заслуги перед тюркским миром». Премию М. Магауину вручил в Анкаре 7 мая 1998 года лично президент Турецкой Республики Сулейман Демирель.

В 2002 году вышел в свет 13-томный сборник произведений М. Магауина, многие из которых переведены на русский язык, изданы на иностранных языках. Писатель является Лауреатом Государственной премии Казахской ССР им. Абая.

Сұр бұлт түсі суық қаптайды аспан, Күз болып, дымқыл тұман жерді басқан. Білмеймін тойғаны ма, тоңғаны ма, Жылқы ойнап, бие қашқан, тай жарысқан. Жасыл шөп, бәйшешек жоқ бұрынғыдай, Жастар күлмес, жүгірмес бала шулай. Қайыршы шал-кемпірдей түсі кетіп, Жапырағынан айрылған ағаш, қурай. Біреу малма сапсиды, салып иін, Салбыраңқы тартыпты жыртық киім. Енесіне иіртіп шуда жібін, Жас қатындар жыртылған жамайды үйін. Қаз, тырна қатарланып қайтса бермен, Астында ақ шомшы жүр, ол бір керуен. Қай ауылды көрсең де, жабырқаңқы, Күлкі-ойын көрінбейді, сейіл-серуен. Кемпір-шал құржаң қағып, бала бүрсең, Көңілсіз қара суық қырда жүрсең. Кемік сүйек, сорпа-су тимеген соң, Үйде ит жоқ, тышқан аулап, қайда көрсең. Күзеу тозған, оты жоқ елдің маңы, Тұман болар, жел соқса, шаң-тозаңы. От жақпаған үйінің сұры қашып, Ыстан қорыққан қазақтың құрысын заңы