Тау-тасты аралап жүріп, қолында қағаз қаламы бар бір кісіні көрдім.Бұл жақтың адамы емес екені көрініп тұр.
-Қайырлы күн,-деп орысша амандасқаным сол еді,күлімсіреп менімен сыпайы амандасты.
-Кешіріңіз,қайдан келгеніңізді білуге бола ма?
-Әрине. Мен Украинаның Житомир қаласынан келдім.
- Қазақстанға келуіңізге не себеп болды?
-Мен саяхатшымын.Қазақстан табиғаты жайлы білсем деймін.Жалпы саяхат жасағанды ұнатамын.
-Сізге саяхаттың берері бар ма?
-Саяхаттың берері сол,жақсы демаласың,табиғатпен бірге тынығасың.Өзіңнің табиғатпен егіз екеніңді сезінесің.
-Сонда саяхат пайдалы дегіңіз келеді ме?
-Әрине,пайдалы. Өзіңе таныс емес дүниені көзбен көріп,қолмен ұстағанға не жетсін!Мысалы, мен Көкшетаудың табиғатынан Украинаның табиғатына ұқсастық байқап тұрғандаймын. Мына қарағайлы ормандар туған жерімді есіме салғандай.
-Сіз саяхаттың пайдалы жағын айтып жатыр едіңіз...
-Иә, әрине жаяу саяхат денсаулығыңды нығайтады. Таза ауада сергек жүресің. Тылсым табиғат туралы кітаптан таба алмаған жауаптарыңды табиғвт-Ана өзі-ақ жайып салады. Ой-өрісің кеңейеді. Әр қадамың жаңалыққа толы.
-Сіз нағыз саяхатшы екенсіз. Мен саяхатшылар теңізде болады ғой деп ойлаушы едім.
-Саяхаттағысы келген адамға теңізі не, құрлығы не бәрібір,тек жүрегіңнің қалауы біледі,сосын саяхатқа дайындығың біледі.
-Осы саяхат Сізге пайдалы болды ма?
-Әрине, біріншіден,өзіңіз сияқты қонақжай халықты көрдім,екіншіден, Қазақстан деп аталатын ұлы елдің табиғатын, тау-тасын аралауға мүмкіндік алдым, оны ғылыми еңбектерімде пайдаланбақпын.
Қазақ халқының екі жүзге жуық салт – дәстүрі, сенім – ырымдары, ұлттық ойындары бар, олардың әрқайсысының тәрбиелік те, танымдық та маңызы зор. Осы ретте айтыстың алар орны ерекше.
Айтыс – қазақ халқының ертеден қалыптасқан жыр жарысының бір түрі. Айтысқа суырып салма ақындар мен көркем сөз шеберлері қатысады. Айтыста ел басқарып отырған басшылардың кемшіліктері, сондай – ақ өмірдегі келеңсіздіктер ашық айтылады. Айта кететін бір жайт, айтыс бүгінгі күнге дейін жетіп, тәрбиелік мәнін жоғалтпаған жыр жарысы. «Атамұра – асыл қазына» демекші, осындай салт – дәстүрімізді дәріптеп, одан әрі жалғастыру керек.
Өткен ғасырдың 80-ші жылдары ұмыт болып бара жатқан өнер халыққа қайта қызмет көрсете бастады. Жалпы, Тәуелсіздікті дайындаған айтыс өнері болды деп айтсақ артық емес. Сонау советтік дәуірде халықты оятып, рухын көтерді. Сөйтіп, 80-ші жылдары алысқа бармайды деген өнер ХХ ғасырда өз дамуын тапты. Сосын осыншама жылдар аралығында қайта жаңғырып, өнер ретінде өсті. Салыстырмалы түрде қарасақ, 80-жылдардағы айтыс пен қазіргі айтысты салыстыруға келмейді. Өйткені, қазір айтыстың көркемдік, интеллектуалдық деңгейі өсті. Айтыс өнерінің дәрежесі жазба поэзиямен бақталаса бастады. Айтысты көтеріп берген жекелеген азаматтар бар. Кешегі 80-ші жылдары біз бастаған кезде Манап Көкенов, Қалихан Алтыбаев, Көкен Шәкиев, Тәушен Әбуова, Шынболат Ділдебаев деген сияқты ескінің көзін көрген ақындар болды. Енді солардың ізіне жастар ерді.
Ата дәстүрі бойынша әрбір ұрпақ қазақтың тарихын, салт-дәстүрін, әдет-ғұрыптарын, өсиет-өнегелерін өзіне үлгі-өнеге тұтуға тиіс. Бұл болашақ ұрпағынан зор үміт күтіп отырған халқымыз үшін маңызды. Біз өз ұрпағымызды білімді де тәрбиелі, өнегелі де ізетті, мейірімді әрі қайырымды, қонақжай етіп тәрбиелегіміз келсе, халықтық салт-дәстүрге ерекше мән беруіміз керек.
Тау-тасты аралап жүріп, қолында қағаз қаламы бар бір кісіні көрдім.Бұл жақтың адамы емес екені көрініп тұр.
-Қайырлы күн,-деп орысша амандасқаным сол еді,күлімсіреп менімен сыпайы амандасты.
-Кешіріңіз,қайдан келгеніңізді білуге бола ма?
-Әрине. Мен Украинаның Житомир қаласынан келдім.
- Қазақстанға келуіңізге не себеп болды?
-Мен саяхатшымын.Қазақстан табиғаты жайлы білсем деймін.Жалпы саяхат жасағанды ұнатамын.
-Сізге саяхаттың берері бар ма?
-Саяхаттың берері сол,жақсы демаласың,табиғатпен бірге тынығасың.Өзіңнің табиғатпен егіз екеніңді сезінесің.
-Сонда саяхат пайдалы дегіңіз келеді ме?
-Әрине,пайдалы. Өзіңе таныс емес дүниені көзбен көріп,қолмен ұстағанға не жетсін!Мысалы, мен Көкшетаудың табиғатынан Украинаның табиғатына ұқсастық байқап тұрғандаймын. Мына қарағайлы ормандар туған жерімді есіме салғандай.
-Сіз саяхаттың пайдалы жағын айтып жатыр едіңіз...
-Иә, әрине жаяу саяхат денсаулығыңды нығайтады. Таза ауада сергек жүресің. Тылсым табиғат туралы кітаптан таба алмаған жауаптарыңды табиғвт-Ана өзі-ақ жайып салады. Ой-өрісің кеңейеді. Әр қадамың жаңалыққа толы.
-Сіз нағыз саяхатшы екенсіз. Мен саяхатшылар теңізде болады ғой деп ойлаушы едім.
-Саяхаттағысы келген адамға теңізі не, құрлығы не бәрібір,тек жүрегіңнің қалауы біледі,сосын саяхатқа дайындығың біледі.
-Осы саяхат Сізге пайдалы болды ма?
-Әрине, біріншіден,өзіңіз сияқты қонақжай халықты көрдім,екіншіден, Қазақстан деп аталатын ұлы елдің табиғатын, тау-тасын аралауға мүмкіндік алдым, оны ғылыми еңбектерімде пайдаланбақпын.
Объяснение:
Айтыс туралы.
Қазақ халқының екі жүзге жуық салт – дәстүрі, сенім – ырымдары, ұлттық ойындары бар, олардың әрқайсысының тәрбиелік те, танымдық та маңызы зор. Осы ретте айтыстың алар орны ерекше.
Айтыс – қазақ халқының ертеден қалыптасқан жыр жарысының бір түрі. Айтысқа суырып салма ақындар мен көркем сөз шеберлері қатысады. Айтыста ел басқарып отырған басшылардың кемшіліктері, сондай – ақ өмірдегі келеңсіздіктер ашық айтылады. Айта кететін бір жайт, айтыс бүгінгі күнге дейін жетіп, тәрбиелік мәнін жоғалтпаған жыр жарысы. «Атамұра – асыл қазына» демекші, осындай салт – дәстүрімізді дәріптеп, одан әрі жалғастыру керек.
Өткен ғасырдың 80-ші жылдары ұмыт болып бара жатқан өнер халыққа қайта қызмет көрсете бастады. Жалпы, Тәуелсіздікті дайындаған айтыс өнері болды деп айтсақ артық емес. Сонау советтік дәуірде халықты оятып, рухын көтерді. Сөйтіп, 80-ші жылдары алысқа бармайды деген өнер ХХ ғасырда өз дамуын тапты. Сосын осыншама жылдар аралығында қайта жаңғырып, өнер ретінде өсті. Салыстырмалы түрде қарасақ, 80-жылдардағы айтыс пен қазіргі айтысты салыстыруға келмейді. Өйткені, қазір айтыстың көркемдік, интеллектуалдық деңгейі өсті. Айтыс өнерінің дәрежесі жазба поэзиямен бақталаса бастады. Айтысты көтеріп берген жекелеген азаматтар бар. Кешегі 80-ші жылдары біз бастаған кезде Манап Көкенов, Қалихан Алтыбаев, Көкен Шәкиев, Тәушен Әбуова, Шынболат Ділдебаев деген сияқты ескінің көзін көрген ақындар болды. Енді солардың ізіне жастар ерді.
Ата дәстүрі бойынша әрбір ұрпақ қазақтың тарихын, салт-дәстүрін, әдет-ғұрыптарын, өсиет-өнегелерін өзіне үлгі-өнеге тұтуға тиіс. Бұл болашақ ұрпағынан зор үміт күтіп отырған халқымыз үшін маңызды. Біз өз ұрпағымызды білімді де тәрбиелі, өнегелі де ізетті, мейірімді әрі қайырымды, қонақжай етіп тәрбиелегіміз келсе, халықтық салт-дәстүрге ерекше мән беруіміз керек.