galejyan2005

04.06.2020 13:54 •  Қазақ тiлi

Тапсырма Берілген мәтіндерді мұқият оқып шығыңыз. Оларды тақырыбы, мақсатты аудиториясы

(кімдерге арналған?), құрылымы тұрғысынан салыстырып, ұқсастықтары мен

айырмашылықтарын кӛрсетіңіз.

[10]

А мәтіні

А ң достық сезімі адаммен бірге жаратылған. Ал бірлігін сақтау жолы,

яғни, кілті, ол сүйіспеншілік пен сенімде. Егер осы сенім адам ӛмірінен алыстай бастаса,

қоғам әлсірей түсетіні сӛзсіз. Біздегі тыныш та бейбіт ӛмір әлемнің өзге елдерінде сирек. Бірі

ұлтаралық даумен басы қатса, енді бірі лаңкестік арандатушылыққа бой алдырды, тағы бірі

тойғанын кӛтере алмай, енді біреуі түрлі табиғат апатына ұшырауда. Еліміздің мұндай

жағдайға ұшырамауының басты себебі, халықтың бір-біріне деген сүйіспеншілігі мен

сенімінің молдығы, бірлігіміздің жарастығының арқасында.

Жаратылысымызда мәңгілік ештеңе жоқ. Жер бетіндегі жалпы құбылыс үнемі ӛзгеріске

ұшырап, қозғалысқа түсіп, ол мәңгілік жоғалып кетпесе де, бір күйден, екінші бір күйге

ауысып отырады. Осы сияқты жер бетіндегі а ң тыныс-тіршілігі де үнемі

қозғалыста. Сол бір қиын-қыстау кезеңде елімізде ӛмір сүру, дүниені танып білу сезімінде

мейірімсіздік пайда болып, бір-біріне деген сүйіспеншілігі кеми бастады. Мәселен, баланың

ата-анасына деген сүйіспеншілігінің жоғалуынан, кӛптеген қариялар балалары бола тұра,

қарттар үйін паналады. Ананың іштен шыққан нәрестесіне деген сүйіспеншілігінің жоғалуы

салдарынан балалар үйі тастандыларға толды. Халқына, ағайын-жұртына деген

сүйіспеншілігінің жоғалуынан кейбір шенеуніктер дүниеқоңыздыққа салынып, елге шығын

әкелді. Осының барлығы а ң бір–біріне мейірім шапағатына деген сенім,

сезімінің аздығынан болып отыр.19

Ә мәтіні

Достар

Екі дос бір егістікте жұмыс істейтін. Бірі үйленген, бар. Екіншісі - бойдақ. Күн

батқанға дейін жұмыс істеп, достар тапқан ӛнімді тепе-тең етіп екіге бӛліп алатын. Күннің

бірінде бойдақ жігіт ішінен: «Ӛнімді және шыққан пайданы тепе-тең бӛлгеніміз дұрыс

болмады», – деп ойлайды. «Мен жалғыз тұрамын, сондықтан да айтарлықтай көп

қажеттілігім де жоқ». Осындай оймен, түн сайын үйінен шығып, бір қап өнімді жасырын

түрде досының үйі алдындағы қорасына апарып тұратын болады. Досы да ішінен: «Ӛнім мен

пайданы бірдей бӛлгеніміз дұрыс емес, мен үйленгенмін, жұбайым мен балаларым бар –

қартайғанымда олар маған қарайтын болады. Досымның болса ешкімі жоқ, қартайған кезінде

оған қарайтын адам болмайды», – дейді. Осылайша бұл досы да түн жамылып, үйден шығып,

досының қорасына бір қап ӛнім апаратын болады. Екеуі қорадағы қаптар саны неліктен еш

азаймағанын түсінбей жүреді. Бір түні жасырын түрде бір-бірінің қорасына қап тасып

жатқанда, бір-біріне соғысып қалады. Сонда ғана болған жағдайды түсінеді. Қаптарды жерге

қоя салып, достар бір-біріне деген адал ниеті мен достығы алдында кӛз жастарын тия

алмады.

А мәтіні Ә мәтіні

Мәтіндерде не туралы айтылған?

Мәтіндердің құрылымын ажыратып кӛрсетіңіз.

Кіріспе бӛлім

Негізгі бӛлім

Қорытынды бӛлім

Кіріспе бӛлім

Негізгі бӛлім

Қорытынды бӛлім

Мәтіндер кімдерге оқуға арналған? (аудиториясы кімдер?)

Мәтіндердің ұқсас тұстары бар ма?

Мәтіндердің айырмашылығы неде?

Жазылым

Тӛменде берілген тақырыптардың бірін таңдап, дискуссивті эссе жазыңыз.

[10]

1) «Нағыз талант қайткен күнде де жарыққа шығады, танымал болады» деген ойды екі

жақты қарастырыңыз.

2) «Ӛмірде шынайы, ӛзіңе серік болатын дос табу қиын» деген пікірді екі жақты

қарастырыңыз тжб 7 сынып комек керек