Тапсырма Екі мәтінді салыстырып, тақырыбын, құрылымын, мақсатты аудиториясын, олардың тілі
мен стилінің формасын, ұқсастығын және айырмашылыгын сараптаңыз
1-мәтін
Қаһарман
Мың кұбылып тұрса-дағы бар маңы
Адамзатты алға бастар Ар заңы
Miр оғындай Момышұлы Бауыржан -
Туа біткен туралықтың тарланы
Әрбір сөзі жас ұрпаққа - тағылым,
Бойға жиған ақылы мен сабырын,
Өмір бойы шындык үшін күресіп,
Жалғандықтың тіліп түскен тамырын!
Жауынгерді айналдырып құрышқа,
Тайсалмастан кірген талай ұрысқа
Ұрпағына үлгі болған ғұмырын
Ұқсатамын жарқылдаған қылышқа!
Жүру үшін тура жолдан бұрылмай,
Ар мен Намыс бірге туған ұғымдай
Біздер үшін рухы биік Бауыржан
Батырлық пен Ақиқаттың туындай!
Ұшқыр ойды от-қайраққа жаныған,
Туған елді өз үйім деп таныған,
Жалындаған жастар керек еліме
Батыр баба қасиеті дарыған!
2-мәтін
Редакцияға тапсырма сұрай келген А Бек нақ осы тұсқа тап келеді. Редакцияның сол
кездегі қызметкері «Бранденбург қақпасы» кітапшасының авторы жазушы Александр
Кривицкий А Бекке осы жиырма сегіз батыр жайлы түсіндіре келіп, шығарма жазуды
тапсырады Полкте бір қатал полк командирі - аға лейтенант Б.Момышұлы деген
командирдің бар екенін ескерте айта келіп, сол жайлы шығарма жазуды қатты өтініп
сұрайды. Аға лейтенант өте қатал, ешкіммен ашық сөйлесе бермейді, тіпті маңына да
жолатпайды дегенді баса ескертеді «Сен Момышұлымен тіл табыса алсаң, онда сенін
жолыңның болғаны, дейді Бекті жолға шығарып салып тұрып. Шындығында да
Александр Кривицкий өзі де соғыстың алғы шебін аралап жүріп, МоАгышұлымен
танысып, шығарма жазуды ойлағандардың бірі еді Әйтсе де, оның бұл ойы іске аспады.
Ол Б.Момышұлының қатаң қаһарына шыдамай, дегеніне көне алмай жолдары екі
айырылған болатын. Осы жағдайды көп ойланған АКривицкий панфиловшылар жайлы
шығарма жазуды бір сәтте есінен шығарған емес Ақыры А Бекке өзінің ойын іске
асыруды тапсырады. А Бек бұл жұмысты ойдағыдай атқарып, БМомышұлының атын да,
өзінің атын да дүниежүзіне әйгілі етті. Б.Момышұлы А Бекті алғашында қабылдамады
Турасын айтсақ, сөйлеспек түгіл маңайына да жолатқан жоқ. Ал Бек БМомышұлының
бұл қылығына қатты қынжылса да, наразы болмады. Бірақ соңынан қалмай Б.Момышұлы
алғы шептегі окоптарды аралағанда, ізінен қалмай алғы шепке барды Штабта отырса, ол
штабтың босағасын қарауылмен бірге күзетіп отырды. Сөйтіп жүріп ақыры Бәукеңді
дегеніне көндіріп, өз ойын іске асырды
Екі мәтіннің ұқсастығы
Екі мәтіннің айырмашылығы
Түрі
Көзделген аудитория (кімдерге арналғандығы)
Мақсаты
Мазмұны
Стилі​

ЖЫЛҚЫ – МАЛДЫҢ ПАТШАСЫ

▪ Қамбар ата – жылқының пірі, иесі әрі киесі.

▪ Құлын, құлыншақ – жылқы төлі.

▪ Жабағы – бір жылға дейінгі төл.

▪ Тай – екі жастағы жылқы.

▪ Құнан – үш жастағы жылқы.

▪ Құнажын – үш жастағы ұрғашысы.

▪ Байтал – төрт жастағы ұрғашысы.

▪ Сойтал – төрттен асқан ұрғашысы.

▪ Дөнен – төрт жастағы еркегі.

▪ Бесті – бес жасар еркек жылқы.

▪ Айғыр – аталық жылқы.

▪ Сәурік – жас айғыр.

▪ Бие – аналық жылқы.

▪ Құлық – алғаш құлындаған бие.

▪ Қысырақ – үйірге алғаш қосылған жас мал.

▪ Мама бие – көп құлындаған жуас бие.

▪ Бедеу – құлындамайтын жылқы.

▪ Ат – ақталған (кестірілген) еркек жылқы, мініс ат. Мініс аттары жалпы жылқы тегіне қарай тұлпар, сәйгүлік, дүлдүл, наз бедеу, қазан ат, арғымақ, жабы, қасиетіне қарай аяңшыл, жорға, жүйрік т. б. деп аталады.

▪ Жылқының түр - түстері – ақ, ақбоз, күрең, торы, жирен, шабдар, шұбар, теңбіл, қызыл, қара, қарагер, құла, құлагер, бурыл, баран, қылаң, сұр, ала, кер, күлдібадам, шалбас.

▪ Тулақ – әбден жүдеген арық жылқы.

▪ Мәстек – жылқының жаман түрі.

▪ Жамандату, шеміршек, сақау, маңқа, қолқа – жылқы аурулары.

▪ Жылқы жүрісі – аяң, жортыс, бүлкіл, желіс, сау желіс, сар желіс, бөкен желіс, текірек, шоқыту, шабыс.

▪ «Құрау - құрау» - жылқыны шақыру.

ТҮЙЕ – ТҮЛІК ТӨРЕСІ

▪ Ойсылқара – түйе пірі, иесі, киесі.

▪ Бота, ботақан, көшек – түйе төлі.

▪ Бүлдіршін – екі жасар ұрғашы түйе.

▪ Тайлақ – екі - үш жасар еркегі.

▪ Бұзбаша – үш жасар ұрғашы түйе.

▪ Буырлыш – төрт - бес жасар еркегі.

▪ Буыршын – төрт - бес жасар еркегі.

▪ Бура – аталық түйе.

▪ Інген – аналық түйе.

▪ Атан – ақталған (кестірілген) түйе.

▪ Түйе малы тұқымы мен қасиетіне қарай: нар, жампоз, қоспақ, арақоспақ, мырзақоспақ, кердері, қылағай, қалбағай, бекпатша, құлпатша, желмая, аруана, біртуған, маз, үлек, айыр т. б. деп бөлінеді.

▪ Көрт, көйін – түйенің жаман түрлері.

▪ Ақшелек, қатпа – түйе аурулары.

▪ «Көс - көс» - түйені шақыру.

СИЫР АТАУЛАРЫ

▪ Зеңгі баба – сиыр пірі, иесі, киесі.

▪ Бұзау – сиыр төлі.

▪ Баспақ – алты айға дейінгі төл.

▪ Арда, торпақ – бір жылдық төл.

▪ Тайынша – жастан асқан еркегі.

▪ Тана – жастан асқан ұрғашысы.

▪ Қашар – екі жасар ұрғашысы.

▪ Құнажын – үш жасар ұрғашысы.

▪ Дөнежін – төрт жасар ұрғашысы.

▪ Өгіз – кестірілген мал. Бұлар жасына қарай өгізше, құнан өгіз, атан өгіз т. б. болып аталады.

▪ Бұқа – аталық.

▪ Сиыр – аналық.

▪ Сауын сиыр – сауылып жүрген сиыр.

▪ Саулы сиыр – бұзаусыз сауылатын сиыр.

▪ Бұқаша, бұқашық – жас бұқалар.

▪ Қашақ – жиі қашатын, яғни бұқаға тоқтамайтын сиыр.

▪ Аусыл, қарасан – сиыр ауруы.

▪ «Аухау - аухау» - сиыр шақыру.

ҚОЙ АТАУЛАРЫ

▪ Шопан ата – қойдың пірі, иесі, киесі.

▪ Қозы, қошақан – қойдың жас төлі.

▪ Көрпеш – есейген қозы.

▪ Көбеген – төл басы, ерте туған қозы.

▪ Көпей – кеш туған қозы.

▪ Марқа – қозының марқайған кезі.

▪ Бағлан – семіз марқа.

▪ Тоқты – жасы алты айдан асқан.

▪ Тұсақ – жастан асқан ұрғашысы.

▪ Ісек – тарттырылған (кестірілген) қой.

▪ Құнан қой – үш жастағы қой.

▪ Дөнен қой – төрт жастағы қой.

▪ Азбан – тарттырылған қошқар.

▪ Қошқар – аталық.

▪ Саулық – аналық қой.

▪ Ақауыз қой – әбден семірген бойдақ қой.

▪ Топалаң – қой ауруы.

▪ «Пұшайт - пұшайт» - қойды шақыру.

ЕШКІ АТАУЛАРЫ

▪ Шекшек ата – ешкінің пірі, иесі, киесі.

▪ Лақ – төлі.

▪ Бөрте – алты айлық төл.

▪ Шікіраз – жасқа толған еркегі.

▪ Туша – жасқа толған ұрғашысы.

▪ Шыбыш – екі жастағы ұрғашысы.

▪ Ешкі – аналық.

▪ Серкешік – жасқа толған еркегі.

▪ Теке – аталық.

▪ Кебенек – ешкі ауруы.

▪ «Шөре - шөре» - ешкіні шақыру.

▪ Ешкінің түстері: ақ, қара, көксағал, ор жағал, сары.

а) Оқымысты, жалқау

Объяснение:

Альберт Эйнштейн гимназияда математика мен латын тілін ғана жақсы оқыған, ал қалған пәндерге салғырт қараған. Себебі ол пәндер Альберт үшін маңызды болмаған, жалқаулығының кесірінен мұғалімдер ішінде талқыға түскен.

Мәтіннен дәлел:

"Гимназияда оқып жүрген кезде, Альберт қиын оқушылар қатарына жатқызылып, оның тәртібі туралы мұғалімдер арасында көп әңгіме жүрді. Мұғалімдермен пікірталастыруға бейім тұратын ол математика мен латын тілі пәнінен басқа сабақтарға салғырт қарап, жеткілікті деңгейде көңіл бөлмей оқыған."