Тапсырма . Мәтінді оқы. Тірек сөздерді тап! Бала енді асығып, өз шешесіне қарай жақындай беріп еді, Жұманның қатыны, Қалиқа деген бір
жеңгесі:
- Телғара! Айналайын Телғара! Соқталдай азамат боп кетіпсің-ау! - деп,
мойнынан құшақтай алып, бетінен сүйді. Тағы бір жеңгесі - Ызғұттың қатыны
Тобжан да сүйді. Содан кейін үлкен қатындар және осы топтағы үлкен еркектің,
ағалардың да бір-екеуі сүйіп жатыр. Абайды шын балаға айналдырып жіберген
осы сүйістер еді. Ол қысылып қызарғанмен қашып та құтыла алатын емес.
Наразы боларын да, құптарын да білмеді. Бірнеше үлкен қатындардың көзінен
жас та көрінді.
Барлық үлкеннің құшағына амалсыз кезек-кезек кіріп болып, енді сытылып,
шешесіне қарай баса берді. Абайдың өз шешесі Ұлжан мен екінші шешесі, сұлу
жүзді - Айғыз қатар тұр екен.
Бала топтан шыға бергенде, Айғыз күліп:
- Пай, жаман қатындар сілекейлеп, баламыздың бетінен сүйер жер де
қалдырмады-ау, - деп паңдана күлді де, Абайды көзінен сүйді.
Кезек өз шешесіне келгенде, ол сүйген жоқ. Қатты бір қысып, бауырына
басып тұрды да, мандайынан иіскеді. Абайдың әкесіндегі тартымды салқындық
шешесіне де көптен бері мінез болған. Бала осыдан арғыны күтпеуші еді. Бірақ,
баурына басқанның өзінде де Абайдың жүрегін қатты-қатты соқтырған аса бір
өзгеше жақындық білінді. Ана құшағы!.. Ұлжан көп ұстаған жоқ.
- Әжеңе бар, әнеки! - деп үлкен үйдің алдына қарай бұрып жіберді. Кәрі
әжесі Зере бәйбіше, таяғына сүйеніп, ұрсып тұр екен.
- Жаман неме, маған бұрын келмей, әкеңе кеттің-ау! Жаман неме! - дей
беріп, қасына, құшағына немересі барғанда, «жаман неменің» артынан ілезде: -
Қарашығым, қоңыр қозым... Абайжаным... - деп кемсеңдеп, жылауға айналып
кетті.
Әжесі құшақтаған бойында үлкен үйге кірген Абай, ымырт жабылғанша
осында болды. Шешелері бұған біресе қымыз, біресе тоңазыған ет, біресе шай
ұсынып тықпалай берсе де, баланың бойына ас батпады. Жөндеп ішкен де жоқ.
Күні бойғы аштығы да ұмытылған сияқты.
Ас бере отырып, бойлары үйреніскен сайын, шеше, жеңгелері баладан:
- Елді сағындың ба, кімді сағындың?
- Молда болдың ба?
- Оқып болдың ба? - деген сияқтыларды қайта-қайта сұрады. Абай өзге
сұрақтарға жөнді жауап берген жоқ. Жалғыз-ақ кімді сағындың дегенде:
- Оспан қайда? Ол қайда жүр? - деп өзінің кіші інісі, тентек Оспанды
бірнеше рет сұрап еді.
Шығарма.
"Қыз Жібек" жыры – асыл махаббаттың айшықты ескерткіші.
Махаббат - әлемдегі бар сезімдердің ұлысы.Махаббатсыз өмір жұпыны болар еді.Бұл - тек адамдар арасында ғана емес,адамның Отанына,туған жеріне,еліне,табиғатқа,белгілі бір кәсіпке,затқа деген сезімін де қамтиды.Мұхтар Шаханов:
Ғашық жүрек сүйгені үшін бола алмайды жазалы,
Адам азса махаббаттың жоқтығынан азады,-деп бекер айтпаған деп ойлаймын.Әрине,махаббат тек сүйеніш қана емес,күйінішті де әкеледі.Бірақ махаббат арқылы адамдар жалғыздықтан арылып,бақытты атанады,өзін қолдайтын,корғайтын жанды табады ғой.
Қазақ тарихында қаншама ғашықтар өтті десеңізші.Солардың бірі – Қыз Жібек пен Төлеген.Бұл екі жастың асқақ махаббаты туралы біз "Қыз Жібек" жырынан оқып,білдік."Қыз жібек" лиро-эпостық дастаны – қазақ халқының ең көне,асыл мұраларының бірі.«Қыз Жібек» жыры – аңыз емес, тарихи оқиға,кейіпкерлері өмірде болған адамдар. Жырдың негізгі кейіпкерлері – Төлеген мен Жібек бірін-бірі шын сүйген ғашықтар,бірақ әке батасынан аттап кеткен Төлегеннің өлімі мен Жібектің қайғылы тағдыры талай жанарларға жас үйірілтпей қоймайды.Төлеген – нағыз лирикалық кейіпкер болса,Жібек – сұлулық пен әсемдіктің нышаны,қазақ халқының мақтанышы болды.Бұл екеуі бір-бірін құлай сүйгенмен,олардың бақытына Бекежан қастандықпен балта шапқан еді.Кейін Жібек қайсарлықпен сүйгенінің кегін алып, әмеңгерлік салт бойынша Төлегеннің інісі Сансызбайға қосылады.Бірақ,Төлегеннің де, Жібектің де өзіне лайық жар іздеуі,сүйіспеншілікпен үйленуді көздеуі – сол кезеңдегі жастардың ойында, көкірегінде жүрген арманын, мұңын, тілегін аңғартады.Автордың өзі: "Батырлық, байлық кімде жоқ,ғашықтық жөні бір басқа..." дей отырып Жібек пен Төлегеннің арасындағы махаббаттың адал екенін дәлелдей түседі деп білемін.