Тапсырма Мәтіндерді оқып, олардың тақырыбы мен сөз қолданыстарындағы ерекшеліктерге мысалдар келтiрiңiз.
[10]
А мәтiнi
Ғылыми фантастика (ағылш. science fiction - ғылыми туынды) - көркем әдебиетте, сондай-ақ кино, кескіндеме, т.б. өнер салаларында қалыптасқан жанр.
Ғылыми-фантастика өнердегі дербес жанр ретiнде ХХ ғасырда қалыптасқанымен, оның қайнар бастаулары ежелгi әпсаналарда, ауыз әдебиетінде жатыр. Оған қиял ғажайыптық, ертегілік қасиет те тән.
Фантастика (гр. phantasia - қиялдау, phantastike - қиялдау өнері) ұғымының өзі де қиялдану енерiне байланысты пайда болған. Қазіргі әдебиеттану мен өнертану ғылымында фантастиканың «ертегiлiк>> және <Fылыми>> белгiлерiнiн, ара-жiгi ажыратылмаған. Әдебиетте ғылыми-фантастика - ғылыми поэзия және ғылыми проза болып, екi пiшiмде қалыптасты.
Ғылыми поэзия терминін әдебиеттану саласында алгаш француз поэзиясынын теоретигі Рене Гиль «Сез туралы трактат» (1896) еңбегінде қолданды. Ол ғылыми поэзиянын белгілері ежелгі дәуір әдебиетінің әкiлi Лукреций Кардын «Заттың табиғаты» поэмасында көрініс тапқанын мысалға келтіреді. Поэзиядағы ғылыми фантастика жалпы фантастикалық арнадан белекше, философиялық-әлеуметтік бағыттағы мүмкiндiгiмен ерекшеленеді. Ғылыми фантастика прозаның барлық жанрында (роман, повесть, әңгiме, т.б.) қарқынды дамып, керкем әдебиеттің арналы саласына айналды.
Қазіргі қазақ әдебиетіне ғылыми фантастика дербес жанр ретінде ХХ ғасырдың 70-80-жылдары республика жазушыларының шығармалары арқылы қалыптасты. Зерттеушілер қазақ әдебиетінде ғылыми фантастика жанрынын алгашкы белгiлерiн ертегілерден («Ер Төстік>>, <<Ұшқыр кілем», т.б.), аңыздарын («Қорқыт ата>>, <<Баба туктi шашты Әзиз», т.б.) таратып, болашақты болжай білген халық қиялының ұшқырлығына тәнті болуда.
Ә мәтiнi
Қараша күз келдi. Солтүстіктен ызғырық жел соғып тұр.Айдын беті қиқулаған құс. Кептi көрген сары тіс аңшы айдындағы құстар тобына аныра қарап, дүниенiн басқа бір кызыгын тамашалап кетiп едi.Өзi құс ату саятына кеп шықпаса да, қаз үйрекке қаршыға, ителгі салғанды, бедене мен шүрегейге кырги мен күйкентай салғанды талай талай тамшалаған. Ол ғана емес, құстар дүниесі, олардың өмірі, әсіресе, ұзақ ұзақ - сапарлары, жолдары Қамбарбек жанының құпиялы ғашығы, ынтызары едi. Мiне, бүгiн Де кун шықпай шығыстан сәуле көтерілген сайын құстардан тыныштык кете бастады. Олар тағы да ұзақ сапарга тартпақ. Ең алдымен көл бетіндегі аққулар тобы, сапарга шыққан ұшақтардың моторын қыздырғаны сияқты, қанаттарымен көл толқындарын сабалап, бiрiн бiрi қуып, қанат - топшысын қыздыра бастады. Аққулардың ұшуға әзiрлiгiн сезгендей, қаздар мен үйректер де қиқу сап, ұрандасып ез тобын жинап жатты. Әсіресе, күздiн ен суығын ала келетін қараша қаздар да сапарға әзірленіп, қым-қиғаш қиқу мен қаңқылға басты.
Менің сүйікті актрисам Әмина Өмірзақова. Ол кісі өз кейіпкерлерін жақсы сомдаған. Өз кейіпкерілерін қатты беріліп ойнағаны сонша, кино көріп емес, дәл өмірде араласып солардың ортасында жүргендей боласың. Ол ойнаған "Тақиялы періште" фильмі қандай керемет. Ол өзінің баласына жар іздейді. Ал, баласы ол таңдаған қыздарды ұнатпайды. "Гауһартас" фильмінде де кейіпкері аяулы ана. Бұл фильмде отбасы құндылығын, ана мейрімін балаларына жеткізеді. Келініне де өзінің аналық махаббатын сыйлайды. Әмина Өмірзақова өнері ел есінде, ешқашан ұмтылмақ емес.
Майя Манеза - 1985 жылы 1 қарашада Қырғыз КСР-інің Тоқмақ қаласында туған. 2012 жылғы Лондондағы Жазғы Олимпиада ойындарының чемпионы. Ұлты — дүнген.
Әкесі - Манеза Салахар, кәсіпкер. Анасы - Манеза Руфина, үй шаруасымен айналысады.
Қазіргі уақытта Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық институтында білім алуда.
Дүнген және орыс тілдерін біледі.
2007 жылдың тамыз айынан - ауыр атлетикадан ҚР Ұлттық құрама командасының мүшесі. Ауыр атлетикадан 63 кг дейінгі салмақ дәрежесінде екі жаттығу жиынтығы бойынша 246 кг жинаған әлем чемпионы (Оңтүстік Корея, 2009), ал 2011 жылы күміс жүлдегер. Серпе көтеруден 141 кг көтеріп, әлемдік рекорд жасаған. XVI Азия ойындарының алтын жүлдегері (2010), ауыр атлетика бойынша ҚР кубогының иегері, ауыр атлетика бойынша Азия чемпионатының қола жүлдегері (2009). «Құрмет» орденімен марапатталған (2009). ҚР Еңбек сіңірген спорт шебері (2009). Ал 63 келі салмақ санатында жарыс жолына шыққан М.Манеза жұлқа көтеруде 109 келіні бағындырып кіші қола медальға, ал серпе көтеруде 139 келіні еңсеріп кіші алтын медальға ие болды. Екі сайыстың қорытындысында үлкен күміс медальды қанжығасына байлады. Өкініштісі, серпе көтеру сайысында 147 келіге тапсырыс берген қазақстандық спортшы оны еркін еңсергенімен, төрешілер тарабы есепке алмай қойды. Ал осы салмақ санатында әлем чемпионы атанған ресейлік Светлана Царукаева жұлқа көтеруде 117 келіні бағындырып, әлем рекордын жаңартты. Есте болса, дәл осы спортшы 2009 жылы Оңтүстік Кореяның Коян қаласында өткен әлем чемпионатында М.Манезамен бірдей салмақты бағындырғанымен өз салмағының біздің спортшыдан сәл ауыр болуына байланысты күміс жүлдені қанағат тұтқан болатын.
Лондонда өтіп жатқан ХХХ Одимпиада ойындарында 63 кг дейінгі салмақ дәрежесінде сынға түскен қазақстандық спортшы Майя Манеза Олимпиада чемпионы атанды. Ол жұлқа көтеруде 110 кг, серпе көтеруде 135 кг бағындырып, 245 кг көрсеткішпен Олимпиада рекордын жаңартты. Кезінде өзі орнатқан әлем рекордын жаңарту үшін 144 кг салмаққа тапсырыс беріп еді, сәл күші жетпей қалды.
"Гауһартас" фильмінде де кейіпкері аяулы ана. Бұл фильмде отбасы құндылығын, ана мейрімін балаларына жеткізеді. Келініне де өзінің аналық махаббатын сыйлайды. Әмина Өмірзақова өнері ел есінде, ешқашан ұмтылмақ емес.
Әкесі - Манеза Салахар, кәсіпкер. Анасы - Манеза Руфина, үй шаруасымен айналысады.
Қазіргі уақытта Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық институтында білім алуда.
Дүнген және орыс тілдерін біледі.
2007 жылдың тамыз айынан - ауыр атлетикадан ҚР Ұлттық құрама командасының мүшесі. Ауыр атлетикадан 63 кг дейінгі салмақ дәрежесінде екі жаттығу жиынтығы бойынша 246 кг жинаған әлем чемпионы (Оңтүстік Корея, 2009), ал 2011 жылы күміс жүлдегер. Серпе көтеруден 141 кг көтеріп, әлемдік рекорд жасаған. XVI Азия ойындарының алтын жүлдегері (2010), ауыр атлетика бойынша ҚР кубогының иегері, ауыр атлетика бойынша Азия чемпионатының қола жүлдегері (2009). «Құрмет» орденімен марапатталған (2009). ҚР Еңбек сіңірген спорт шебері (2009).
Ал 63 келі салмақ санатында жарыс жолына шыққан М.Манеза жұлқа көтеруде 109 келіні бағындырып кіші қола медальға, ал серпе көтеруде 139 келіні еңсеріп кіші алтын медальға ие болды. Екі сайыстың қорытындысында үлкен күміс медальды қанжығасына байлады. Өкініштісі, серпе көтеру сайысында 147 келіге тапсырыс берген қазақстандық спортшы оны еркін еңсергенімен, төрешілер тарабы есепке алмай қойды. Ал осы салмақ санатында әлем чемпионы атанған ресейлік Светлана Царукаева жұлқа көтеруде 117 келіні бағындырып, әлем рекордын жаңартты. Есте болса, дәл осы спортшы 2009 жылы Оңтүстік Кореяның Коян қаласында өткен әлем чемпионатында М.Манезамен бірдей салмақты бағындырғанымен өз салмағының біздің спортшыдан сәл ауыр болуына байланысты күміс жүлдені қанағат тұтқан болатын.
Лондонда өтіп жатқан ХХХ Одимпиада ойындарында 63 кг дейінгі салмақ дәрежесінде сынға түскен қазақстандық спортшы Майя Манеза Олимпиада чемпионы атанды. Ол жұлқа көтеруде 110 кг, серпе көтеруде 135 кг бағындырып, 245 кг көрсеткішпен Олимпиада рекордын жаңартты. Кезінде өзі орнатқан әлем рекордын жаңарту үшін 144 кг салмаққа тапсырыс беріп еді, сәл күші жетпей қалды.