Екі немесе одан да көп сөздердің тіркесуі арқылы бір ұғымды білдіретін сөздерді ТІРКЕСТІ СӨЗДЕР деп атаймыз.
Екі я одан да көп сөздер тіркесіп келіп бір ұғымды білдіретін күрделі сөздер тіркесті сөздер деп аталады. Бұлар мағынасы жағынан біріккен сөздер сияқты бір ұғымның атауы болып келеді, бірақ бөлек жазылады. Мысалы: боз торғай, сөз таптары, қара торы, уш жуз т. б.
Тіркесті сөздерге күрделі зат есімдер (мәдениет сарайы, Алматы қаласы, ауыл шаруашылығы т. б.), күрделі сын есімдер (кара кер, бидай өңді, ат жақты, ұзын бойлы т. б.), күрделі сан есімдер (он үш, екі жүз сексен бес т. б.), күрделі үстеулер (күні бойы, ала жаздай, ертеден қара кешке дейін т. б.) жатады.
Кішкентай кезімде еркін болған бәрі, өте жақсы ед. Айналамда жақсы адамдар көп болды, әсіресе орыс ұлтының а ға қатынасы ұнайтын. Анам қарапайым еді, сондықтан ешқашан дауыс көтермеген қайта ақылсыз әрекеттеріме сүйсіне қарайтын көрінеді қазір ойлап отырсам, ал әкем бұзық болған ау жас кезінде, оның достары көп еді, солармен еріп кететінмін. Сосын атам болған. Ия ия менің негізгі атам өте алыста тұрған, сосын біздің отбасымызда кездейсоқ танысқан кейін маған ата болып кеткен үлкен ата тұрды. Ол кісі өте мықты, көпті көрген әрі қолынан көп іс келетін адам болған, жүргізуші еді. Соның кабинасында жүріп талай жерді қыдырып жүретін кез күшті еді. Сол қарқынмен еркін өстім. Қандай іс ұнаса, соны меңгеріп кету жеңіл болатын, қысқа уақытта меңгеріп алатынмын, бірақ соңына дейін жеткізу әлі мүмкін болмай жүр қай іс болсын. Бұрын жақсы қатынасқан адамға қолымдағыны да бере салатынмын, ал қарсыласқанды соңына дейін жер қылмай тынышталғым келмейтін. Қазір оның дұрыс еместігін сәл түсіндім. Қолыңдағыны кез-келген адамға бере салуға болмайды екен, ал қарсыласқа адамның бәріне сондай жауап беру дұрыс емес екен, қоя салу немесе түсіністікпен сөйлесуге шақыру, болмаса соңына дейін кімдікі дұрыс екенін қандай жолмен болса да анықтау.
Сәл есейгенде белгілі уақыт аралығында қиын жағдай болды отбасында, сол себепті барлық еркелік пен еркіндік тыйылды. Сол жағдайлар бәріне нүкте қойғандай ед. Маған ол жағдайлардың ешқайсысы көңіл қалдырмайды, көңіл қалдыратыны, егер өз бетіңмен бір істі тындырғанда немесе жеткен жетістігің болғанда, кәдімгідей көре алмайтын адамдардың әрекеті ренжітіп тастайды. Уақыт өте келе, тіпті ешкіммен араласпай қою жөн сияқты көрінді. сосын мына бала момын дейтіндер пайда болды, ал шындығында барлық сезім іште бұрқырап жататын.
Болашақта, мен өз баламды еркін өсіргім келеді, моральдық тәртіп және салт-дәстүрден кішкене түсінік беріп, жақсы азамат болуына жағдай жасағым келед, жәй ғана жол сілтегім келед. Бұл жерде маңыздысы дәл қазіргі кезде өзімнің аяққа тұрып кетуім.
Кейбір а тәртіпсіз деп, дұрыс көңіл бөлінсе, олар тәртіпсіз емес, олар еркіндікті қалайтын тұлғалар. оларға кедергі келтірмеу керек. Қарсы жағдайда, "тәртіпсіз" болып көрінеді. Адам өмірге жаңа келгенде, ол барлық нәрсеге бейім болады, бастысы оны ұяда кімнің қалай тәрбиелегенінде сияқты.
Жақсыдан жаман туса - емі болмас, жаманнан жақсы туса - теңі болмас немесе асықты асық деме - салмағы болса - сақа болар, баланы бала деме, ақылы болса - аға болар.
Ұлттың мықты азаматтарын кішкентай балаға оқытып үйрету, олардың көздеген мақсатын түсіндіре білу, сонымен қатар адамзатқа ортақ адамгершілік түсінік пен моральдік тәртіп, жомарттық, ақкөңілділік пен жігерлілік - адамға ең керектісі осылар сияқты. Кішкентай бала қолындайғы айфонымен емес, осындай қасиеттерімен бағалануы тиіс.
Екі немесе одан да көп сөздердің тіркесуі арқылы бір ұғымды білдіретін сөздерді ТІРКЕСТІ СӨЗДЕР деп атаймыз.
Екі я одан да көп сөздер тіркесіп келіп бір ұғымды білдіретін күрделі сөздер тіркесті сөздер деп аталады. Бұлар мағынасы жағынан біріккен сөздер сияқты бір ұғымның атауы болып келеді, бірақ бөлек жазылады. Мысалы: боз торғай, сөз таптары, қара торы, уш жуз т. б.
Тіркесті сөздерге күрделі зат есімдер (мәдениет сарайы, Алматы қаласы, ауыл шаруашылығы т. б.), күрделі сын есімдер (кара кер, бидай өңді, ат жақты, ұзын бойлы т. б.), күрделі сан есімдер (он үш, екі жүз сексен бес т. б.), күрделі үстеулер (күні бойы, ала жаздай, ертеден қара кешке дейін т. б.) жатады.
Кішкентай кезімде еркін болған бәрі, өте жақсы ед. Айналамда жақсы адамдар көп болды, әсіресе орыс ұлтының а ға қатынасы ұнайтын. Анам қарапайым еді, сондықтан ешқашан дауыс көтермеген қайта ақылсыз әрекеттеріме сүйсіне қарайтын көрінеді қазір ойлап отырсам, ал әкем бұзық болған ау жас кезінде, оның достары көп еді, солармен еріп кететінмін. Сосын атам болған. Ия ия менің негізгі атам өте алыста тұрған, сосын біздің отбасымызда кездейсоқ танысқан кейін маған ата болып кеткен үлкен ата тұрды. Ол кісі өте мықты, көпті көрген әрі қолынан көп іс келетін адам болған, жүргізуші еді. Соның кабинасында жүріп талай жерді қыдырып жүретін кез күшті еді. Сол қарқынмен еркін өстім. Қандай іс ұнаса, соны меңгеріп кету жеңіл болатын, қысқа уақытта меңгеріп алатынмын, бірақ соңына дейін жеткізу әлі мүмкін болмай жүр қай іс болсын. Бұрын жақсы қатынасқан адамға қолымдағыны да бере салатынмын, ал қарсыласқанды соңына дейін жер қылмай тынышталғым келмейтін. Қазір оның дұрыс еместігін сәл түсіндім. Қолыңдағыны кез-келген адамға бере салуға болмайды екен, ал қарсыласқа адамның бәріне сондай жауап беру дұрыс емес екен, қоя салу немесе түсіністікпен сөйлесуге шақыру, болмаса соңына дейін кімдікі дұрыс екенін қандай жолмен болса да анықтау.
Сәл есейгенде белгілі уақыт аралығында қиын жағдай болды отбасында, сол себепті барлық еркелік пен еркіндік тыйылды. Сол жағдайлар бәріне нүкте қойғандай ед. Маған ол жағдайлардың ешқайсысы көңіл қалдырмайды, көңіл қалдыратыны, егер өз бетіңмен бір істі тындырғанда немесе жеткен жетістігің болғанда, кәдімгідей көре алмайтын адамдардың әрекеті ренжітіп тастайды. Уақыт өте келе, тіпті ешкіммен араласпай қою жөн сияқты көрінді. сосын мына бала момын дейтіндер пайда болды, ал шындығында барлық сезім іште бұрқырап жататын.
Болашақта, мен өз баламды еркін өсіргім келеді, моральдық тәртіп және салт-дәстүрден кішкене түсінік беріп, жақсы азамат болуына жағдай жасағым келед, жәй ғана жол сілтегім келед. Бұл жерде маңыздысы дәл қазіргі кезде өзімнің аяққа тұрып кетуім.
Кейбір а тәртіпсіз деп, дұрыс көңіл бөлінсе, олар тәртіпсіз емес, олар еркіндікті қалайтын тұлғалар. оларға кедергі келтірмеу керек. Қарсы жағдайда, "тәртіпсіз" болып көрінеді. Адам өмірге жаңа келгенде, ол барлық нәрсеге бейім болады, бастысы оны ұяда кімнің қалай тәрбиелегенінде сияқты.
Жақсыдан жаман туса - емі болмас, жаманнан жақсы туса - теңі болмас немесе асықты асық деме - салмағы болса - сақа болар, баланы бала деме, ақылы болса - аға болар.
Ұлттың мықты азаматтарын кішкентай балаға оқытып үйрету, олардың көздеген мақсатын түсіндіре білу, сонымен қатар адамзатқа ортақ адамгершілік түсінік пен моральдік тәртіп, жомарттық, ақкөңілділік пен жігерлілік - адамға ең керектісі осылар сияқты. Кішкентай бала қолындайғы айфонымен емес, осындай қасиеттерімен бағалануы тиіс.