Тоқсандық жиынтық бағалау  ТЫҢДАЛЫМ

Мәтінді мұқият тыңдап, тапсырмаларды орындаңыз.

Қостанай облысының Сарыкөл ауданында тұратын бір кәсіпкер ауылда жиі жарық өше бергендіктен, өз қолымен желден қуат өндіретін қондырғы құрастырып алған. Қазір ауласында тұрған құрылғыдан күніне 3 киловатқа дейін электр энергиясын алады. Былтыр осы бастамасы үшін «Бизнестің жол картасы» бағдарламасы бойынша 2 миллион теңге қайтарымсыз грантқа ие болды. Содан бері тағы 7 жел қуатын өндіретін құрылғы жинап шығарды.

Тұтынушылар – негізінен жергілікті тұрғындар мен жеке шараушылық иелері. Алғашқыда желден энергия өндіргіштің шағын түрін жасады. Қазіргілері қуаттырақ. Секундына 15-20 метр жел соққанда, бір құрылғы күніне 2-3 килловат электр энергиясын өндіреді. 

1. Мәтінге тірек болатын сөздерді табыңыз. Найдите 3 вс слова по тексту.

А) розетка, ноутбук, экология

В) қызу лампасы, тоқ қуаты, қосқыш

С) электр үнемдейтін шам, электр қуаты

Д) мамандар, адамдар, аудан                                                               [1]

2. Мәтіннің негізгі идеясына сәйкес келетін 

тұжырымды анықтаңыз. Найдите основную мысль текста.

А) розеткадан телевизор, музыкалық орталық, DVD-

ойнатқыштарды қолдану

В) ақшаны үнемдеу 

С) қызу лампасын пайдалану

Д) электр қуатын үнемдеу                                                                   [1]

3. Тыңдалым мәтінінің мазмұны бойынша 1 «шын» 

ақпаратты белгілеңіз.  С текста выше найдите одну правдивую мысль.                                                   [1]

Ақпараттар

Шын

Жалған

Бір шамның бағасы қазір сату орындарында 600-900 теңге аралығында.

Электр қуатын көп тұтыну экологияға да көп залал келтіруде.

Ол тек тұрақсыз  кернеуге арналған.

4. Бос орынға қажетті сөзді қойып, сөйлемді толықтырыңыз. Вставьте пропущенное слово из текста. 

/аз, ұзақ, көп/                                                                                                          [1]

Электр  үнемдейтін шамдардың бір пайдасы  - оның ғұмыры кәдімгі лампадан қарағанда 8 есе .

5. Сұраққа толық жауап жазыңыз.  ответьте на вопрос                            [1]

Жаһандық мәселе қандай?Какова основная проблема?

​

Наурыз - барша мұсылман әлемі тойлайтын ұлы мереке, Ұлыстың ұлы күні, жыл басы. Бұл күні күн мен түн теңеледі, Самаркандтың көк тасы жібиді. Осы күннен бастап күн жылына бастайды және күн ұзарып, ал түн болса, керісінше қысқара бастайды.

Ертеректе бұл мерекені бүкіл ауыл болып дайындалып, үлкен той қылып тойлайтын болған. Қазірдің өзінде Наурыз мейрамының орны ерекше. Бұл күні қаланың бас көшелеріне қазақ халқының дәстүрлі киіз үйлері тігіледі. Алаңда барша халық жиналып, Наурыз жайлы қойылымды тамашалайды.

Ұлттық тағам ет асылып, бауырсақ пен шелпек пісіріледі. Бірақ бұл күні ең басты тағам Наурыз көже болып саналады. Ол - жеті түрлі тағамнан дайындалатын көже. Киіз үйге келуші әрбір қонақ әдетте Наурыз көжеден ауыз тиеді.

Мерекелік дастарқанға түрлі ұлттық тағамдар қоюға болады. Мысалы, сүт тағамдарынан қымыз, қымыран, байқаймақ, шыртылдақ, кілегей, қаймақ, құрт, сүзбе, уыз, ірімшік, іркіт т.б. сияқты тағамдар дастарқанға қойылады.

Сонымен қатар ұннан әзірленетін ұлттық тағамдар шелпек пен бауырсақ пісіріп, таба нан, салма, қаттама әзірлеуге болады.

Ал дәнді дақылдардан талқан, жент, тары, бидай көже, майсөк, бөкпе болса, дастарқанға қоюға болады.

Биылғы жылғы қызық оқиғалар

Биыл жазғы демалыс басталысымен мен ауылға кеткен болатынмын. Ондағы достарыммен талай қызықты бастан кештік. Солардың біреуін айта кетейін.

Күндердің бірінде біздің үйдің қой кезегі келіп, мені атам мен әжем қой бағуға жібереді. Мен жаныма досымды ертіп, біріміз атқа мініп, біріміз есекке мініп, бір отар қойды айдап кеттік. Жарты күн өтіп, түскі тамақты ішіп алған соң, досымның ұйқысы келіп, маған «кезектесіп ұйықтайық» деп, өзі жатып қалды. Мен біраз табиғатты тамашалап, қойларды бақылап отырғанымда қалай ұйықтап кеткенімді де білмеймін. Бір кезде оянсам, отар қойымыздың біреуі де жоқ. Досымды оятып, екеуміз не істерімізді білмей, әбден састық. Амал жоқ, ауылға қайта келуге тура келді. Не деп айтарымызды да білмейміз. Бір ауылдың қойы із түзсіз жоқ. «Енді қайттік?» деп еңсеміз түсіп келе жатқанда көрші үйдің қорасының алдында тұрған қойды көрдік. Не қуанарымызды, не жыларымызды білмей, қораға жақындап келсек, әлгі үйдің қойлары түгел орнында. Досым екеуміз аң - таңбыз. Бұл сонда қалай болғаны? Қойлардың өздері қайтып кетуі мүмкін емес. Сөйтсек, ауылда қалған достарымыз келісіп, осылай әзілдеспек болған екен! Мұны естігенде, әрине, алдымен достарымызға біраз ренжідік. Бірақ уақыт өте келе, бұл әзіл есте қаларлықтай оқиға болды.