Буын үндестігі – түбір сөздің соңғы буынының жуан не жіңішке болуына қарай қосымшаның да жуан не жіңішке түрде жалғануы.
Қазақ тілінде буын үндестігіне бағынбайтын қосымшалар да кездеседі. Олар: -мен, бен, пен – баламен, жұлдызбен, жолдаспен; -қор, -паз, -қой – еңбекқор, өнерпаз, әуесқой;
НАҚОсышақНақ осы шақСобств. наст-е1. Отыр, түр, жүр, жатыр + ж/ж2. Осн.глагол+ып,іп,а,е,и+4гл+ж/жМен жатырмынСен ойлап жүрсің Ауспалы осы шақНаст.перех время1. Осн.глагола+суф: а,е,й+ж/жМен ойнаймын
КЕЛЕРШақБолжалды келер шақБудущее утвердительное1. Осн.глагола+суф:ар,ер,р+ж/жПосле отрицательной формы присоединяем суф. сМен келермінСен жазбақсанесімшеМақсатты келер шақ
Будущее предположительное1. Осн.глагола+мақ,мек,бақ,бек,пақ,пек,шы,ші+ж/жВ отричательной форме используем емесМен сойлемекпінСен жазбақсын Ауспалы келер шақ1. Осн.глагола+суф:а,е,й+ж/жМен базарға барамынкөсемшеӨТКЕН ШАҚЖедел өткен шақОчевидное время1. Осн.глагола+суф:ды,ді,ты,ті+ж/жМен барғанмынесімшеБұрыңғы өткен шақДавнее время1. Осн.глагола+суф:қан,кен,ған,ген+ж/жМен бараппынкөсемше2. Осн.глагола+ып,іп,п+ж/жСен кеткен екенсің 3. Сложная фор.образ:осн.глагола+один из суф.+еді,екен+ж/жМен жазатынмынесімшеАуспалы өткен шақ1. Осн.глагола+атын,етін,йтын,йтін+ж/ж 2. Часто упротребляется с глаголами еді, при употреблении наречия қазір,бүгін,ертеңСіз ертең баратын едіңіз
Қазақ тілінде буын үндестігіне бағынбайтын қосымшалар да кездеседі.
Олар: -мен, бен, пен – баламен, жұлдызбен, жолдаспен;
-қор, -паз, -қой – еңбекқор, өнерпаз, әуесқой;
-тал, -дар, -тай – өсімтал, кіріптар, шешетай;
-хана – емхана, дәріхана;
-нікі, -дікі, -тікі – Майранікі, атамдікі, Мақсаттікі;
-кер, -гер, -кеш – айтыскер, қаламгер, арбакеш;
-кес, -күнем – даукес, пайдакүнем;
-ов(а), -ев(а), -ин(а) – Әуезов(а), Серікбаев(а), Майлин(а);
-бей – бейтарап, бейуақыт, бейтаныс.